3.1 WO1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

De Eerste Wereldoorlog

paragraaf 3.1

Programma

• Uitleg 3.1
• Check 3.1
• Afsluiten 

Leerdoelen

aan het eind van de les:

- ken je de begrippen: Nationalisme, militarisme, imperialisme en bondgenootschappen

- kun je verklaren hoe deze begrippen hebben geleid tot het uitbreken van WO1

WOI

• 'The Great War'
• 1914-1918
• totale oorlog 

Oorzaken 

1. nationalisme
2. imperialisme
3. militarisme
4. bondgenootschappen  

aanleiding: Moord op kroonprins Franz-Ferdinand 

hoofdrolspelers

• Duitsland, Oostenrijk-Hongarije, Ottomaanse Rijk
• Frankrijk, Engeland, Rusland, VS (vanaf 1917)

Oorzaak 1: Nationalisme

Nationalisme= overdreven trots zijn op eigen land, vaderlandsliefde

• in Duitsland ontstonden begin 19e eeuw nationalistische bewegingen
• Duitsland was nooit één land, verschillende graafschappen, hertogdommen + koninkrijken Pruissen en Beieren
• ook veel Duitssprekenden elders: Oostenrijk
• alle Duitssprekenden volken in één land verenigden  

Frans-Duitse oorlog

• Otto von Bismarck (premier/kanselier) Pruissen streefde naar Duitse staat
• hoe? -> oorlog 
• oorlog tegen Oostenrijk en Denemarken
• angst bij Frankrijk: oorlogsverklaring 1871
• Grote nederlaag Frankrijk --> Frankrijk moest Elzas-Lotharingen afstaan + 5 miljard Franc betalen
• Wilhelm I (koning Pruissen) gekroond dot 1e keizer van Duitsland in Versailles
• Duitse eenwording  

Oorzaak 2: Imperialisme

Imperialisme = streven naar een wereldrijk

• Landen wilden laten zien dat zij de beste zijn: koloniën nodig
• Duitsland had deze niet en begon met veroveringen Afrika
• nieuwe strijd om koloniën -> modern imperialisme 
• Duitsland had hiernaast grondstoffen (oorlogsindustrie) en afzetmarkten nodig

Oorzaak 3: Militarisme

militarisme= voorliefde voor militair vertoon en verheerlijking van oorlog

• nieuwe wapens uitgevonden: mitrailleur,  slagschip, duikboten, granaat, gifgas
• wapenwedloop
• ieder land had beste leger 

Duitse soldaten

veelvolkerenstaten 

veelvolkerenstaat= groot rijk waarin meerdere volken woonden -> steeds meer interne problemen

• Ottomaanse Rijk
• Russische Tsarenrijk
• Oostenrijk-Hongarije 

Oostenrijk-Hongarije

Binnenlandse problemen:

• Hongaren streefden naar zelfbestuur -> verkregen dit in 1866 -> dubbelmonarchie

Buitenlandse problemen:

• na oorlog met Pruissen: gebieden verloren, oplossing: Bosnië-Herzegovina bezetten

1. in Bosnië woonden moslims -> wilden niks met Katholieken Oostenrijkers te maken hebben
2. in Bosnië woonden veel Serven, wilden liever bij Servië horen

Ottomaanse Rijk

Turks Rijk met o.a. delen van Azië, Arabische wereld + Balkan

• meerdere volken met eigen taal, cultuur, religie 
• meerdere landen trokken zich los:  Serven, Roemenen, Bulgaren, Grieken

Rusland

• veelvolkerenstaat: Litouwen, Estland, Letland, Finland, deels polen 
• Tsaren waren orthodox Christelijk, maar in het rijk ook veel Joden, Christenen

Oorzaak 4: bondgenootschappen

• Rusland problemen met Ottomanen, Frankrijk met Duitsland -> bondgenootschap
  
• Duitsland ingesloten door Rusland en Frankrijk -> tweefrontenoorlog -> bondgenootschap met Oostenrijk-Hongarije 
• Von Schlieffenplan 

bondgenootschappen

Triple Entente/ Geallieerden

• Engeland
• Frankrijk 
• Rusland (tot 1917)
• VS (Vanaf 1917)
• Servië 

Triple Alliantie/ Centralen

• Duitsland
• Oostenrijk-Hongarije
• (Ottomaanse Rijk)

Balkanoorlogen

• Op de Balkan erg onrustig rond 1900, jaren bezet gebied door de Turken. Russische/Turkse oorlog biedt oplossing .
• Ottomanen/Turken verdreven uit Balkan met behulp van Russen.
  
• Balkan landen worden eigen staten en nationalisme neemt toe. 
• Balkan landen hebben ook oorlog tussen elkaar om machtsvergroting/grondgebied.
  
• Balkan bestaat uit verschillende volkeren, culturen en godsdiensten, lastig om 1 natie te vormen.