bs 4 + Bs 5

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Speciale manieren overerving

AA,Aa,aa = gewone overerving

A^rA^r, A^rA^w, A^wA^w_{= Intermediair}

karyogram

22 paar autosomen (chromosomenparen die hetzelfde zijn)

1 paar geslachtschromosomen

x-chromosomale overerving

X en Y chromosoom hebben niet dezelfde genen. 

De genen die wel op het X chromosoom liggen, die noemen we x chromosomaal.

Het y chromosoom heeft bijna geen genen. 

X- Chromosomale overerving

Sommige genen staan alleen op het x chromosoom en niet op het y chromosoom.

Bijvoorbeeld kleurenblindheid.

We schrijven genen die op het x chromosoom staan op als:

X^A of X^a

Dus mannen hebben 1 van beiden en 1 Y chromosoom.

kleurenblind

kleurenblindheid is recessief en erft x-chromosomaal over.

X^A, X^a, Y

Voorbeeld

Kleurenblind: recessief. (b)

Niet kleurenblind: dominant. (B)

Erft x-chromosomaal over.

Vrouw is heterozygoot voor kleurenblindheid.

Man is niet kleurenblind. 

Hoeveel kans heeft een dochter op kleurenblindheid en hoeveel kans heeft een zoon op kleurenblindheid?

Multipele allelen

Voor sommige eigenschappen bestaan drie of meer verschillende allelen.

Bijvoorbeeld bij bloedgroepen

A (I^A)

B (I^B)

AB (I^AI^B)

0 (i)

Heterozygoot bloedgroep A x bloedgroep 0

Maak het kruisingsschema

Letale factoren

Bij sommige erfelijke eigenschappen komen letale factoren voor. Dit betekend dat deze bij homozygote toestand geen levensvatbaar individu opleveren. Dit kan bij homozygoot dominant of bij homozygoot recessief het geval zijn.

Kanaries

allel voor kuif (A)

allel geen kuif (a)

allel A heeft een letale factor.

Twee kuifkanaries paren met elkaar, wat verwacht je in de F1 en in welke verhouding?

gekoppelde genen

Als je naar de overerving van 2 eigenschappen kijkt 

onafhankelijke overerving: op 2 verschillende chromosomenparen

gekoppelde overerving: op hetzelfde chromosomenpaar

Bananenvliegjes

Grijze lichaamskleur: G

Zwarte lichaamskleur: g

Normale vleugels: N

Vleugelstompjes: n

homozygoot grijs vrouwtje met normale vleugels x zwart mannetje met stompjes.

vrouwtje in F1 gekruist met zwart mannetje met stompjes

Speciale manieren overerving

AA,Aa,aa = gewone overerving

A^rA^r, A^rA^w, A^wA^w_{= Intermediair}

_X^A_X^a_{Y= x-chromosomaal}

_I^A_,I^B_{,i= Multipele allelen (bloedgroep)}

_{letale factor=homozygoot (dominant of recessief) niet levensvatbaar}

Maken

49+50

54-59