2.7 Grammatica en 3-5

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 2

2.7 grammatica 

lesdoelen

- je hebt de woordsoorten die je moet kennen nog een keer herhaald en in je schrift geschreven. 

- je hebt twee nieuwe woordsoorten geleerd: hoofdtelwoord en rangtelwoord. 

- Je hebt de stof over 'hulpwerkwoord' en 'zelfstandig werkwoord' nog een keer herhaald. 

Telwoord

Een telwoord (tw) geeft een hoeveelheid of een volgorde aan.

Op de honderdste verjaardag van mijn oma kwamen zestig volwassenen en één baby.

Er zijn twee soorten telwoorden.

Een hoofdtelwoord (htw) geeft een hoeveelheid aan.

Ik heb ... (drie, honderdtwintig, veel) pennen in mijn etui.

Een rangtelwoord (rtw) geeft een volgorde aan.

Een rangtelwoord eindigt altijd op -de of -ste.

Ik zit op de ... (zesde, twintigste, middelste) rij in de klas.

woordsoort	afkorting	voorbeeld
lidwoord	lw	de, het, een
bijvoeglijk naamwoord	bn	knap, slim, stevig, dromerig, katoenen.
zelfstandig naamwoord	zn	kapper, tijdschrift, probleem, Scheveningen.
voorzetsel	vz	... de kast ... het schoolfeest
werkwoord	ww	doe-woorden
persoonlijk voornaamwoord	psv	ik, je, u, hij, haar, het, ons, jullie, hen
bezittelijk voornaamwoord	bzv	mijn, jouw, je, uw, zijn, haar, onze, jullie, uw, hun
telwoord hoofdtelwoord	tw htw	- twee, vijftien, veel, alle, 2024
rangtelwoord	rtw	zesde, middelste, 19e, laatste, eerste

Zelfstandig werkwoord

Een werkwoord drukt vaak een handeling uit: praten, vertrekken, zwaaien. Die werkwoorden zijn echte doe-woorden.

Staat er maar één werkwoord in een zin? Dan is dit het zelfstandig werkwoord (zww).

Het zelfstandig werkwoord heeft een duidelijke betekenis en kan zonder hulp van andere werkwoorden het werkwoordelijk gezegde vormen.

Ik fiets elke dag naar school.

Mijn zus zingt geweldig.

Onze leraar maakt altijd hele flauwe grappen.

Ik eet morgen bij Sacha.

Zelfstandig werkwoord

Let op.

Een splitsbaar werkwoord valt soms in twee stukken uiteen (afmaken – Ik maak mijn huiswerk af).

Benoem beide delen!

Mijn leraar kijkt mijn toets na.

Mijn = bzv

leraar = zn

kijkt = zww

mijn = bzv

toets = zn

na = zww

Hulpwerkwoord

Staat er meer dan één werkwoord in de zin? Dan is minstens één van de werkwoorden altijd een hulpwerkwoord (hww). De naam zegt het al: dit werkwoord helpt het zelfstandig werkwoord, het heeft zelf geen duidelijke betekenis.

In zinnen met een hulpwerkwoord is het zelfstandig werkwoord vaak een voltooid deelwoord of een infinitief.

Ik moet elke dag naar school fietsen.                   Onze leraar heeft hele flauwe grappen gemaakt.

hww = moet                                                                      hww = heeft

zww = fietsen                                                                   zww = gemaakt

Hulpwerkwoord

Sommige zinnen hebben meerdere hulpwerkwoorden:

Mijn zus wil morgen komen eten.

hww = wil

hww = komen

zww = eten

Hulpwerkwoord of zelfstandig werkwoord?

Soms zie je niet meteen of een werkwoord een zelfstandig werkwoord of een hulpwerkwoord is. Doe dan het volgende:

1 Onderstreep de persoonsvorm.

2 Laat de persoonsvorm weg.

3 Maak een zin met de werkwoorden die over zijn.

4 Ga door tot je één werkwoord over hebt: dit is het zelfstandig werkwoord.

Ik zou wel gitaar willen kunnen spelen.

Ik wil gitaar kunnen spelen.

Ik kan gitaar spelen.

Ik speel gitaar.

spelen = zww

huiswerk

3.1 tm 3.6 - 4 - 5 - 6 - 7 -

blz 114 tm 117