Teams les 2.3 (2023)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

2.3: Democratie en andere vormen van bestuur

LessonUp

• Gebruik voor LessonUp je Chromebook, niet je telefoon.
• Log in met je eigen voornaam. Anders op absent.
• We gebruiken LessonUp de komende perioden.

Wat is een stadstaat?

1. Een land met eigen grondgebied en één bestuur.
2. Een stad met eigen grondgebied en één bestuur.
3. Een stad die er al heel lang staat.
4. Een stad zonder eigen grondgebied maar met één bestuur.

Het Griekse woord voor stadstaat is...

1. Polka
2. Polen
3. Polis
4. Polyester

Leerdoelen

1. Ik kan de verschillende ie'en uitleggen in eigen woorden.
2. Ik kan de verschillende ie'en herkennen in bronnen.

Politiek

• De Griekse stadstaten hadden elk hun eigen manier van besturen.
• Grieken noemden besturen 'politiek'.
• Politiek = het besturen van het land.
• Een politicus is iemand die een rol heeft in het bestuur.

Noem een voorbeeld van een politicus.

Monarchie

• Een bestuursvorm waarbij de koning de leider is en deze rol erfelijk is.
• Vooral de oudste Griekse stadstaten (850 v.Chr.) waren monarchieën.
• Links zie je Leonidas I, koning van de stadstaat Sparta.

Noem een ander voorbeeld van een monarchie.

Aristocratie

• Een bestuursvorm waarbij een groep belangrijke, rijke mensen de baas is.
• Vooral rijke Griekse handelaren werden lid van de aristocratie.

Tirannie

• Een bestuursvorm waarbij een alleenheerser alle macht heeft.

• In het oude Griekenland werden sommige alleenheersers als helden gezien. Hoe kan dat?

• Tegenwoordig is het woord 'tiran' erg negatief bedoeld (rechts).

Noem een ander voorbeeld van een tirannie.

Democratie

• Een bestuursvorm waarbij het volk de baas is.

• Uitgevonden in de stadstaat Athene.

• Kleisthenes (links): zorgde ervoor dat iedere vrije Atheense man mocht stemmen in de volksvergadering. 

Noem een ander voorbeeld van een democratie.

Directe en indirecte democratie

• Directe democratie = het volk bestuurt zelf.
• Voorbeeld: Athene was een directe democratie.

• Indirecte democratie = het volk kiest volksvertegenwoordigers die namens hen besturen.
• Voorbeeld: Nederland is een indirecte democratie.

Sparta

De Atheense democratie

• Alleen de burgers (= mensen met rechten en plichten) mochten meebeslissen in de raad van 500.
• Om te voorkomen dat er een tiran de macht zou grijpen werd het schervengericht ingevoerd (= op een scherf van een kapotte pot kon men de naam schrijven van een persoon die dan 10 jaar verbannen werd).

• Links zie je de Pnyx (heuvel in Athene). Daar werd gestemd.

Schervengericht

Was de Atheense democratie wel zo democratisch, oftewel: was het volk wel echt de baas? Waarom wel of niet?

De Atheense samenleving

1. Burgers.

2. Vrouwen en kinderen.

3. Metoiken = vreemdelingen (vaak buitenlanders).

4. Slaven.

Het bestuur van Sparta

Sparta had een mengeling van meerdere bestuursvormen:

• Democratie: er was een volksvergadering van mannen, maar die had weinig invloed.
• Monarchie: er waren twee koningen, zij leidden voornamelijk het leger.
• Aristocratie: er was een raad van 30 oude mannen. In de praktijk beslisten zij het meest.

Leestekst. Een Spartaanse opvoeding.

Wat ga je doen?

Lees de tekst.

Beantwoord de vragen.

Hoe gaan we dat doen?

Zelfstandig. De eerste 10 minuten in stilte.

Aan de slag

Wat: maak paragraaf 2.3 opdracht 30 t/m 48.

Hoe: we werken zelfstandig. De eerste 15 minuten in stilte.