LJ1 - SO 5.1 & 5.2

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 1

Mens & Maatschappij

SO 5.1 & 5.2

Paragraaf 5.1

Sleepvragen

Zet de cijfers 1-4 in de juiste volgorde. Begin met wat het eerst gebeurde.

De paus werd boos en verbood Luther om in de kerk te komen.

Karel V verklaarde Luther vogelvrij.

Luther schreef zijn kritiek op de kerk in een brief.

Luther weigerde voor Karel V zijn woorden terug te nemen. 

1

2

3

4

Welk begrip hoort bij welke omschrijving?

christen die zich baseert op ideeën van de Hervorming

gelovige volgens de ideeën van Calvijn

leider van een protestantse kerkdienst

verandering waarbij christenen de katholieke kerk wilden veranderen en

 zich afsplitsten van deze kerk

calvinist

dominee

protestant

reformatie

Past het begrip of de beschrijving bij katholieken of protestanten? 

katholieken

protestanten

calvinisme

dominee

eenvoudige kerken

Erasmus

Hervorming

paus

priester

rijk versierde kerken

Open vragen

Vergelijk de manier waarop Karel V zijn rijk bestuurde met de manier waarop Nederland nu bestuurd wordt.
Noteer een overeenkomst en een verschil.

Gebruik bron 2.
Deze paragraaf gaat over de strijd die ontstond over het geloof.
Waarom past deze bron daarbij?

Meerkeuze vragen

Welke zin is juist?

Karel V ......

1. … leefde in dezelfde tijd als Karel de Grote.
2. … overlegde wekelijks met het bestuur over alle belangrijke beslissingen.
3. … probeerde vanuit één plaats te regeren.
4. … wilde dat de inwoners van zijn rijk protestant waren.

Het rijk van Karel V bestond uit .........

1. één geheel
2. verschillende delen

Felle ruzies waren een ......... van de centralisatie.

1. Gevolg
2. Oorzaak

Karel was ........ van het Spaanse rijk.

1. Koning
2. Paus

Karel was keizer van het ........... rijk.

1. Duitse
2. Franse

Luther wilde de kerk veranderen.
Zijn is onderstaande zin daarvan een oorzaak of een gevolg?
Luther had kritiek op de kerk.

1. Oorzaak
2. Gevolg

Luther wilde de kerk veranderen.
Zijn is onderstaande zin daarvan een oorzaak of een gevolg?
De paus zette Luther uit de kerk.

1. Oorzaak
2. Gevolg

Gebruik bron 1.
Welke punten waarop Luther kritiek had staan in de bron?

1. De kerk was groot en duur in plaats van eenvoudig.
2. De paus liet een kerk ontwerpen.
3. Gelovigen konden een plek in de hemel krijgen.
4. Volgens de bijbel kwam je in de hel als je zondigde.

De vroegmoderne tijd heet ook wel de tijd van ontdekkers en hervormers.

1. Juist
2. Onjuist

In Europa braken oorlogen uit over het geloof.

1. Juist
2. Onjuist

In de Nederlanden waren oorlogen tussen katholieken en moslims.

1. Juist
2. Onjuist

Karel V liet katholieken opsporen.

1. Juist
2. Onjuist

Opsporen en gevangennemen noem je vervolgen.

1. Juist
2. Onjuist

Paragraaf 5.2

Sleepvragen

Verplaats de cijfers 1-5 naar de juiste zin. Begin met wat het eerst gebeurde.

De onafhankelijke Republiek ontstaat.

De samenwerking van de Nederlandse gewesten mislukt. 

Spaanse legers vallen Hollandse en Zeeuwse steden aan.

Veel steden in Holland en Zeeland kiezen de kant van de geuzen.

Watergeuzen veroveren Den Briel. 

1

2

3

4

5

Open vragen

Vul in elke zin de juiste woorden in.

1 De inwoners van de Nederlanden kwamen in opstand. Tijdens de ___________________ in 1566 vernielden zij kerken.
2 Hierna begon de ___________________ of de ___________________.
3 Deze duurde van 1568 tot ___________________, maar het was niet de hele tijd oorlog.

