16.3 Specifieke afweer en antistoffen ll

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

16.3 Specifieke afweer deel 1

Deze les:

- Kennisvragen 16.1 + korte herhaling 16.2

- Uitleg 16.3

- Opdrachten maken

Noem een voorbeeld van mechanische afweer bij een plant

Noem een voorbeeld van chemische afweer bij de mens en bij een plant

Hoe voorkomt pigment huidkanker?
(Let op je formulering!)

Doel 16.3

Je leert hoe de specifieke afweer ziekteverwekkers tegengaat

Begrippen:

Dendritische cellen, macrofagen, MHC-II-moleculen, antigeenpresenterende cel, B- en T-lymfocyten, T-helpercel, cytotoxische T-cel, Plasmacellen, Immunoglobulinen. 

Samenvatting Niet-specifieke afweer 

Antigenen zijn altijd lichaamsvreemd

1. ja
2. nee

APC

Na fagocytose koppelt de macrofaag of dendritische cel antigenen van de ziekteverwekker aan een

molecuul op het celmembraan: 

het MHC-II molecuul (extra vlaggenstok!)

Hij wordt daarmee een Antigeen Presen-

terende Cel (APC). De APC gaat naar een

lympfeknoop of de milt. 

Lymfe stelsel

De fagocyt (APC) verplaatst zich naar een lymfeknoop en presenteert het antigeen aan T-helper cellen (Th-cellen).

T-helpercel

Inactieve T-helpercellen (Th-cellen) 

hebben een unieke antigeen-receptor.

Als een antigeen-receptor van een

T-helpercel past op het antigeen dat 

door de APC wordt gepresenteerd dan 

wordt deze Th-cel actief.

T-helpercel activatie

De Th-cel activatie door een APC is de eerste stap in de specifieke afweer.

De Th-cel met een passende receptor wordt hierdoor geactiveerd.

Cytotoxische T cellen

De Th-cel activeert Tc-cellen (Cytotoxische T cellen) met dezelfde receptor.

De geactiveerde Tc-cellen (cytotoxische T cellen) herkennen met die receptor geïnfecteerde lichaamscellen (IC) en prikken deze lek -> cellen gaan dood (lysis).

APC - lichaamseigen cel

Ook een geinfecteerde (of tumor-) cel kan een Antigeen Presenterende cel zijn. 

In dat geval wordt direct een Tc cel geactiveerd, zonder tussenkomst van een Th cel.

B-cellen

De Th-cel activeert B-cellen met dezelfde receptor

Geactiveerde B cellen vormen plasmacellen

Plasmacellen/ antistoffen

Plasmacellen produceren antistoffen die dezelfde vorm hebben als de receptor. 

Antistoffen worden ook wel immunoglobulines genoemd of antilichamen. 

Antistoffen binden heel specifiek aan het antigeen en dus aan de ziekteverwekker.

Antistoffen binden aan de ziekteverwekker en maken deze dood en/ of maken deze makkelijk herkenbaar voor fagocyten.

1

2

4

5

3

BINAS 84L

Zoek de gebeurtenissen 1 t/m 5 op in deze BINAS tabel, waar vindt je welk deel terug?

1

2

3

4

5

Cellulaire: met Tc cellen

Humorale: met antistoffen

Waarom worden virussen vooral door cellulaire afweer bestreden?

Ontwikkeling witte bloedcellen

25% van de witte bloed-

cellen zijn lymfocyten,

ontstaan uit dezelfde

stamcel

Ontwikkeling witte bloedcellen

B cellen ontstaan in het

beenmerg.

Rijpen in lymfknopen.

B cellen die kunnen binden

aan lichaamseigen 

antigenen gaan dood.

Ontwikkeling witte bloedcellen

T cellen ontstaan in het

beenmerg.

Rijpen in de thymus.

T cellen die kunnen binden

aan lichaamseigen 

antigenen gaan dood.

Ontwikkeling witte bloedcellen

De thymus zit achter het

borstbeen en verschrompelt 

in de puberteit

Begrippen 16.3

specifieke afweer, MHC-II moleculen, Antigeen Presenterende Cel (APC), lymfevatenstelsel, lymfeknopen, lymfocyten, B-lymfocyten, T-lymfocyten, T-helpercellen (Th -cellen), cytotoxische T cellen (Tc-cellen), B lymfocyten (B-cellen), antistoffen, plasmacellen

BINAS 16.3

BINAS 84L1 Antigeenpresentatie

BINAS 84L2 Humorale en cellulaire immuniteit

BINAS 84N Lymfevaten en lymfoïde organen