Thema 4 B3 Vruchtbaar worden

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Welkom!

Je laptop heb je nu nog niet nodig, dus deze laat je dicht. 

Leg alvast je boek, schrift en etui op tafel. 

Welkom!

Je laptop heb je nu nog niet nodig, dus deze laat je dicht. 

Leg alvast je boek, schrift en etui op tafel. 

Wat gaan we doen?

• Intro
• Leerdoel B3 (1 min)

• Uitleg B3: - Zaadcellen en eicellen

                           - Menstruatie, -cyclus, -middelen

• Aantekening bij basisstof 3 (20 minuten)
• Zelfstandig aan de slag met de opdrachten (15 min)
• Quiz B3 (5 min)

            

Leerdoelen B3

4.3.6 Je kunt uitleggen hoe zaadcellen en eicellen worden gevormd.

4.3.7 Je kunt de menstruatiecyclus beschrijven.

Vanaf de puberteit zorgen hormonen voor de productie van zaadcellen en de rijping van eicellen. Vanaf dat moment ben je vruchtbaar.

Zaadcellen en eicellen

• Zaadcel:

       - bewegen met zweepstaart

       - weinig voedingsstoffen

       - kan eicel bevruchten

• Eicel:
  

       - kan niet zelf bewegen

       - heeft voedingsstoffen

       - kan alleen vlak na eisprong bevrucht                      worden (binnen 24 uur)

Prostaat en penis

• Zaadcellen (spermacellen) worden gemaakt in de teelballen (vanaf 13 jaar) en tijdelijk opgeslagen in de bijballen (temperatuur balzak kouder)
• zaadcellen vervoerd door de zaadleiders
• zaadblaasjes en de prostaat voegen vocht toe
  
• vocht uit zaadblaasjes bevat voedings-stoffen voor de zaadcellen
• vocht uit zaadblaasjes en prostaat en zaadcellen (1%) = sperma

Zaadlozing

• Sperma komt met schokken door de   urinebuis uit de penis. 

      Dit kan door verschillende oorzaken:
       - bij geslachtsgemeenschap (stijve penis                in vagina)
       - door masturbatie/zelfbevrediging
       - in de slaap ('natte droom')

• Sperma is kleverig en melkwit van kleur
• Eén zaadlozing bevat 100 tot 400 miljoen   zaadcellen

Testosteron is o.a. verantwoordelijk voor de secundaire geslachtskenmerken bij een jongen

Testosteron is verantwoordelijk voor de secundaire geslachtskenmerken bij een jongen.

Aantekening

Start bij jongens rond 13 jaar.

Teelballen maken dagelijks miljoenen zaadcellen.

Bijballen: opslag zaadcellen

Zaadleiders vervoeren zaadcellen →

Zaadblaasjes + prostaat: voegen vocht toe → sperma

Sperma = vocht + zaadcellen

Zaadcellen kunnen tot 70-80 jarige leeftijd worden gemaakt.

Ovulatie/eisprong

• Ongeveer één keer per maand een eisprong 
• Deze grootste menselijke cel blijft na de ovulatie maar 12 tot 24 uur in leven, daarna sterft hij in de eileider af. 
• Bij bevruchting door zaadcel kan hij wel in leven blijven en in de baarmoeder kan de bevruchte eicel zich ontwikkelen tot een kind (zwanger)

Paar feiten op een rij...

• Vanaf de geboorte liggen ongeveer 350.000 onrijpe eicellen in blaasjes te wachten op hun beurt. Er komen er vanaf de puberteit ongeveer 500 tot rijping. 

• In de eerste 10 dagen na de menstruatie rijpen er ongeveer 20 verse follikels (blaasje met eicel), verspreid over de 2 eierstokken.  

• Eén dominante eicel groeit door en rijpt (andere 19 stoppen met groeien en gaan ten gronde). In de wand van de rijpende follikel wordt het vrouwelijke geslachtshormoon oestrogeen gemaakt. Dit hormoon zorgt voor de secundaire geslachtskenmerken bij een vrouw.

Menstruatie

• Baarmoeder is vanbinnen bekleed met baarmoederslijmvlies.
  
• In het baarmoederslijmvlies kan een bevruchte eicel zich vastzetten en uitgroeien tot een kind.
  
• Menstruatie (ongesteld zijn): maandelijks afstoten van baarmoederslijmvlies en bloed.
  
• Gebeurt wanneer eicel niet bevrucht is.
  
