7.2 Voedselproductie

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 3

Welkom!

Nog even tijd om te kletsen bij binnenkomst!

Ben jij klaar voor de les over [timer] min?

- Zitten op je plek (klassenopstelling).

- Jas op de gang, oortjes uit, kauwgom uit, tas op de grond.

- Boek en ipad op de hoek van de tafel.

Timer klaar? Aandacht naar voren, de uitleg start.

De expertgroep kan zelfstandig aan de slag na de intro van de les.

7.2 Voedselproductie

Even ophalen!

3 vraagjes...

Hier staan drie manieren waarop de mens afhankelijk is van het milieu.
1 Het milieu levert voedsel.
2 Het milieu levert grondstoffen.
3 Het milieu levert zuurstof.

1. alleen bij 1 en 2
2. alleen bij 2 en 3
3. alleen bij 1 en 3
4. bij 1, 2 en 3

Debby zegt dat de mens voor grondstoffen afhankelijk is van het milieu.
Jack zegt dat het milieu belangrijk is als plaats voor recreatie

1. alleen Debby heeft gelijk
2. Debby en Jack hebben geen gelijk
3. alleen Jack heeft gelijk
4. Debby en Jack hebben beiden gelijk

Wat is uitputting?

1. Grondstoffen uit het milieu halen
2. Grondstoffen aan het milieu toevoegen
3. Afvalstoffen uit het milieu halen
4. Afvalstoffen aan het milieu toevoegen

Klimaatverandering is merkbaar aan..

1. Extreme weersomstandigheden
2. Stijging van de zeespiegel
3. Stijging van temperatuur op aarde
4. Alle antwoorden zijn juist

Wat wordt bedoeld met biodiversiteit?

1. De hoeveelheid lichtinval in een gebied.
2. De grootte van een natuurgebied.
3. De verscheidenheid aan planten en dieren in een bepaald gebied.
4. De hoeveelheid water in een gebied.

Leerdoelen 7.2 Voedselproductie

Je kunt manieren noemen om een grotere productie van voedsel te verkrijgen.

Je kunt beschrijven hoe veredeling en DNA-technieken worden gebruikt om de voedselproductie te vergroten.

Wist je dat?

"Wist je dat er gemiddeld 15.000 liter water nodig is voor het maken van één kilo rundvlees?"

Dat is evenveel water als je gebruikt bij ongeveer 250 keer douchen! Ons voedsel heeft dus een veel grotere impact op het milieu dan je misschien denkt.

Soorten landbouw

3 soorten landbouw

Akkerbouw                      Veeteelt                                 Tuinbouw

Voedingsgewassen

(akkerbouw & tuinbouw)

Landbouwhuisdieren

(veeteelt)

Monocultuur

monocultuur

• Grote akker met één soort gewas.
• voordelen: snel, makkelijk en goedkoop.
  
• nadeel 1: grote kans op een plaag

Plaag

Er zijn veel organismen (insecten, schimmels, bacteriën) van één soort die voedselgewassen aantast.

Bestrijdingsmiddelen

Chemisch of biologisch

monocultuur

• Nadeel 2: de grond raakt uitgeput:

stoffen die planten nodig hebben verdwijnen. 

Tijdens het oogsten van de planten verdwijnen de mineralen (vooral nitraat en fosfaat) uit de landbouwgrond. 

Door bemesting worden weer mineralen aan de bodem toegevoegd.

Bodembewerking

Bemesting 

Bemesting

Bemesting: stalmest of kunstmest: 

Doel: productieverhoging

Reducenten (bacteriën en schimmels) breken de mest af waardoor mineralen (zoals stikstof) vrijkomen.

Nadeel: niet alle mineralen worden opgenomen door de gewassen, maar komen in het milieu terecht.

Wist je dat...

Er elk jaar in Nederland zo veel mest geproduceerd wordt, dat je er meer dan 500.000 olympische zwembaden mee zou kunnen vullen?

Nederlandse dieren produceren jaarlijks ongeveer 75 miljard kilo mest. Deze enorme hoeveelheid mest zorgt voor een overschot aan voedingsstoffen, waardoor ons milieu (grond, oppervlakte- en grondwater) ernstig vervuild raakt.

Belangrijk!

Overtollig mest komt in de grond = verzuring

Overtollig mest komt in het oppervlaktewater= Vermesting

Grond: bij verzuring worden bomen, planten en waterdieren vatbaarder voor ziekten, doordat de grond te zuur is.

Water: Bij vermesting komen veel mineralen in het oppervlaktewater -> Het biologisch evenwicht raakt verstoord.

Oppervlaktewater: rivieren, meren, kanalen, sloten en vijvers

Bodembewerking

Verbeteren van de bodemstructuur door

Ploegen of eggen (afbeelding).

