Ondermaat en overmaat

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

ontledingsreacties

Het maken van een hamburger

1

+ 1

+ 2

+ 3

1

(Bij koken gebruik je vaak de massaverhoudingen!)

1 : 1 : 2 :3

Het maken van een hamburger

1

+ 1

+ 6

+

1

1 : 1 : 2 :3

Overmaat

Eén van de stoffen is teveel aanwezig

en 4 plakjes kaas over

Het maken van een hamburger

1

+ 1

+ 1

+ 3

1 : 1 : 2 :3

Ondermaat

Eén van de stoffen is te weinig aanwezig

Geen hamburger die aan eis voldoet

Massaverhoudingen

Koekjes bakken: volgens recept

                                            Voor 300 g bloem is 150 g boter nodig

                                            Massaverhouding bloem : boter = 300 : 150

                                                                                                                =    2    :    1

                                                                                                   (vereenvoudigd)

                                                                                      massaverhoudingen                                                                                        bij chemische reacties!

Overmaat en ondermaat

400 gram bloem
i.p.v. 300 gram 

Is zuurstof bij onvolledige verbranding in overmaat of ondermaat?

1. Overmaat
2. Ondermaat

Als in een reactiemengsel een stof in overmaat is dan

1. is er van die stof het meeste aanwezig
2. is er van die stof het minste aanwezig
3. is het reactievat te groot
4. is er van die stof meer aanwezig dan nodig

Uitrekenen: welke stof is in overmaat/ondermaat?

4 CuO (s) + CH4 (g) --> 4 Cu (s) + CO2 (g) + 2 H2O (g)

30 gram CuO toevoegen aan 6,0 gram CH4 

Hoeveel gram CH4 reageert werkelijk met 30 gram CuO?

	4 CuO	CH 4
Massaverhouding (u)	318	16,0
Massa (g)	30	X

30 x 16 / 318 = 1,5 gram CH4

CH4 is dus in overmaat (want: 6,0 > 1,5)

Andersom kan ook! Hoeveel gram CuO reageert met 6 gram CH4?

6,0 x 318 / 16,0 = 119,3 gram CuO (30 < 119,3 dus...?)

	4 CuO	CH 4
Massaverhouding (u)	318	16,0
Massa (g)	X	6,0

Om te bereken hoeveel Cu wordt gevormd, reken je vanuit...

1. 30 gram CuO (ondermaat)
2. 6,0 gram CH4 (overmaat)
3. Dat maakt niet uit

Je rekent met de beginstof die in ondermaat aanwezig is!

Dus, je rekent met 30 gram CuO, niet met 6,0 gram CH4

30 x 254,4 / 318 = 24 gram Cu

	4 CuO	4 Cu
Massaverhouding (u)	318	254,4
Massa (g)	30	X

Wat ga je nu doen?

Maken: 37 38 en 39

Eerder klaar? Maken: 40

Vraag 35 op pagina 157 graag beantwoorden

Vraag 36 op pagina 151 graag beantwoorden

Vraag 38 op pagina 151 graag beantwoorden