Oorlog in Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

GOEDEMORGENNNN...! 

Ga lekker zitten en log alvast in op LessonUp.

Wat gaan we vandaag doen?

• Video kijken: Oorlog in het dagelijks leven 
• Tijdens filmpje worden vragen vertoond
• Uiteindelijk heb je dus een goed beeld van hoe het dagelijks leven van kinderen in de Tweede Wereldoorlog er ongeveer heeft uit gezien in Nederland

01:55

Waarom gaf Nederland zich na het bombardement op Rotterdam over aan het Duitse leger?

1. Omdat het leger niet genoeg soldaten had.
2. Om meer bombardementen op Nederlandse steden voorkomen.
3. Omdat de regering en de koningin al naar Engeland waren gevlucht.
4. Omdat het leger kansloos was zonder de Rotterdamse haven.

02:49

In 1940 zat Truke op de kleuterschool. In het filmpje zie je Duitse soldaten touwtjespringen met de kinderen. Waarom waren Duitse soldaten in het begin van de bezetting aardig?

1. Ze wilden het vertrouwen winnen van de bevolking
2. Ze hielden veel van kinderen
3. Ze wilden zelf even iets anders doen dan oorlog voeren

03:40

Nederlanders moesten hun radio's inleveren. Waarom wilden de nazi's niet dat mensen naar de Nederlandse radio luisterden?

05:42

De vader van Jack was werkloos. Hij kon werken voor de Duitse bezetter. Toch wilde hij dat eerst niet. Waarom niet, denk je?

06:12

Hoe had jij je gevoeld, als je je dorp/stad
voor het grootste deel in puin zag liggen? Schrijf dit
op in 1 woord

07:33

Waardoor kwam het dat er voedselschaarste was in de grote steden?

08:43

De Nederlandse regering deed in september 1944 vanuit Londen een oproep: alle mensen die bij het spoor werken moeten gaan staken. Wat wilde de Nederlandse regering met de spoorstaking bereiken?

1. Dat mensen niet meer aan het werk konden
2. Dat het Duitse leger geen voedsel meer weg kon voeren
3. Dat het Duitse leger lopend binnen moesten komen

08:58

Welke gebeurtenis was het
gevolg van de spoorwegstaking?

10:50

De ouders van Jack zetten hem tijdens de Hongerwinter op kindertransport naar de andere kant van het land. Waarom deden ze dat?

Wat hebben jullie deze les geleerd/gezien?

• Jullie hebben gezien hoe het dagelijks leven er in de Tweede Wereldoorlog voor drie kinderen eruit zag
• Jullie hebben hun persoonlijk verhaal gehoord, wat zij mee hebben gemaakt
• Jullie hebben inspiratie opgedaan voor eigen interview 

Volgende les:

NSB'ers en verzet in Nederland...

Vergeet niet om opdracht: MAAK HET VERHAAL AF..... in te leveren in teams voor 29 april en ga verder met het interview. SUCCES!!!!

NSB en het verzet

Vorige les 

Hoe brak de oorlog uit in Nederland?

Noem eens wat voorbeelden van hoe er werd geleefd in Nederland tijdens de Duitse bezetting.

Wat is propaganda?

Fall Gelb

10 mei 1940: Duitsland begint met de inval op Nederland.

        --> Hitler probeerde het goed te praten met een leugen (broedervolkeren), 

        --> De slag om Grebbeberg. 

Den Haag: gijzeling van Wilhelmina (mislukt). 

Koningin Wilhelmina vlucht naar Engeland, samen met Juliana en de mannen

       --> Ook andere Nederlanders vluchten. 

14 mei 1940: Bombardement op Rotterdam.

       --> Als ze zich niet overgeven, worden ze gebombardeerd, binnen een kwartier alles weg.

Na dit bombardement wordt ook Utrecht bedreigd.

       --> Capitulatie op 15 mei 1940 --> begin Duitse bezetting.

Op 29 mei kwam er een Duits bestuur aan de macht. 

Na deze les

Uitleggen wat de NSB in Nederland betekende.

Een aantal vormen van verzet noemen.  

 Uitleggen wat gebeurtenissen als de Slag om Arnhem en de hongerwinter betekenen.

NSB

• =Nationaal Socialistische Beweging
• Collaboratie (samenwerking) met de vijand
• Werden gezien als de verraders in Nederland, omdat ze Joden, verzetsmensen en onderduikers verraden voor 7 gulden 50. 
• Meer aanhang in de oorlog dan daarvoor, van 33.000 tot 89.000 leden/aanhangers.
• Vanaf 1941 de enige toegestane partij in Nederland. 
• Verraadden iedereen die wat fout deden. Waarom zou je je eigen buurman verraden?

       --> Ze wilden na de oorlog een goed leven leiden en kregen bepaalde voorrechten.  

• Anton Mussert is na de Tweede Wereldoorlog ten dood veroordeeld samen met andere belangrijke NSB mannen.

    

Wat is verzet?

Het Verzet

• Nederlandsche Unie: partij tegen de NSB, met als doel om samen te werken met de Duitsers
• Maar na 1941 niet meer toegestaan in Nederland. 
• Aan het begin dachten nog weinig aan verzet---> rust.
• Later kwamen er meer moedige burgers die zich aansloten bij het Verzet. 
• Vormen van verzet:

       --> Onderduikers helpen. 

