11.2 transportsystemen bij dieren

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Bs 2 Transportsystemen bij dieren

Vandaag

• Oefenen examenvragen bloed
• Welke transportsystemen zijn er bij verschillende dieren?
• Welke functies heeft de bloedsomloop?

Zij bevatten hemoglobine

1. Bloedplasma
2. Rode bloedcellen
3. Witte bloedcellen
4. Bloedplaatjes

..... is het hormoon dat de aanmaak van rode bloedcellen stimuleert, ...... is het eiwit wat meehelpt in de bloedstolling.

1. EPO - Hemoglobine
2. Fibrinogeen - Ijzeratomen
3. Rode beenmerg - EPO
4. EPO - Fibrinogeen

Wat weet je over bloedplasma?

1. Bestaat vooral uit eiwit
2. vervoert vooral zuurstof
3. vervoert voedingsstoffen
4. bestaat uit delen uiteengevallen cellen

wat klopt over rode bloedcellen?

1. Geen celkern vervoert zuurstof
2. Geen vaste vorm vervoert zuurstof
3. Wel celkern vervoert CO2
4. Wel vaste vorm vervoert CO2

Welke bloedbestanddelen zorgen voor een korstje op een wond?

1. Rode bloedcellen
2. Bloedplaatjes
3. Witte bloedcellen
4. Bloedplaatjes en plasmaeiwitten

Bloedstolsel

1. alleen de bloedplaatjes
2. alleen de rode bloedcellen
3. alleen de witte bloedcellen
4. bloedplaatjes, rode bloedcellen, witte bloedcellen

Zoogdieren hebben voortdurend inwendige bloedingen. Gif bevat antistolling. Wat voor effect heeft dat op muizen?

Begrippen

• open circulatiesysteem
• bloedsomloop
• enkelvoudige bloedsomloop
• dubbele bloedsomloop
• kleine bloedsomloop
• grote bloedsomloop

Leerdoelen

• Je kunt de verschillende transportsystemen bij dieren herkennen

• Je kunt de functies van een bloedsomloop benoemen.
  

Eencelligen

Transport van stoffen via o.a. diffusie:

Bij eencellige organismen en organismen die uit een paar cellagen zijn opgebouwd.

Eencelligen hebben geen transportsysteem nodig

Circulatiesystemen ongewervelde dieren

Circulair transport: een vloeistof met opgeloste stoffen stroomt rond.

Buisvormig hart.

Open circulatiesysteem.

Bloedsomloop: een gesloten systeem waarin het bloed is gescheiden van de andere lichaamsvloeistoffen.

Open circulatiesysteem

 Bloedsomloop

Enkele bloedsomloop

In de afbeelding hiernaast is een enkelvoudige bloedsomloop afgebeeld: per omloop stroomt het bloed één keer door het hart.

Enkelvoudige bloedsomloop

Dubbele bloedsomloop

dubbele bloedsomloop

• Per omloop stroomt het bloed twee keer door het hart 
• Er is sprake van een linkerharthelft en een rechterharthelft (zie ook dat dit bij jezelf links/rechts is!)

Er is sprake van een kleine (hart/longen/hart) en grote (hart organen lichaam/hart) bloedsomloop 

Leg in eigenwoorden uit wat het verschil is tussen een open en gesloten bloedsomloop

1) Kleine bloedsomloop =

Hart -                           - hart

2) Grote bloedsomloop =

Hart -                           - hart

hele lichaam

longen

In de afbeelding is een doorsnede van een schematisch hart weergegeven. Sleep de onderdelen naar het hart.

Rechterboezem

Rechterkamer

Linkerboezem

Linkerkamer

Bloed stroomt het hart in

Bloed stroomt het hart in

Bloed stroomt het hart uit

Bloed stroomt het hart uit

Bloedsomloop bij andere gewervelden

Functies bloedsomloop

Transporteren van stoffen:

•    bouw-/brand-/afvalstoffen
•    signaalstoffen (hormonen)
•    bestanddelen afweersysteem

Verdeling warmte 

Samenvattend

Afronding

Bekijk de schematische tekening hiernaast en het fimpje in de volgende slide. 

Leerdoelen

• Je kunt de verschillende transportsystemen bij dieren herkennen

• Je kunt de functies van een bloedsomloop benoemen.
  

Vaatstelsel

Open bloedsomloop

Dubbele bloedsomloop

Gesloten bloedsomloop