12.3 Soorten veranderen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Welkom

- Boek, schrift, pen/potlood op tafel.

- Huiswerk in de agenda zetten.

- Les §12.3 Soorten veranderen

Leerdoelen

- Je kunt beschrijven hoe het leven op aarde kan zijn ontstaan.

- Je kunt de verwantschap van soorten afleiden uit een verwantschapsschema.

- Je kunt uitleggen hoe soorten kunnen veranderen.

- Je kunt beschrijven hoe nieuwe soorten ontstaan.

Huiswerk

Lezen (Lz) §12.3

Maken (Mk) en Nakijken (Nk) §12.3 - opdr. 1 t/m 23

Samenvatten §12.3

EVOLUTIE

De ontwikkeling op aarde waarbij soorten (langzaam) veranderen  en er nieuwe soorten ontstaan 

Leven op aarde

De aarde is ca. 4.5 miljard jaar oud. 

-> Geen leven op aarde

-> Geen zuurstof in lucht, maar mengsel van gassen uit vulkanen. 

3.5 miljard jaar geleden de eerste organismen: cyanobacteriën

In staat om zuurstof te produceren.

Ozonlaag

Door het zuurstof ontstonden meer organismen in het water (algen, dieren).

De hoeveelheid zuurstof stijgt door en vormde onder invloed van UV-straling een ozonlaag. De ozonlaag houdt gevaarlijke UV-straling tegen, waardoor leven op land mogelijk werd.

Minder UV-straling
-> ook leven op land

1e planten:  algen, daaruit andere groepen.

1e dieren: ongewervelden; kwallen, zeesterren. Later duizendpoten, insecten. 

Toen mét wervelkolom; vissen, amfibieën, reptielen, vogels, zoogdieren (wij!)

Cyanobacteriën waren de eerste organismen op aarde. Waarom waren ze zo belangrijk voor het ontstaan van andere organismen?

1. Ze produceren zuurstof
2. Ze produceren zonlicht
3. Ze produceren koolstofdioxide
4. Ze produceren water

Waardoor werd leven op land mogelijk?

1. De temperatuur ging omlaag
2. Er kwam genoeg zuurstof in de lucht
3. De dieren kregen poten
4. Er kwam minder UV-straling op de grond

Wat betekent survival of the fittest?

Hoe oud schatten wetenschappers onze aarde?

Verwantschap

Verwantschapsschema:
Schema met afstamming van soorten en hun uitgestorven voorouders  

Gemeenschappelijke voorouder: soort waaruit verschillende soorten zich ontwikkeld hebben  
- soorten met recent gemeensch.voorouder staan dicht bij elkaar in schema: zijn verwant. 

Verwant:
Dieren die verwant zijn, tonen veel overeenkomstige kenmerken, door gemeenschappelijke voorouder. 

Ongewervelden (zonder wervelkolom) vs Gewervelden (mét wervelkolom).

Verwantschap tussen gewervelden - er zijn steeds nieuwe kenmerken ontstaan

Leg in je eigen woorden uit wat 'verwant' betekent.

Soort B toont het meeste verwantschap met
soort: A of C?

1. A
2. C

Vissen behoren tot de .....

1. gewervelden
2. ongewervelden

Kijk goed naar de afbeelding. Je ziet hier ...

1. ongewervelden, holtedieren
2. gewervelden, weekdieren
3. gewervelden, stekelhuidigen
4. ongewervelden, sponzen

Waardoor veranderen soorten?

Evolutie = veranderen van soorten en ontstaan van nieuwe soorten

Evolutietheorie = 
theorie die dit verklaart. Opgesteld door Charles Darwin 

'Hoe kan het dat soorten veranderen en de ene soort uit de andere soort is ontstaan?'

Darwin 1809 - 1882

On the origin of species 1859

Survival of the fittest

Ontstaan van nieuwe soorten

Natuurlijke selectie

Survival of the fittest: de best passende varianten overleven en planten zich voort.

Door isolatie kunnen nieuwe soorten ontstaan.

Soorten kunnen veranderen als..

1. er variatie in eigenschappen als gevolg van mutaties in het DNA optreedt

2. de eigenschappen die variëren, erfelijk zijn

3. er natuurlijke selectie op deze eigenschappen plaatsvindt

Hoe onstaan nieuwe soorten?

filmpje
= 2 min. 

Het proces waarbij organismen zich aanpassen aan hun omgeving noem je...?

1. Ecologie
2. Charles Darwin
3. Survival of the fittest
4. Evolutie

natuurlijke selectie 

de aarde bevat miljoenen soorten 

Radioactiviteit

scheiding tussen organismen van een soort 

Mutageen

Aanpassing

Ras

Evolutie

Stel, je moeder vraagt tijdens het eten vanavond: "Wat heb jij geleerd bij biologie?" Wat vertel je haar dan?
Schrijf niet alleen het begrip, maar ook de uitleg op.

Welke vraag heb jij nog?

Weektaak = 12.3 lezen/maken.

succes :) 

Aan de slag

§12.3 t/m opdracht 23 maken en nakijken!