       --> Illegale bladen verspreidden.

       --> Persoonsbewijzen vervalsen.

• Verzetsorganisaties (opblazen spoorlijnen, stelen voedselbonnen).
• Zware straffen voor mensen uit het verzet----> Opa 
• Stakingen

De tekst op het reliëf luidt:

‘EN WIJ

VOLGEN

DE GANG

VAN

HUN VOLHARDING’.

De tekst op de plaquette luidt:

‘NICOLAAS JAN VAN DER VALK (schoolhoofd)

GEBOREN 22 NOVEMBER 1876

DOOR UITPUTTING OVERLEDEN 16 JANUARI 1945 IN SACHSENHAUSEN

DICK VAN DER KOOIJ (Docent)

GEBOREN 25 SEPTEMBER 1918

TERUGGEKEERD NA 4 JAAR CONCENTRATIEKAMP

OVERLEDEN 30 MEI 1994

ABRAHAM VAN DEN BOS (Docent)

GEBOREN 19 APRIL 1918

GEFUSILLEERD 11 AUGUSTUS 1944 IN MARIENKLOOSTER.’

• Over- overgrootvader Nicolaas Jan van der Valk, 22-11-1876, verzetsman, oorlog 64 jaar
•  Hij had op schoolzolder van de Heibergschool in Terbregge (Rotterdam), mannen ondergedoken
• Maakte persoonsbewijzen, vrachtbrieven en waren bezig met illegale krant en radio Oranje. 
• Twee andere onderwijzers, 25 jaar, Dirk-Jan van der Kooi  (1942 opgepakt, maar heeft het overleefd) en Abraham van der Bos (doodgeschoten). 
• In 1944 naar kamp Amersfoort en later naar concentratiekamp Sachsenhausen, vrijgesproken, auto geregeld met benzine, maar door dolle dinsdag (dat Nederland op elk moment zou worden bevrijd) alle concentratiekampen afgesloten van de buitenwereld. Op 16 januari 1945 is hij overleden in Sachsenhausen door medicijngebrek en uitputting

Komt verzet in deze tijd ook nog voor?

Ja

Nee

Drie grote stakingen

•  Februaristaking (22 februari 1941) door Communistische Partij van Nederland

        --> Werk wordt stilgelegd in Amsterdam (maar ook in andere steden). Eerste verzet

        --> Omdat 425 Joodse mannen naar concentratiekampen werden gestuurd. --> Intimidatie

• April/mei staking (29 april 1943)= Melkstaking 

        --> Ruim 300.000 Nederlandse mannen moesten als krijgsgevangen in Duitsland werken. 

        --> Ging volgens sommigen te ver en het werk werd opnieuw stilgelegd, vooral bij boeren. 

• Spoorwegstaking (september 1944 - mei 1945)

        --> Oproep vanuit Londen om te gaan staken bij het troepentransport, transport stilgelegd.

        --> Als voorbereiding voor operatie Market Garden. 

        --> De staking valt helaas erg tegen, 30.000 mensen. Gevolg ----> hongerwinter

• Resultaat van alle drie de stakingen zijn hetzelfde: executie of concentratiekampen.

Market Garden (17-25 September 1944)

• Bruggen over de Maas, Waal en Rijn in handen te krijgen om vervolgens heel Nederland te bevrijden. 
• Slag om Nijmegen (17-20 september 1944)

       --> Waalbrug en spoorbrug in handen te krijgen, om tanks naar rest van Nederland te krijgen.

       --> Geallieerde overwinning

       --> Duurde wel langer dan verwacht en kostte veel burgerslachtoffers.

• Slag om Arnhem (17-25 september 1944)

      --> Bruggen bij de Rijn moesten veroverd worden.

      --> Een Duitse overwinning door slechte weersomstandigheden en heftig Duits verzet.

      --> A Bridge Too Far.

      --> Leidt tot de hongerwinter.

Hongerwinter

• De winter van November 1944 tot April 1945
• Schaarste aan voedsel en brandstof. 
• Hoe kon dit gebeuren?

       --> Spoorwegstaking.

       --> Blokkade van de Afsluitdijk.

       --> Geen kolenaanvoer vanuit Limburg door bevrijding van zuiden van Nederland.

• Ongelofelijk veel armoede en veel doden. 
• Vooral in de grote steden in het Westen van Nederland zoals Rotterdam en Amsterdam was er bijna niets meer te eten. Daardoor veel mensen gestorven van de honger
• Vreselijke periode in de Nederlandse geschiedenis. 

Bevrijding

• Operatie Veritable: herkansing van operatie Market Garden.

       --> Deze keer wel een geallieerde overwinning.
       --> Nemen 52.000 Duitse mannen als krijgsgevangenen 
       --> Richting Rijn de verdedigingslinie opgeschoven

• 5 mei 1945: geeft Duitsland zich over. 
• Nederland is bevrijd. 
• Groot feest.
• 8 mei vrede getekend in Europa
• De gevolgen van de oorlog waren na de oorlog nog duidelijker.....

Wat hebben we geleerd?

Uitleggen wat de NSB in Nederland betekende.

Een aantal vormen van verzet noemen.  

 Uitleggen wat gebeurtenissen als de Slag om Arnhem en de hongerwinter betekenen.

De volgende les

De Shoah / jodenvervolging