Les 7: Platentektoniek algemeen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

Welkom terug bij Aardrijkskunde! 

Startklaar:

• Jas uit, tas op de grond
• Telefoon en oortjes weg
• Schrift en pen op tafel

Wat gaan we doen?

Programma

• Toetsweek
• Terugblik
  
• Aantekeningen en uitleg
  
• Oefenen

Periode planning

Toetsweek 1

Teams ZV3AAK

• linkje naar de begrippen
• linkje naar de Lessen op LessonUp
• Lesdoelen per les (7x)

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Terugblik

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Doorsnede van de aarde

Met welk fruit zou je de doorsnede van de aarde kunnen vergelijken? 

Doorsnede van de aarde

Met welk fruit zou je de 

doorsnede van de aarde 

kunnen vergelijken? 

Aantekeningen maken

      Lesdoel

De leerlingen kennen ten minste de volgende onderdelen van platentektoniek: convectiestromen, slab pull, ridge push, en de drie soorten plaatbewegingen (convergente, divergente, en transforme plaatbewegingen).

Ze kunnen de oorzaken van deze bewegingen beschrijven en uitleggen hoe deze processen leiden tot aardbevingen, vulkanisme, en de vorming van gebergten.

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Voorkennis 

1. De leerlingen kennen de opbouw van de aarde.

2. De leerlingen weten de viscositeit van de aardmantel.

3. De leerlingen weten dat aardplaten bewegen

Welke voorkennis is nodig voor het doel.
Controleer of de leerlingen deze voorkennis beheersten door het stellen van Controle van Begrip vragen

      Lesdoel 1

De leerlingen kennen ten minste de volgende onderdelen van platentektoniek: convectiestromen, slab pull, ridge push.

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Waarom bewegen aardplaten?

1. Convectiestromen 
   
   
2. Slab-pull
   
   
3. Ridge push

Hoe hoge hoe kouder.

Hoe verder van de evenaar hoe kouder.

Convectiestromen: Stroming van het gesmolten gesteente onder de aardkorst binnen in de aarde.

Slab Pull: De trekkracht van een zinkende, oudere plaat die de rest van de plaat meetrekt de mantel in.

Ridge Push: De kracht die een nieuwe, opkomende plaat duwt vanaf de mid-oceanische rug door zwaartekracht.

Hoe hoge hoe kouder.

Hoe verder van de evenaar hoe kouder.

      Lesdoel 2

De leerlingen kennen de drie soorten plaatbewegingen (convergente, divergente, en transforme plaatbewegingen) en kunnen de gevolgen van deze bewegingen beschrijven en uitleggen.  (Hoe deze processen leiden tot aardbevingen, vulkanisme, en de vorming van gebergten).

 

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Plaatbewegingen

Er zijn 3  verschillende soorten plaatbewegingen:

1. naar elkaar toe (convergentie)

2. van elkaar af (divergentie)

3. langs elkaar (transform)

Convergente plaatbeweging

2 platen bewegen naar elkaar toe:

• 2 continentale platen   
                  
   - gebergte vorming                       
   - aardbeving
  
  
• continentale & oceanische plaat:
  
  - diepzeetrog                                   
  - aardbeving                                       
  - vulkanen   

diepzeetrog

aardbeving

Covergentie

2 continentale platen

Covergentie

1 continentale vs 1 oceanische

Divergente plaatbeweging

2 platen bewegen uit elkaar

• Land                                                                   
   -  Het stuk land tussen 2 platen zakt in.   
   
  
  
• Zee                                                                     
  - Magma komt omhoog                             
  - Vulkanisme                                                   
  - Ontstaan mid-oceanische rug

Divergente plaatbeweging

Land

1. Het stuk land tussen de 2 platen zakt in

2. ontstaan horst en slenk vult zich met water

Divergente plaatbeweging

Zee

1. magma komt omhoog

2. vulkanisme

3. ontstaan mid-oceanische rug

Transforme plaatbeweging

2 platen bewegen langs elkaar

• aardbevingen

aardbeving

Oefenen 

Benodigdheden:
kladpapier en pen

Werkwijze:

1. Schrijf op je kladpapier je antwoord op.
2. Op het seintje van de docent vergelijk je met je buur
3. Klassikale nabespreking en tips voor verbetering

Zelfstandige verwerking (10 min)

Zelfstandig verwerken (ik → jij) 10 min. Docent laat leerlingen zelfstandig werken aan de eindopdracht of een debatstelling, beschikbaar voor hulp indien nodig.

