zuid amerika par 4.1

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Zuid-Amerika hs 4

Fysische en sociale vraagstukken

Hoofdvraag Hs 4:

natuurlijke hulpbronnen & milieuvraagstukken

stad en platteland &  de verschillen/problemen

Duitsland sloot deal met Bolivia

Vorig jaar (2018) sloot Duitsland nog een akkoord met Bolivia voor de winning van lithium. Het vreesde dat tekorten de Duitse ambities om een accugrootmacht te worden zouden dwarsbomen

Par 4.1:

De gevolgen van het winnen van delfstoffen op landschap, ecosysteem en bevolking

Probeert de bevolking de winning te bevorderen of juist tegen te gaan?

Duitsland sloot deal met Bolivia

Vorig jaar (2018) sloot Duitsland nog een akkoord met Bolivia voor de winning van lithium. Het vreesde dat tekorten de Duitse ambities om een accugrootmacht te worden zouden dwarsbomen

Bekijk bron 4.2 Wat valt op?

Wat valt op?

•  Overal op het continent bevinden zich economisch winbare delfstoffen 
• Zuid-Amerikaanse landen behoren tot de grootste delfstoffenproducerende en -exporterende landen

vooral Brazilië, Chili en Peru – 

Cerro Rico

16e eeuw: Spanjaarden spannen samen met indianen die door de inca's worden onderdrukt 

Spanje stuurde onderkoning Toledo om het rijk te besturen.

Afrikaanse slaven werden gebracht om in de mijnen te werken.

De afrikanen waren niet geschikt als werkers, waarom niet?

Cerro Rico, 4782 m hoog, 

temp hele jaar door rond vriespunt

slapen op matjes op de grond, 

Afrikanen gingen dood.

Indianen hadden op papier de zelfde rechten als de blanke kolonisten maar ze werden toch als dwangarbeiders te werk gesteld door de Spanjaarden.

per jaar 13.500 indianen nodig

4500 in de mijnen

steen met 4%erts verpulveren tot steengruis

steengruis mengen met kwik, water, zout en kopersulfaat (zilver met kwik gebonden)

na uitspoeling, branden in ovens, kwik verdampt zilver blijft over.

Zilvervloot

economie van Spanje

Piet Hein

• meeste ertsen worden onverwerkt geëxporteerd naar Azië, Noord-Amerika en Europa
  
• werden wel zilveren Spaanse munten geslagen voor de zilvervloot

vooral Brazilië, Chili en Peru – 

Grote vraag naar grondstoffen in China

Lithium voor batterijen 

top export landen:

Brazilië,

Chili
Peru

na de onafhankelijkheid

export delfstoffen = 

 de economische basis voor veel Zuid-Amerikaanse landen.

exportbeleid

jaren ’30: importsubstitutie en nationalisatie mijnbouwbedrijven

bescherming eigen markt

exportbeleid

’80 en ’90  lokken buitenlandse bedrijven: investerings-subsidies, lagere belastingen en minder strenge wetten ->

economische, ecologische en sociale gevolgen. 

werk tijd

Conflicten

(Land)conflicten: mijnbouw kan oorzaak zijn

Figuur: landconflicten in Brazilië. (grotere vraag grondstoffen en brandstoffen leidt tot ontbossing) 

bevolkingsgroepen die niet eens zijn met elkaar (vb Bolivia)

ontbossing voor mijnbouw

Bolivia

Inkomsten uit mijnbouw en landbouw naar de elite

Morales, kinderen van de aarde, tegen aantasting & verarming lokale bevolking

1e indiaanse president 2006

De inkomsten uit mijnbouw en landbouw kwamen terecht bij multinationals, rijke blanke grootgrondbezitters, ondernemers en politici. De inheemse bevolking bleef arm, terwijl hun leefgebied werd aangetast.

Vastgelegd is dat de bevolking mag meebeslissen over de exploitatie van natuurlijke hulpbronnen en dat ze er profijt van moeten hebben.

nationaliseren van de gaswinning en van andere bedrijven. Daardoor stegen de inkomsten van de staat. Dat geld werd en wordt besteed aan sociale programma’s zoals onderwijs, basisgezondheidszorg en pensioenen. Hiervan profiteert de arme indiaanse bevolking in de stad en op het platteland.

■ Ondanks deze enorme uitgaven nemen de armoede en de sociale ongelijkheid nauwelijks af. Er wordt namelijk bijna niet geïnvesteerd in het creëren van nieuwe bedrijven en banen die toekomstbestendig zijn.

