13.2 osmose frieten

• bio
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Welkom

uitleg osmose

Inzetten frietenpracticum

Vervolg uitleg

Afmaken frietenpracticum

Leerdoelen

Je kunt uitleggen wat diffusie is en hier voorbeelden van noemen

Je kunt uitleggen wat er bij osmose gebeurt 

Je weet het verschil tussen actief en passief transport in een cel. 

Osmose 

Osmose lijkt op diffusie. 

Wat is diffusie??

Osmose lijkt op diffusie. 

Diffusie is het verplaatsen van gassen van een hoge concentratie naar een lage concentratie.

Osmose noemen we ook wel de diffusie van water. 

Difussie

Diffusie is het verplaatsen van stoffen van een hoge concentratie naar een lage concentratie.

Osmose

Osmose noemen we ook wel de diffusie van water.

Water verplaatst naar de plaats met de meeste opgeloste stoffen.

Osmose

Osmose noemen we ook wel de diffusie van water.

Osmose

Hier zie je een voorbeeld van osmose.

Aan de linkerkant zie je een U-buis met

in het midden een selectief membraan.

Zo'n selectief membraan stelt een 

celmembraan/celwand, in een cel voor.

Aan de rechterkant van de U-buis is de 

concentratie suiker hoger dan aan de 

linkerkant. Dit zorgt ervoor dat het water

zich gaat verplaatsen naar de rechterkant

OSMOSE

Water verplaatst naar de plaats met de meeste opgeloste stoffen.

Dit gaan we onderzoeken met een klein frietenpracticum

Onderzoek: Friet

Jullie gaan de invloed van verschillende concentraties zout in water onderzoeken op het gewicht van je frietje (gesneden aardappel). 

Hiervoor neem je maak je drie opstellingen: 

Geen zout, 5 g/100ml (kraanwater), en 20 g/100ml .
Je laat de frietjes ongeveer 25 min liggen in deze opstelling 

Stappen van inzetten

Materialen: 3 oplossingen (0 g/100ml, 5 g/100ml, 20 g/100ml)
6 frietjes, 6 reageerbuisjes, weegschaal

Methode: (1) snij de frietjes. 

(2) nummer de reageerbuisjes, per zoutconcentratie 2 reageerbuisjes en vul ze met de juiste vloeistof. 

(3) weeg de frietjes en noteer het gewicht. Stop een frietje in elk reageerbuisje (weet welk gewicht waar in zit).                Laat het 25 min staan

Stappen van inzetten

We laten deze frieten staan en gaan de laatste 10 min hiermee verder.

Splitsen de groep: Afstromers (achterin) en doorstromers (voorin) 

Afstromers

Je gaat zelfstandig, in stilte, aan de slag met:

1: Nakijken van 13.1 t/m 13.3

2: Maken van samenvattende opdrachten (blz 206,207,208)

3: Leren van de LessonUp over Symbiose 

 Doorstromers

Uitleg van Osmose en de toepassing daarvan

Diffusie: Hoe komt het dat als iemand scheet laat in de kamer, je het een momentje later ook ruikt. Maar na een minuut niet meer.

OSMOSE

Water verplaatst naar de plaats met de meeste opgeloste stoffen.

Osmose bij planten.

Osmose plantencellen

Planten

Turgor: celmembraan drukt tegen de celwand. De cel is stevig en rekt iets uit

Plasmolyse: De celmembraan laat los van de celwand

turgor

plasmolyse

grens

plasmolyse

Als je sla in een bak water legt wordt het steviger, in dressing juist slapper. Leg uit hoe dit komt.

Osmose bij dieren

Dierlijke cellen hebben geen celwand, die verschrompelen dus helemaal, of zwellen op tot ze knappen als een balon.

Infuus

Een infuus bevat naast medicijnen altijd een fysiologische zoutoplossing. Dat is een oplossing met dezelfde concentratie stoffen als je lichaamscellen

Actief/Passief 

Passief (diffusie en osmose)

-kost geen energie

-met concentratie gradiënt mee

Actief

- kost wel energie. voorbeeld: insuline zorgt dat cel 'opent' en zo glucose kan opnemen

Toepassen Osmose

stevigheid (alle plantencellen en weefsels)

wateropname (worteldruk)

Wortelharen om water op te nemen

Zonder wortelharen kan dat dus niet erg goed.

Maar met wortelharen gaat dat veel beter!

wortel zonder wortelharen ________

______________wortel met                                   wortelharen

worteldruk

wortelharen nemen zouten op

door osmose volgt water

opnemen van zouten kost energie

Osmose van water niet.

Vaatbundels

'pijpleidingen' 

van de plant

Houtvaten

Bastvaten

Bastvaten

•  vervoeren water en organische stoffen (sacharose) 
  

 van blad naar de rest van de plant

• liggen aan de buitenkant van een vaatbundel

Houtvaten

•  vervoeren water en mineralen 
  

 van wortel naar blad 

•  dikke celwanden
  
• grote openingen 

water omhoog gepompt door: worteldruk, capillaire werking, verdamping

transport in houtvaten

transport van water en mineralen vanaf wortels omhoog

stuwende kracht door 3 componenten:

• verdamping via huidmondjes zorgt voor zuigkracht
• capillaire werking, doordat het nauwe vaten zijn en het water als een 'draad' omhoog gaat (zie afbeelding hiernaast)
• worteldruk: mineralen actief opgenomen, hierdoor hogere osmotische waarde, die water uit bodem trekt

Vervolg stappen 

Materialen: papier, weegschaal

Methode: (1) Haal de frietjes uit de reageerbuizen. (2) dep ze een klein beetje af zodat ze aan de buitenkant droog zijn. (3) meet het gewicht van elk frietje

Noteer de massa's  op het bord

Wat is je onderzoeksvraag?

Hier is sprake van:

1. Osmose
2. Diffusie

Water moleculen (blauw) bewegen naar links door:

1. diffusie, actief transport
2. diffusie, passief transport
3. osmose, actief transport
4. osmose, passief transport

Bij osmose gaat het water transport in de richting van de ... concentratie zoutmoleculen

1. Hoogste
2. Laagste

Wat is je hypothese op je onderzoeksvraag? waarom?

Dierlijke cellen knappen kapot in een

1. hypertone oplossing
2. hypotone oplossing
3. isotone oplossing

Leg uit wat er mis zou gaan als een infuus geen fysiologisch zout, maar kraanwater (hypotoon) zou bevatten.

Door het verdampen van zweet koel je af bij warm weer. Leg uit waarom je zweet zout smaakt

De roze moleculen bewegen naar links door:

1. diffusie, actief transport
2. diffusie, passief transport
3. osmose, actief transport
4. osmose, passief transport

Verklaar je resultaten.
Gebruik woorden als osmose, hypertoon, hypotoon, isotoon.

Maak 13.1 af en kijk alles na. 

maak een samenvatting adv. van de lesdoelen (dia 1)