Werken aan eindopdracht, zelfstandig of in groepen 

Vraag 1:

De Bromo is een vulkaan in het oosten van Java (Indonesië), die deel uitmaakt van een lange keten van vulkanen.

Geef:

- een beschrijving van de wijze waarop de vulkanen in deze keten zijn ontstaan

- de namen van de tektonische platen die hierbij betrokken zijn.

(3 punten) 

- er voor de kust van Java een oceanische plaat onder een continentale plaat duikt / subductie optreedt (1p)

- waarbij de onderduikende plaat smelt en er omhoog gerichte magmastromen ontstaan (1p)

- Euraziatische plaat en de Indisch-Australische plaat (1p)

Vraag 2:

 In de Himalaya vind je geen actieve vulkanen, zoals dat wel het geval is in het Andes gebergte, bij Japan of bij Indonesië. Geef hiervoor een verklaring.

(2 punten) 

Bij het Himalaya gebergte gaat het om een convergerende beweging van twee continentale platen. (1p)

Geen van deze twee platen zal in de mantel zakken, zoals de oceanische platen dat wel doen bij het Andes gebergte, Japan en Indonesië, en dus komen er geen actieve vulkanen voor, zoals in de andere gebieden wel het geval is. (1p)

     Lesdoelen check

Pak je kladpapier

Maak een samenvatting van deze les.

Schrijf maximaal 3 zinnen. 

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Samenvatting

Convectiestromen, slab pull en ridge push zorgen voor de beweging van aardplaten.

Er zijn drie soorten plaatbewegingen: convergent, divergent, en transform.

Deze bewegingen veroorzaken aardbevingen, vulkanisme, en gebergtevorming.

Hoe hoge hoe kouder.

Hoe verder van de evenaar hoe kouder.

Zelf oefenen

Zelfstandige verwerking (10 min)

Zelfstandig verwerken (ik → jij) 10 min. Docent laat leerlingen zelfstandig werken aan de eindopdracht of een debatstelling, beschikbaar voor hulp indien nodig.

Werken aan eindopdracht, zelfstandig of in groepen 

Oefenvragen

• Schrijf je antwoorden op het kladpapiertje
• Na 5 minuten klassikaal nabespreken

Zelfstandige verwerking (10 min)

Zelfstandig verwerken (ik → jij) 10 min. Docent laat leerlingen zelfstandig werken aan de eindopdracht of een debatstelling, beschikbaar voor hulp indien nodig.

Werken aan eindopdracht, zelfstandig of in groepen 

Wat zijn convectiestromen en hoe beïnvloeden ze de beweging van aardplaten?

1. Convectiestromen ontstaan door de zwaartekracht en duwen de platen omhoog.
2. Convectiestromen zijn stromingen van gesmolten gesteente in de mantel die de platen bewegen.
3. Convectiestromen zorgen ervoor dat platen altijd naar elkaar toe bewegen.

Hoe ontstaan convectiestromen in de mantel?

1. Door wrijving tussen de aardplaten.
2. Door botsingen van continenten.
3. Door het temperatuurverschil tussen de hete kern en de koelere bovenmantel.

Wat is slab pull?

1. Het opduwen van nieuwe aardkorst bij een mid-oceanische rug.
2. Het trekken van een zinkende plaat door zwaartekracht.
3. Het proces waarbij twee platen langs elkaar bewegen.

Wat gebeurt er bij ridge push?

1. Nieuwe korst wordt gevormd en duwt de platen uit elkaar.
2. Een plaat duikt onder een andere plaat door zwaartekracht.
3. Twee platen botsen en veroorzaken een aardbeving.

Begrippen oefenen

https://quizlet.com/join/A5xDxSXpV?i=1fo1jg&x=1bqt

Retrieval practice (10 min)

Docent geeft de leerlingen de tijd om zelf te oefenen met de lesstof en biedt ondersteuning indien nodig.

Leerlingen oefenen zelf met de lesstof door begrippen te oefenen met Quizlet, flashcards te maken en zichzelf te overhoren of topografie spellen online te doen.

Quizlet, flashcards maken, zichzelf overhoren, topografie spellen online

quizlet.com