Oppositieleider Jeanine Añez roept zichzelf uit tot interim-president van Bolivia

https://www.mo.be/wereldblog/mijnbouw-bolivia-de-n-zijn-dood-de-ander-zijn-brood

Bolivia

De bevolking mag meebeslissen over de exploitatie van de natuurlijke hulpbronnen

Nationalisering & sociaal programma

nationalisering van gaswinning, geld voor sociale programma's

1e indiaanse president 2006

De inkomsten uit mijnbouw en landbouw kwamen terecht bij multinationals, rijke blanke grootgrondbezitters, ondernemers en politici. De inheemse bevolking bleef arm, terwijl hun leefgebied werd aangetast.

Vastgelegd is dat de bevolking mag meebeslissen over de exploitatie van natuurlijke hulpbronnen en dat ze er profijt van moeten hebben.

nationaliseren van de gaswinning en van andere bedrijven. Daardoor stegen de inkomsten van de staat. Dat geld werd en wordt besteed aan sociale programma’s zoals onderwijs, basisgezondheidszorg en pensioenen. Hiervan profiteert de arme indiaanse bevolking in de stad en op het platteland.

■ Ondanks deze enorme uitgaven nemen de armoede en de sociale ongelijkheid nauwelijks af. Er wordt namelijk bijna niet geïnvesteerd in het creëren van nieuwe bedrijven en banen die toekomstbestendig zijn.

Oppositieleider Jeanine Añez roept zichzelf uit tot interim-president van Bolivia

https://www.mo.be/wereldblog/mijnbouw-bolivia-de-n-zijn-dood-de-ander-zijn-brood

kijk en noteer tijdens het volgende filmpje

• waar wordt lithium voor gebruikt?
• hoe wordt het gewonnen?
• wat is de milieukundige paradox van de winning van Lithium? 

01:37

Waar wordt lithium voor gebruikt?

"Enorme vraag naar lithium zorgt voor nieuwe goudkoorts"

• Vraag naar het 'witte goud' is enorm.  
  
• Chili en Argentinië produceren momenteel de grootste hoeveelheden lithium ter wereld. 
• Maar 50% ligt in Bolivia

Veel lithium nodig (batterijen, electrisch rijden).

Vraag > Groter dan het aanbod.

werden tekorten verwacht voor 2050

Een ‘lithiumakker’ in Chili. 

Salar de Uyuni

Helft van de wereldvoorraad ligt in Bolivia op de zoutvlakte Salar de Uyuni, op meer dan 4.000 m hoogte

Duitsland sloot deal met Bolivia

Vorig jaar (2018) sloot Duitsland nog een akkoord met Bolivia voor de winning van lithium. Het vreesde dat tekorten de Duitse ambities om een accugrootmacht te worden zouden dwarsbomen

Bolivia en het witte goud

Bolivia heeft de grootste zilver-, tin- en lithiumvoorraden ter wereld.

Met een toekomst vol smartphones en elektrische auto's heeft Bolivia goud in handen.

Waarom leveren deze grondstoffen Bolivia toch weinig economische groei op?

• massa productie in Australische mijnen. 
• subsidies elektrische auto's minder

Maar de markt is de laatste maanden overspoeld met lithium uit Australische mijnen, waardoor Chileense en Chinese producenten – die tot voor kort min of meer alleenheerschappij hadden – hun winsten zagen verdampen. Aan de andere kant neemt de vraag naar de grondstof juist af doordat met name in China – ’s werelds grootste markt – minder elektrische auto’s worden verkocht, nadat de overheid subsidies heeft geschrapt, meldt de Financial Times.

Noem fysische gevolgen van ontbossing

Ontbossing in Amazoneregenwoud

ontbossing → minder verdamping water via bladeren → minder regenwolken → verschuiving in balans tussen opname en afgifte water → minder water afgevoerd via rivieren → verstoring waterbalans in Amazonië

Indianen

Brazilië: ongeveer 200.000 indianen in oerwoud die aan zwerflandbouw doen waarbij draagkracht van natuur telt:

• stukje bos in brand
• na twee jaar akkers uitgeput
• verder trekken en nieuw stukje bos in brand
• ondertussen kan oude plek zich herstellen

werktijd

maken

H4 Start opdr 3 + 4

H4 par 1 opdr 3 , 4 + 5

FUNAI = organisatie voor bescherming indiaanse cultuur

oorzaak oprichting: door grootschalige ontbossing worden leefgebieden indianen steeds kleiner en worden ze in hun bestaanswijze bedreigd

daarnaast manier van leven vastgelegd in grondwet, maar niet altijd naleving en voorrang aan economische belangen

-

Leerdoelen behaald?

Wat zijn de gevolgen winning van natuurlijke hulpbronnen 

Probeert de bevolking de winning te bevorderen of juist tegen te gaan?