• meer zuurstof in de bodem voor de reducenten. 
• Water en mineralen beter opnemen
• Plantenwortels kunnen beter in de bodem doordringen. 

Niet-kerende grondbewerking

• juist niet ploegen.
• Het bodemleven wordt niet verstoord.
  

Veredeling (planten)

Genetische modificatie

Veeteeltbedrijven

intensieve veehouderij

 veeteeltbedrijven met veel dieren per m2 grond.

Voordelen: effectief gebruik van ruimte dus veel dieren houden mogelijk.

Grootte productie.

Nadelen: dierenwelzijn, mestoverschot (poep en plas!), uitstoot broeikasgassen.

Wist je dat...

Er in Nederland méér varkens leven dan mensen.

Nederland heeft ongeveer 17 miljoen mensen, maar ruim 22 miljoen varkens! De meeste daarvan zie je nooit, omdat ze leven in grote, gesloten stallen.

Een kip leeft vaak op een ruimte kleiner dan één A4'tje.

In de intensieve pluimveehouderij hebben kippen gemiddeld minder ruimte dan één vel papier om te leven en eieren te leggen. Daardoor kunnen ze hun natuurlijke gedrag nauwelijks uitvoeren.

Veeteelt

Intensieve veehouderij                                                     Extensieve of biologische veehouderij

Veredelen

twee stappen:

1. Selectie van planten met gunstige eigenschappen. Dat noem je kunstmatige selectie.

2. kruisen van planten met gunstige eigenschappen, met nakomelingen met bepaalde eigenschappen tot gevolg.

Genetische modificatie

Erfelijke eigenschappen worden door aanpassingen in het dna veranderd.

Genetisch gemodificeerde organismen noemen we transgeen

Gen van de organisme wordt toegevoegd aan dna van een ander organisme.

Bijvoorbeeld aardappels kweken die bestand zijn tegen bepaalde ziekten.

Check-up!

Enkele quizvragen

Wat is een monocultuur?

1. Het verbouwen van meerdere gewassen op een groot oppervlak.
2. Het verbouwen van vraatbestendige gewassen.
3. Het verbouwen van een gewas op een groot oppervlak.

Wat zijn voordelen van een monocultuur?

1. Hoge voedselopbrengst
2. Gemakkelijke bodembewerking
3. Lage kosten
4. Weinig plagen

Wat is een plaag?

1. te grote hoeveelheid schadelijke bladeren
2. te grote hoeveelheid schadelijke beestjes
3. te grote hoeveelheid schadelijke planten
4. te grote hoeveelheid schadelijke bladluizen

Waar bestaat stalmest uit?

1. Uitwerpselen
2. Urine
3. Mineralen
4. Uitwerpselen en Urine

Kunstmest is:

1. Redbull Koeienpoep
2. In een fabriek gemaakte voedingsstof voor gewassen
3. Schilderij van verschillende soorten mest
4. Poep van een kunstenaar

Wat wordt er bij bodembewerking gedaan?

1. De grond wordt luchtiger gemaakt
2. De grond wordt met rust gelaten
3. Er komen andere planten in de grond
4. De grond kan meer mineralen op nemen

Wat is planten veredelen?

1. Een nieuwe naam aan een soort plant geven
2. Planten met gunstige eigenschappen kweken
3. Een stukje plant afsnijden en planten
4. Een plant sneller laten groeien met kunstmest

Wat is genetische modificatie?

1. Het eerder oogsten van een gewas
2. Het modern maken van een gewas
3. De genen van een gewas aanpassen
4. Gewassen bestrijden met insecticide

Bij intensieve veehouderij draait het VOORAL om

1. dierenwelzijn
2. opbrengsten

Wat is een voordeel van intensieve veehouderij?

1. De dieren hebben veel ruimte in de stallen.
2. Er is weinig kans op ziektes in de grote stallen.
3. De dieren hebben weinig ruimte in de stallen
4. Het kost de boer minder geld om veel te produceren

Wat is in-vitrofertilisatie

1. bevrucht door eicellen buiten het lichaam
2. bevrucht door zaadcellen binnen het lichaam
3. bevrucht door eicellen binnen het lichaam
4. Eicellen worden bevrucht door zaadcellen buiten het lichaam

Op welke manieren wordt het milieu aangepast?

1. te veel schadelijke stoffen toevoegen
2. te veel grondstoffen gebruiken
3. te veel ruimte van natuurgebieden gebruiken

Meer weten over onze bio-industrie? Dan is het volgende filmpje interessant.

Aan de slag!

Thema 7, t/m basisstof 2 maken

Alles behalve de plus-opdrachten

Weektaak

-Check de Lesson-up genaamd 'Oefenen SE'

Klaar (mee)?

- Herhaal de stof voor het SE aan de hand van deze Quizlet: klik hier