Eindopdracht LEF-training

• Leren-leren
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 6

Eindopdracht LEF Training

Executieve functies en blokkadestress

toevoegen filmpjes uitleg agenda

Executieve functies

• Vaardigheden die nodig zijn om taken effectief uit te voeren en problemen op te lossen
• Ze beïnvloeden je gedrag en je leren​
  
• De aansturing hiervan gebeurt vaak onbewust​
  
• Bepalen mede je succes op school​

CASUS

Tijdens een intake voor LEFF-training vertelt Joost dat leren hem altijd wel gemakkelijk

afging. Hij leert meestal op het laatste moment voor toetsen en haalt deze dan met twee vingers in

zijn neus. Totdat hij dit schooljaar plotseling de ene onvoldoende na de andere onvoldoende haalt.

Zijn relaxte aanpak lijkt, naarmate de stof toch ingewikkelder wordt, niet meer te werken. Zijn

zelfvertrouwen krijgt een knauw en de angst voor nog meer onvoldoendes werkt als een zelf vervullende voorspelling. 

Het leidt tot extreem uitstelgedrag en black-outs tijdens toetsen en bevestigt hem in zijn

angst dat hij misschien toch niet zo slim is als iedereen altijd dacht. Langzamerhand blokkeert Joost.

Een training voor blokkadestress lijkt dus zeker een logische stap. Naarmate het traject vordert, wordt steeds

duidelijker dat de oorzaak van het ontstaan van zijn faalangst sterk samenhangt met slecht

ontwikkelde Executieve Functies (EF). Joost heeft bijvoorbeeld nooit geleerd (voelde die noodzaak

ook niet) om te plannen, om aan timemanagement te doen, om door te zetten of zichzelf aan het

werk te zetten. Tegelijkertijd zorgen zijn huidige spanningen er juist voor dat hij minder flexibel is,

veel moeite heeft met overzicht te houden, logisch te denken en doelgericht bezig te zijn. 

Relatie EF en blokkadestress, kip of ei verhaal

• Wat was er nu eerder in het geval van Joost? 
• Ontwikkelde Joost zijn blokkadestress doordat zijn EF zwak waren, waren zijn EF zwak DOOR zijn blokkadestress of is er sprake van een samenspel? 

Blokkadestress zorgt voor zwakkere EF

• De executieve functies zijn goed te trainen. Toch werken ze uiteindelijk het beste wanneer leerlingen kalm en alert zijn.  
• Sommigen zeggen dat ze stress nodig hebben om te presteren, maar voor de executieve functies geldt dat dus niet. 
• Het mentaal en fysiek welzijn is van groot belang voor het goed kunnen inzetten van EF. 
• De aanwezigheid van stress is van flinke invloed op het jongerenbrein. Met name de prefrontale cortex heeft onder stress te lijden. Dit is precies het gebied dat de executieve functies aanstuurt. 

Werkgeheugen en blokkadestress

• Een EF die direct gerelateerd kan zijn aan blokkadestress is het werkgeheugen.
• Een teveel aan adrenaline zorgt voor een blokkade van onder andere het werkgeheugen. 
• Het werkgeheugen is zeer belangrijk voor het schoolse functioneren en is nodig bij zaken zoals lezen, leesbegrip, redeneren en informatie ophalen uit het lange termijn geheugen. 
• Leerlingen met meer angst hebben minder werkgeheugencapaciteit, vergeleken met leerlingen met minder angst. 
• Je overmatig zorgen maken, voorkomt de tijdelijke opslag en verwerking van informatie.
•  Inzet op verminderen van blokkadestress kan daarom flink bijdragen aan het verbeteren van de EF werkgeheugen.

Emotieregulatie en blokkadestress

• Leerlingen met goed ontwikkelde emotieregulatie zijn beter toegerust om op een gezonde manier met stress om te gaan en hun impulsen te kunnen beheersen, zodat ze zich maximaal kunnen focussen op het leerproces. 
• Executieve functies als emotieregulatie spelen een cruciale rol bij het omgaan met sociale gebeurtenissen en stress.
• Wanneer in een leersituatie het welbevinden constant wordt verstoord, kan de kwaliteit van het leerproces worden aangetast. 

Taakinitiatie, volgehouden aandacht, doelgericht gedrag en blokkadestress

• Leerlingen met blokkadestress kunnen ook uitstelgedrag gaan vertonen. 
• De gedachte ‘ik kan het toch niet’ zorgt ervoor dat een leerling blokkeert. 
• Leerlingen met blokkadestress kunnen snel afgeleid zijn en vinden het lastig om gericht aan hun doelen te werken. 
• Investeren in het versterken van deze EF is daarom zeer essentieel als het gaat om het verminderen van blokkadestress. 
• Leerlingen met blokkadestress kunnen zich er beter toe kunnen zetten aan een taak te gaan, door te zetten en doelgericht aan de slag te gaan als ze leren beter met hun stressgevoelens om te gaan. 

Flexibiliteit en blokkadestress

• Stress zorgt er in het algemeen voor dat leerlingen minder flexibel zijn, hun bewustzijn vernauwt. 
• Stress zorgt ervoor dat leerlingen vaak terugvallen op steeds dezelfde aanpak, iets dat ze al kennen (= veilig). 
  

Plannen, timemanagement en blokkadestress

• Leerlingen die goed geleerd hebben te plannen, georganiseerd zijn en handig met hun tijd omgaan, zullen vermoedelijk succesvoller zijn op school en daarom überhaupt minder snel faalangst ontwikkelen. 
• Stress kan gereduceerd worden door een grotere voorspelbaarheid te creëren. 
• Een goede planning gaat stress tegen. Als je niet weet wanneer je wat gaat doen, krijg je een gestresst gevoel: je voelt dat je ‘iets’ zou moeten doen omdat je anders je toetsen niet haalt. Een goede planning geeft rust. 

Conclusie

• De blokkadestress was bij Joost uit het voorbeeld eerder een gevolg van zwakkere EF dan een oorzaak hiervan. Omdat hij voorheen zonder veel inspanning bij kon blijven op school, had hij geen noodzaak om zijn EF in te zetten en te versterken. Naarmate de stof lastiger werd, lukte dit niet meer en is inzet van zijn EF nodig, alleen heeft Joost dit nooit geleerd.
• Eenzijdige aandacht voor het versterken van EF direct na Joost zijn aanmelding zou vermoedelijk niet tot verbetering leiden. 
• Joost zijn prefrontale cortex is als het ware ‘gekaapt’ door zijn verhoogde stressniveau, waardoor het voor hem extra lastig is zijn EF gericht in te zetten. 
• Inzet op zowel het verminderen van zijn blokkadestress als het versterken van zijn EF, zullen hopelijk weer zorgen voor positieve resultaten en het doorbreken van de leerblokkade die Joost ervaart.

LEFF-training

• Tijdens de LEFF-training zal ingezet worden op het verminderen van de blokkadestress.
• De EF's komen tijdens deze training ook automatisch naar voren, omdat er een samenspel is met de blokkadestress.

Voorbeeld

Herstel van de wilsgedachten

1. Grote doel vastleggen - EF Doelgericht gedrag
2. Kleiner doel vastleggen 
3. Nog kleiner (weekdoel) 
4. Doel voor de dag (wat ga je doen? -> planning maken) - EF Plannen, EF Organisatie

• Deze opdracht helpt om uitstelgedrag te voorkomen - EF Taakinitiatie (starten)
• Tijdens deze opdracht is het belangrijk om te te bedenken of een doel haalbaar is voor bijvoorbeeld een dag of voor een week - EF Timemanagement