H5- T4 Transport - bs 1 Transportsystemen in planten

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

 stellingen

Transport planten

Transport in dieren

Gesloten; enkelvoudige omloop

Open (meerdere harten)

Gesloten; dubbele omloop

Bs 1 Transportsystemen

Leerdoelen:

• Functie van de bloedsomloop kennen
  
• Verschillende bloedsomlopen bij eukaryoten kennen en herkennen
• Transportsysteem bij planten kennen

Leerdoelen

Je kunt beschrijven hoe opname, transport en afgifte van water met daarin opgeloste stoffen plaatsvindt in de planten.

Je kunt verschillende circulatiesystemen herkennen en de functies van een bloedsomloop benoemen. 

Transport in planten

Houtvaten: voor anorganische transport, dus water en mineralen uit bodem (transport omhoog)

Bastvaten: voor organische transport, dus
producten uit fotosynthese naar andere delen
vervoeren 

(vooral beneden; Uitzondering lente omhoog)

De grootste boom ter wereld

Reuzensequoia (83,8 m/7,7 m)

(General Sherman = grootste boom)

dit zijn +/- 8 huizen op elkaar

Opname water

Een boom neemt iedere dag 240 - 400 liter water op!

De boom heeft geen hart en toch moet al die liters water vanuit grond naar de bladeren tegen zwaartekracht in. Hoe??

3 krachten:

Worteldruk

Capillaire werking

Zuigkracht

Worteldruk

Water en de opgeloste stoffen kunnen niet door de celwanden van de endodermis vanwege bandje van Caspary. Dus ze MOETEN via endodermiscel.

Mineralen worden via actief transport door de endodermiscellen naar de houtvaten in de centrale cilinder gepompt.

Hierdoor is de osmotische waarde hoger in het houtvat dan in de schors van de wortel. 

Water wordt door osmose de houtvaten in gestuwd. Het al aanwezige water kan daardoor maar 1 kant op... omhoog. 

Dit gehele proces noemen we worteldruk

Bouw wortels (91B)

Capillaire werking

Houtvaten zijn hele dunne buisjes. 

Waterdruppels gaan via een combinatie van adhesie en cohesie krachten automatisch naar boven.

Dit proces noemen we capillaire werking

CAPILLAIRE WERKING

Water in een rietje (houtvat) kruipt hoger dan het water waar het rietje in staat?

Hoe kan dit?

Adhesie/cohesie/waterstofbruggen

Zuigkracht

In de bladeren van de boom vindt verdamping van water plaats. 

De waterdamp kan ontsnappen via de openstaande huidmondjes

Door de verdamping ontstaat er een onderdruk in de houtvaten. Dit zorgt voor een zuigkracht naar boven.

!!- Negatieve druk door verdamping

- makkelijk transport door adhesie en cohesie

- Worteldruk door:

actief transport --> daarna  osmose (H2O) en                                                     diffusie (mineralen)

Organische sapstroom

Via de bastvaten stroomt de organische sapstroom. 

Sap bevat voornamelijk (30%) suiker, maar ook andere stoffen zoals:

- Aminozuren

- Mineralen

- Hormonen (ja planten maken ook hormonen)

In bastvaten geldt niet 1-richtingsverkeer.