AFP, blok 1.1, week 8, les 1

• AFP
• MBO
• Studiejaar 1,4

Lesdoel

Afronden lesstof blok 1.1

Braken en slikstoornissen

• Antiperistaltische beweging, buikspieren en middenrif werken mee
• De buikspieren spannen aan, het middenrif wordt platter, antiperistaltische bewegingen van de slokdarm
• Begin braak reflex sluit epiglottis af
• Rumineren: door manipulatie van de tong en keel wordt het voedsel naar boven gehaald
• Regurgitatie/ reflexziekte: onvoldoende afsluiting van de maag, hernia diaphragmatica
• Braakcentrum in de hersenen, nervus vagus, evenwichtszenuw, samenstelling bloed

Braakreflex

• motorisch zenuwstelsel zorgt dat er een flinke hap lucht genomen wordt 
• stotklepje sluit de luchtpijp af
• Buikspieren spannen aan
• polsslag gaat omhoog, zweten (sympatisch zenuwstelsel)
• verhoogde speekselvloed (parasympatisch zenuwstelsel)
• sluitspier van de maag naar de darm ontspant
• darminhoud spoelt de maag schoon

Oorzaken van braken

• Afwijkingen aan de (spijsverterings) organen : itis in een orgaan
• Acute infecties: erysipelas/wondroos
• Vergiftigingen: overdosering medicatie
• Afwijkingen aan de hersenen: itis aan de hersenen
• Overmatige prikkeling van de zintuigen: te sterke stimulatie evenwichtsorgaan
• Geneesmiddelen: cytostatica
• Hartafwijkingen: N vagus prikkeling
• Hormonale zaken: bHCG
• Psychogene zaken: angst, spanning

Observaties van braken

• Projectiel braken: verhoogde hersendruk, afsluiting maaguitgang 
• Retentie braken: afsluiting van de darm, rottende geur ivm onverteerde eiwitten 

Observaties van braaksel

• Bloed: haematemesis
• Gal
•  Feces: ileus
• Waterig slijm: hartwater

Gevolgen van braken

• Dehydratie
• Metabole alkalose: verstoring zuur base evenwicht
• Beschadiging slokdarmslijmvlies
• Aspiratie

Behandeling van braken

• Expectatief
• Vochtbalans en voeding 

 Medicatie

• Antihistaminica: primatour, blokkade centrale zenuwstelsel
• Fenothiazinen: Largactil, remming dopamine prikkel
• Serotonine blokkers: Zofran, remming serotonine receptoren
• Anti-emetica: Haloperidol, Primperan, blokkade dopamine receptoren

Slikken

• 2x per minuut onbewust
• 32 spieren, 6 hersenzenuwen 

Slikmechanisme

• willekeurige fase: mond dicht, tong duwt eten naar achteren
• onwillekeurige fase: ademhaling stopt, zachte gehemelte omhoog waardoor neusopening omhoog, tong basis duwt strotklepje omlaag, stembanden sluiten, voedsel glijd nu onder invloed van peristaltische bewegingen naar de maag

Oorzaken van slikstoornissen

• Neurologische aandoeningen: CVA, Parkinson, ALS, MS, Alzheimer
• Niet-neurologische aandoeningen: tumoren in de mond/keel holte, passage stoornis, stoornissen speeksel aanmaak (Sjögren), niet passende gebitsprothese, bij werking medicatie

Symptomen

• Verslikken, kuchen
• Verlies van speeksel, eten, drinken uit de mond
• Moeite met bewegen van de tong
• Moeite met inzet van de slik beweging 
• Achterblijven van voedsel in de mondholte
• Pijnklachten 
• Langzaam eten

Behandeling: samenwerking tussen arts zorgverlener en logopdist

Afwijkende ontlasting patronen

• Ontlasting: bestaat voor een deel uit (dode) darmflora: symbiose

Aspect ontlasting:

• Consistentie
• Kleur
• Geur

Consistentie

• Scybala: zeer harde ontlasting
• Steatorroe: bij ziekten van de alvleesklier, onverteerd vet
• Diarree

Geur

• Rotte eieren: veel eiwit
• Zuur: veel suiker
• Zoet: bloeding

Kleur

Melena: teerzwart, brijig, zoete geur: altijd reden om een arts te laten beoordelen!

• Spataderbloeding onderste deel slokdarm: leveraandoeningen
• Maagbloeding
• Bloedende zweer twaalfvingerige darm

Bloed bij de ontlasting

• Helderrood vermengd met ontlasting: laatste deel dunne darm 1e deel dikke darm: arts raadplegen!
• Helderrood bloed op de ontlasting: bloeding in sigmoïd of rectum: vaak aambeien de oorzaak

Steatorroe en het malabsorptiesyndroom

Verteringsstoornissen:

• te veel vet in de ontlasting, ontlasting lichtgrijs/brijig
• vetdiarree/steatorroe
• malabsorptie syndroom

Oorzaken stoornissen vetvertering

• te kort aan spijsverteringssappen of vet verterende enzymen
• galtekort door leveraandoeningen

Oorzaken malabsorptiesyndroom door ziekten in de darmwand:

• Acute ontstekingen darmwand: cytostatica
• Langdurige darmwand ontstekingen: worminfectie
• Chronische darmwand ontstekingen: Crohn
• Allergie van de darmwand: coeliakie
• Lactose intolerantie: verminderde/geen lactase productie
• Hormonale stoornissen: te snel werkende schildklier

Gevolgen malabsorptiesyndroom

• Tekort aan ijzer, foliumsuur en vit B12: bloedarmoede
• Tekort aan vet oplosbare vitamines K, A, D & E
• vit K tekort: stollingsstoornissen
• vit A tekort: nachtblindheid
• vit D tekort: verstoring in botaanmaak wegens gebrek aan calcium opname in de darm
• vit E tekort: bloedarmoede

Oorzaken diarree

Acute diarree

• duurt kort
• oorzaak meestal viraal/vergiftiging, bijwerking AB

Chronische diarree 

• langdurige infecties/parasieten
• chronische ontstekingen: Crohn
• vetdiarree
• lactase deficiëntie
• darmtumoren
• diverticulitis
• veranderingen in de anatomie na bijv een operatie

Gevolgen diarree

• Uitdroging

Behandeling

• stoppen met eten en ORS drinken
• loperamide: maakt de ontlasting dikker
• opname ziekenhuis (infuus & medicatie)
• onderzoek (def en darm) om een diagnose te stellen
• wegnemen intolerantie/allergie, laxantia gebruik, stress opheffen

Obstipatie

Harde droge ontlasting

Oorzaken:

• vezelarme voeding
• verminderde voortbeweging in de darm: obstructie/probleem zenuwstelsel
• ziekten aan galwegen, alvleesklier en darm: verteringsstoornissen
• bijwerkingen medicatie: ijzertabletten
• verkeerde ontlastingsgewoonte: te lang ophouden

Behandeling

• Vezelrijke voeding
• voldoende drinken
• voldoende lichaamsbeweging
• medicatie

1. laxeermiddelen: lactulose
2. zwelmiddelen: psylium
3. prikkelende stoffen: dulcolax
4. klysma 

Vul onderstaande tabellen zelf in

• Zet pijltjes wat waar gebeurd
• Zet pijltjes welk enzym waar wordt toegevoegd aan het voedsel