Les 1: Uiteenzetting

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Lezen

Deze les

• Verschil tussen betoog en uiteenzetting
  
• Opbouw van een tekst
  
• Vier fasen van schrijfvaardigheid
  

Wat weet je nog van het betoog uit jaar 1?

Uiteenzetting

Een uiteenzetting is een tekst met als doel de lezer te informeren over een bepaald onderwerp. Een uiteenzetting wordt gebaseerd op feiten en is, in tegenstelling tot een betoog, objectief van aard. 

Achtergrondartikel (uiteenzetting)

• Bij een achtergrondartikel is de vraag niet: Wat is er gebeurd?                                                                                       Maar: Hoe is het gebeurd, waarom is het gebeurd en wat zijn de gevolgen?

• Voorbeeld: Op Prinsjesdag wordt het financiële beleid van het kabinet voor het nieuwe jaar bekend gemaakt. (doel: informeren)
  

• In een nieuwsartikel (doel:informeren) hierover wordt beschreven wat er met Prinsjesdag bekend is gemaakt.
  

• In een achtergrondartikel (uiteenzetting, doel: informeren) hierover wordt beschreven hoe het kabinet tot deze keuzes is gekomen.
  

Uiteenzetting

• Tekstdoel = informeren
• Objectief
  
• In de kern staan feiten met uitleg.
• In de inleiding wordt het onderwerp genoemd.
• Tekststructuren kunnen zijn:
  vraag – antwoord
  verschijnsel – bespreking
  vroeger – nu
  probleem - oplossing
  
  
  

Betoog

• Tekstdoel = overtuigen
• Subjectief
• In de kern staat de mening van de schrijver, met argumenten
• In de inleiding wordt de mening van de schrijver duidelijk.
• Tekststructuur = standpunt-argument
  
  
  

Opdracht

Lees onderstaand betoog over het minder eten van vlees en daarna de uiteenzetting over muziek en TikTok. 

Betoog

https://www.scholieren.com/verslag/betoog-nederlands-betoog-vermindering-vleesconsumptie-87044

Uiteenzetting

https://denisdoeland.com/2022/06/17/achtergrond-waarom-je-als-artiest-gebruik-moet-maken-van-tiktok/

Hoe verschillen de teksten, volgens jou, van elkaar?

Opbouw van een tekst

Een tekst Bestaat uit meerdere onderdelen.

• Inleiding (het begin)
  
• de kern (het middenstuk)
  
• Slot (einde)
  

• Maar hoe bouwen we deze tekstdelen op? En welke functie hebben de onderdelen?
  

Het schrijfdoel van een uiteenzetting is:

1. Informeren
2. activeren
3. Overtuigen
4. Amuseren

In een uiteenzetting komen nooit meningen van mensen voor:

1. Waar
2. Niet waar

Een belangrijk kenmerk van de uiteenzetting is dat deze altijd .... is

1. Interessant
2. Objectief
3. Subjectief
4. Overtuigend

Uiteenzetting

Betoog

Tekstdoel = informeren

Tekstdoel = informeren

In de inleiding wordt de mening van de schrijver duidelijk.

De tekst is subjectief.

De tekst is objectief.

In de kern staat de mening van de schrijver, met argumenten

In de kern staan feiten met uitleg.

Tekststructuur =
standpunt-argument

Tekststructuren kunnen zijn:
vraag – antwoord

verschijnsel – verklaring

probleem-oplossing

vroeger – nu (-toekomst)

In de inleiding wordt het onderwerp genoemd.

Je leest een artikel in de schoolkrant van een medeleerling. Hij vindt dat het dragen van uniformen verplicht moeten worden op het ATC en geeft hier drie argumenten voor.

1. informeren
2. overtuigen

Je krijgt in je mail een bericht van MacDonald's met daarin een aanbieding voor twee McFlurry's voor de prijs van één

1. informeren
2. overtuigen

Je leest in de Quest een interessant artikel over hoe een vulkaanuitbarsting kan ontstaan.

1. informeren
2. overtuigen

Je vraagt aan een vriend of hij je kan uitleggen waarom je Fortnite niet meer kan downloaden in de appstore.

1. informeren
2. overtuigen

Je wil graag meer zakgeld. Je bereid je redenen voor je vraag goed voor en vraagt tijdens het avondeten aan je ouders om een verhoging.

1. informeren
2. overtuigen

Uiteenzetting of betoog?

Op de volgende slides staan korte omschrijvingen van de inhoud van een tekst. Hieruit kun je de tekstsoort afleiden.

Geef per omschrijving aan van welke tekstsoort de schrijver waarschijnlijk gebruik heeft gemaakt.

In opdracht van een bierproducent ontwerpt een reclamebureau een paginagrote advertentie voor een studentenblad om hun nieuwe biermerk te promoten.

1. betoog
2. uiteenzetting

Een natuurkundige legt in een jongerenblad uit hoe een regenboog ontstaat.

1. betoog
2. uiteenzetting

Tijdens de kerstdagen heeft een Amsterdamse journalist een week meegereisd met een familie op ski-vakantie. Voor de krantenlezer geeft hij zijn indrukken van een weekje skiën weer in een beschrijving van die week.

1. betoog
2. uiteenzetting

Een bezoeker van een dierentuin in Amsterdam legt in een ingezonden brief uit waarom hij het belachelijk vindt dat de dieren niet door bezoekers mogen worden gevoerd.

1. betoog
2. uiteenzetting

De schrijver vertelt in tekst A over het bestaan en de ontwikkelingen van het ruimteprogramma van NASA.

1. betoog
2. uiteenzetting

De schrijver waarschuwt artsen en zegt in tekst C van mening te zijn dat nogal wat artsen helaas onvoldoende doorzien dat er grote beperkingen zijn in het zorgsysteem.

1. betoog
2. uiteenzetting

De schrijver wijst in tekst E op de verschillende mogelijkheden van alternatieve geneeswijzen.

1. betoog
2. uiteenzetting

Lesdoel behaald?
Ik weet wat de verschillen zijn tussen een uiteenzetting en een betoog.

1. Ja
2. Nee

Huiswerk

• Goed slapen, lekker eten en een leuke film kijken.