Les 6: Lichaamstemperatuur en koorts

• Zorg en Welzijn
• MBO
• Studiejaar 4

Lichaamstemperatuur en koorts

Wat is koorts?

Soorten thermometers

Kerntemperatuur

De kerntemperatuur verwijst naar de temperatuur van de dieper gelegen delen van het lichaam, zoals de romp en inwendige organen.

De beste manier om de kerntemperatuur te meten is via rectale meting (via de anus). Orale, axillaire (onder de oksel) en tympanische (oor) metingen zijn minder nauwkeurig.

Lichaamstemperatuur

• Een gezonde lichaamstemperatuur ligt tussen 36 en 37,5 graden Celsius.
  
• In de ochtend ligt de temperatuur meestal iets lager dan in de avond.
  

Afwijkende temperatuur

• Verhoging: 37.5 tot 38.0 graden.
• Subfrebriele temperatuur: Lichte verhoging tussen 37,5°C en 38,4°C
• Koorts: Vanaf 38,5 graden 
• Deze grenzen zijn klinisch relevant, omdat vanaf een temperatuur van 38,5 °C bacteriëmie aannemelijk wordt en het dus zinvol is om bloedkweken af te nemen

Waar bevindt zich het temperatuurcentrum in het lichaam?

1. In de hypothalamus
2. In de hypofyse
3. In de grote hersenen
4. In de hersenstam

  Hypothalamus

De hypothalamus ligt vlak boven de hypofyse, net boven de kruising van de oogzenuw, en is onderdeel van het limbisch systeem. Dat is het deel van de hersenen dat ook te maken heeft met emotie, motivatie, genot en het emotioneel geheugen.

Mogelijke oorzaken van koorts

• Koorts is vaak een symptoom van een bacterie- of virusinfectie. De klacht ontstaat in dat geval door stoffen (toxinen) die door bacteriën worden afgescheiden of als afweerreactie van het lichaam. 
• Koorts kan echter ook voorkomen bij kanker, bepaalde hormonale aandoeningen zoals een snel werkende schildklier en reuma.
• Koorts komt niet alleen voor bij infecties, maar kan ook optreden bij weefselbeschadiging, trombose en embolie, auto-immuunziekten en maligniteiten

Koortsverschijnselen

• Koud, rillerig en een bleke gelaatskleur.
  
• Tijdens de koorts meestal heel warm, droog aanvoelen.
  
• Hoofdpijn en spierpijn. De cliënt voelt zich niet lekker.
  
• Geen eetlust, misselijkheid
• Dorst en afwezigheid
• Branderige ogen en koortsblaasjes

Waarom bloedkweken bij koorts?

Bloedkweken worden afgenomen als vermoed wordt dat koorts wordt veroorzaakt door een bloedbaaninfectie. Pas na het afnemen van het bloed worden antibiotica toegediend, in afwachting van het resultaat van de bloedkweek en andere kweken.

Een bloedkweek (hemocultuur) is een microbiologische kweek van bloed. Het wordt gebruikt om micro-organismen aan te tonen die zich via de bloedbaan verspreiden (bacteriëmie, sepsis).

Bedrust

• Koorts vraagt extra energie
• Het is van belang dat de cliënt (bed) rust neemt anders kan door de lichamelijke activiteit de temperatuur nog meer stijgen

Vocht

Bij koorts transpiratie ++  waardoor het lichaam veel vocht verliest.

Bouillon en vruchtensappen zijn dan aan te bevelen.

GOED DRINKEN is extra belangrijk!

Hyperthermie en koorts zijn hetzelfde

1. Waar
2. Niet waar

Hyperthermie is een verhoogde lichaamstemperatuur buiten de normale regulerende mechanismen, vaak veroorzaakt door externe factoren zoals hitteberoerte.

Het verschilt van koorts omdat het niet wordt aangestuurd door het temperatuurcentrum.

Hygiëne

• Goed wassen (cliënt transpireert veel).
  
• Niet te lang bloot liggen (tocht)
• Goede mondverzorging (slijmvliezen kunnen uitdrogen > stomatitis > mondslijmvliesontsteking)

Koortsstuipen

• Ze kunnen optreden bij snelle temperatuurstijgingen
• Je herkent ze aan schokkende bewegingen van het gezicht, armen en benen, wegdraaiende ogen
• Daarna treedt er bewusteloosheid op
• Stuipen duren enkele minuten tot een kwartier
• Vooral bij jonge kinderen (niet levensbedreigend, wel angstig)

Wat moet je doen?

• Voorkom dat het kind of de cliënt zich bezeert.
  
• Observeer in het begin: de duur en de verschijnselen.
  
• Waarschuw zo snel mogelijk een arts.
  

Wat zijn koortswerende medicijnen?

Antipyretica zoals paracetamol en ibuprofen worden vaak gebruikt om de koorts te verminderen.

Waar let je op bij koorts?