• Slijmvlies en bloed worden via de vagina afgevoerd. 
• Eerste menstruatie ussen hun 10e en 16e jaar
• Bij sommige meisjes of vrouwen duurt de menstruatie een dag of drie, bij anderen een week
• Symptomen: pijnlijke buikkrampen, last van hoofdpijn, buikpijn, rugpijn of spierpijn, stemmingswisselingen 
• Er zijn ook vrouwen die nergens last van hebben.

Menstruatiecyclus

• Het terugkerende opbouwen en afstoten van baarmoederslijmvlies.

• Dag 1: begin van de menstruatie, afbraak baarmoederslijmvlies, rijpen nieuwe eicel

• Dag 5 (ongeveer): begin opbouw baarmoederslijmvlies 
• Dag 14 (ongeveer): ovulatie
• Dag 28: laatste dag van de cyclus, einde opbouw baarmoederslijmvlies

• Menstruatiecyclus is aan het begin vaak onregelmatig.

bs 4 menstruatie

Menstruatiemiddelen

• Maandverband 

• Menstruatieondergoed: een onderbroek met ingebouwd maandverband van katoen of bamboe. Na gebruik kun je het ondergoed wassen en hergebruiken. 

Menstruatiemiddelen

• Een tampon stop je in de vagina, waar hij het slijmvlies en bloed opzuigt. De tampon vervang je na een paar uur en gooi je dan weg.

• Een menstruatiecup breng je in de vagina in, waar hij langzaam volloopt. Om de vier tot zes uur moet je hem legen, afspoelen en weer inbrengen.

Aantekening

Meisjes worden geboren met onrijpe eicellen in de eierstokken.

Vanaf de puberteit rijpt elke maand 1 eicel = ovulatie (eisprong)

Bevruchting kan alleen vlak na de ovulatie.
Wel bevruchting → zwangerschap
Geen bevruchting → afbraak van baarmoederslijmvlies (menstruatie)

--> een cyclus duurt gemiddeld 28 dagen.

Menopauze = het stoppen van de menstruatie (meestal tussen 45-55 jaar)

Zelfstandig aan de slag

• Maak eerst opdracht 1 t/m 4 in je boek blz 29 en 30
• Klaar? Maak opdracht 5 in je boek blz 31 en 32
• Kijk deze opdrachten goed na via teams en vul je antwoorden aan.

Afsluiter B3

4.3.6 Je kunt uitleggen hoe zaadcellen en eicellen worden gevormd.

4.3.7 Je kunt de menstruatiecyclus beschrijven.

Deze vervoeren eicellen.

1. vagina
2. zaadleiders
3. eierstokken
4. eileiders

Hierin kan een bevruchte eicel zich ontwikkelen tot een kind.

1. vagina
2. baarmoeder
3. eierstokken
4. eileiders

Hierin vindt de ontwikkeling van eicellen plaats.

1. vagina
2. baarmoeder
3. eierstokken
4. eileiders

Hoe vaak vindt bij een vruchtbare vrouw de ovulatie plaats?

1. elke 12 tot 24 uur
2. ongeveer één keer per twee weken
3. ongeveer één keer per vier weken

Een eicel die niet bevrucht is, sterft af.
Wat gebeurt er met de resten van de eicel?

1. De resten verlaten samen met slijmvlies en bloed het lichaam tijdens de menstruatie.
2. De resten worden in de baarmoeder opgenomen in het bloed.
3. De resten worden in de eileider opgenomen in het bloed.

Hoeveel dagen duurt een menstruatiecyclus ongeveer?

1. 10
2. 14
3. 28
4. 35

Wat gebeurt er op dag 14 in de menstruatie cyclus?

1. Ongesteld zijn
2. Ovulatie
3. Innesteling
4. Menstruatie

Wanneer is een vrouw vruchtbaar?

1. Tijdens de menstruatie
2. Tijdens de ovulatie
3. Vlak na de menstruatie
4. Vlak voor de menstruatie

Tijdens de menstruatiecyclus verandert de slijmlaag aan de binnenkant van de baarmoeder.

Hier zie je drie keer de doorsnede van een baarmoeder afgebeeld.

Bij welk moment van de menstruatiecyclus hoort de doorsnede?

Tijdens de menstruatie

Kort na de menstruatie

Tijdens de ovulatie

Rijpen nieuwe eicel

Eisprong

Eicel sterft

Rijpen nieuwe eicel

Menstruatie

Baarmoederslijmvlies wordt dikker

Menstruatie