Gebruik bron 1.
Wie waren volgens deze bron de mensen die de kerken en kloosters vernielden? Beschrijf de mensen aan de hand van minstens twee bronelementen.

In de tekst staat …

Meerkeuze vragen

Veel edelen waren ontevreden over het bestuur van Filips II.
Waarom waren ze ontevreden?

De edelen wilden …

1. … dat Filips ophield met het vervolgen van protestanten.
2. … dat Willem van Oranje in Brussel zou gaan wonen.
3. … meer vrijheid voor de katholieken.
4. … minder hoeven te doen voor de stadhouder en het bestuur van het gewest.

Filips liet ambtenaren voor zich werken.
Is onderstaande zin daarvan een oorzaak of een gevolg?

De Nederlandse edelen kregen minder macht.

1. Oorzaak
2. Gevolg

Filips liet ambtenaren voor zich werken.
Is onderstaande zin daarvan een oorzaak of een gevolg?

De Nederlandse edelen waren ontevreden over het bestuur.

1. Oorzaak
2. Gevolg

Filips liet ambtenaren voor zich werken.
Is onderstaande zin daarvan een oorzaak of een gevolg?

Filips wilde alle belangrijke beslissingen zelf nemen.

1. Oorzaak
2. Gevolg

Nadat Karel V aftrad, bestuurde Filips II de Nederlanden.
Is onderstaande zin een voorbeeld van iets dat hetzelfde bleef of van een verandering?

Filips liet ambtenaren voor zich werken.

1. Zelfde
2. Verandering

Nadat Karel V aftrad, bestuurde Filips II de Nederlanden.
Is onderstaande zin een voorbeeld van iets dat hetzelfde bleef of van een verandering?

Filips trad hard op tegen protestanten.

1. Zelfde
2. Verandering

Nadat Karel V aftrad, bestuurde Filips II de Nederlanden.
Is onderstaande zin een voorbeeld van iets dat hetzelfde bleef of van een verandering?

Filips wilde vanuit een centrale plaats regeren.

1. Zelfde
2. Verandering

Nadat Karel V aftrad, bestuurde Filips II de Nederlanden.
Is onderstaande zin een voorbeeld van iets dat hetzelfde bleef of van een verandering?

Willem van Oranje was stadhouder.

1. Zelfde
2. Verandering

Filips verhuisde in 1559 naar Madrid. Bedenk waarom daarna het contact met de edelen verslechterde.

1. De afstand was groter dan toen Filips nog in Brussel woonde, dus berichten waren langer onderweg.
2. Filips wilde na zijn verhuizing dat iedereen katholiek bleef, daarvóór had hij daar niets over gezegd.
3. Landvoogdes Margaretha moest de Nederlanden in haar eentje besturen en Filips bemoeide zich er niet meer mee.
4. Na de verhuizing verbood Filips het bouwen van kerken.

Een gewest is een soort .....

1. Provincie
2. Stad

Tijdens de Opstand vormden ......... gewesten een onafhankelijke staat.

1. negen
2. zeven

De Republiek ontstond in .......

1. 1588
2. 1688

Welke zin is juist?

1. In de Republiek was geloofsvrijheid.
2. Joden vluchtten uit de Republiek.
3. Katholieke vluchtelingen kwamen naar de Republiek.
4. Werkzoekenden uit het buitenland kwamen naar de Republiek.

Gewetensvrijheid betekent dat je mag geloven wat je wilt.

1. Juist
2. Onjuist

In de Republiek mocht elk geloof zijn eigen kerken bouwen.

1. Juist
2. Onjuist

Veel buitenlanders vluchtten vanwege hun geloof naar de Republiek.

1. Juist
2. Onjuist

Uit de Zuidelijke Nederlanden vluchtten mensen voor een aardbeving.

1. Juist
2. Onjuist

Door de komst van alle vluchtelingen ging het steeds slechter met de economie.

1. Juist
2. Onjuist

Einde toets

Controleer goed of je alle vragen hebt beantwoord.