Economisch beleid hoofdstuk 2

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5,6

Conjunctuurbeleid

hoofdstuk 2

Geldillusie?

Nominaal vs reeel

• Inflatie 14% => loon +10 % => leraren blij
• Inflatie 0% => loon -4 % => leraren boos

=> inflatie biedt ruimte voor reële loondaling bij nominale loonstijging

=> geldillusie (nominaal) 

BBP

• Toegevoegde waarde (marktprijzen)
• Particulier (ook export) + Overheidbestedingen 
• 1 periode (jaar)
• BBP Nederland => ongeveer 1000 miljard euro
• BBP per hoofd => ongeveer 50.000 euro

BBP

BBP = Bruto Binnenlands Product

Kan berekend worden op drie manieren:

- Objectieve methode (toegevoegde waarde)

- Subjectieve methode (primaire inkomens/model)

- Bestedingsmethode (model)

Twee manieren om het BBP

uit het model te berekenen

1. Als de optelsom van alle bestedingen 

Y = C + I + O + (E - M)

bestedingsmethode 

2. Als de optelsom van alle uitsplitsingen van het inkomen

Y = C + S + B

subjectieve methode 

BBP zegt niet alles

• Hoogte BBP zegt niets over de inflatie in een land
• Hoogte BBP zegt niets over de Lorenzcurve in een land
• Hoogte BBP zegt niets over omvang informele economie
• Hoogte BBP zegt niets over welvaart in brede zin (Human Development Index, CBS Monitor Brede Welvaart)

Welvaart (maatstaven)

1. BBP per inwoner, nadelen:

• zegt niets over verdeling
• neemt vrijwilligerswerk en huishoudelijk werk niet mee
• neemt zwart werk niet mee

2. Groene BBP

• gaat uit van BBP
• neemt natuur, milieu en duurzaamheid ook mee

3. Human Development Index (HDI)

• gaat uit van het BBP
• neemt volksgezondheid (m.n. levensverwachting) en niveau van scholing ook mee

Goed idee?

• Bezuinigen vanwege overheidsbegroting
• Effect op 'de economie' (Reëel BBP of Y)?
• Waarvan afhankelijk?

Groei & Stabiliteitspact (EMU)

• EMU = Economische & Monetaire Unie (Eurolanden)
• Regels over begroting, aan de hand van percentages van het BBP

• Jaarlijks tekort (EMU-saldo) kleiner dan 3% van BBP
• Staatsschuld (EMU-schuld) kleiner dan 60% van BBP

Output gap

Y - Y*  

Y = werkelijk BBP

Y* = potentieel BBP 

Y < Y * = onderbesteding

Y > Y* = overbesteding

Y=Y*  = bestedingsevenwicht

Y*

• Y* = potentiele BBP
• Lange termijn
• Arbeid, Kapitaal, Factorproductiviteit => 'productiefunctie'

=> let op: potentieel ≠ maximaal!

Output gap en inflatie

• Positieve output gap in hoogconjunctuur --> hoog risico op inflatie
• Negatieve output gap in laagconjunctuur --> laag risico op inflatie

Twee soorten inflatie (bij positieve output gap)

• Hoge bestedingsinflatie vanwege hoge bestedingen
• Hoge kosteninflatie vanwege krappe arbeidsmarkt en hogere loonkosten.

Keynes: anticyclisch begrotingsbeleid

Het conjunctuurbeleid van de overheid is erop gericht de conjunctuurgolven af te zwakken.

• Tijdens laagconjunctuur: gas geven, economie stimuleren
• Tijdens hoogconjunctuur: op de rem trappen, economie afremmen

Anticyclisch begrotingsbeleid

In een periode van onderbesteding zal de overheid:

• Eigen uitgaven vergroten --> meer vraag --> meer productie nodig --> meer arbeiders nodig --> conjuncturele werkloosheid daalt. 
•  Belastingen verlagen --> consumenten houden meer inkomen over --> meer vraag --> meer productie --> meer arbeiders --> daling conjuncturele werkloosheid 

Procyclisch begrotingsbeleid

In een periode van onderbesteding zal de overheid soms procyclische handelen als er niet genoeg geld is.

• Belastingen verhogen
• Bezuinigen op eigen uitgaven

=> Risico is dat ze de laagconjunctuur verergeren

Noem een anti-cyclische beleidsmaatregel die in de Corona periode is genomen.

1. NOW-subsidie
2. NPO budgetten voor onderwijs
3. Verlagen van de rente
4. Extra budgetten voor inentingen van Corona vaccins

I: bij hoogconjunctuur is het politiek lastig om anti-cyclisch beleid te voeren
II: anti-cyclisch beleid kan door politieke besluitvorming omslaan in pro-cyclisch beleid

1. beiden juist
2. beiden onjuist
3. I: juist II: onjuist
4. I: onjuist II: juist

Waarom lukt dit niet?

• Doel is anticyclisch
• We gaan ervan uit dat het werkt (Keynes)
• Wat is het probleem?

Automatische Stabilisatoren

• Mechanismen in de economie die de conjunctuurbeweging automatisch afvlakken
• Wat zouden dat kunnen zijn?

Automatische Stabilisatoren

• Sociale uitkeringen
• Progressieve belastingen

• Hoe werkt dit bij hoogconjunctuur (positieve output gap)?
• Hoe werkt dit bij laagconjunctuur (negatieve output gap)?

Deze week behandeld

• BBP (Objectief, Subjectief, Bestedingen)
• Conjunctuur
• Output gap (+ of -)
• Anticyclisch/procyclisch beleid (problemen)
• Inverdien/uitverdieneffecten
• Automatische stabilisatoren (progr. belasting, uitkeringen)

Kijktip!

• Boom Bust Boom  (NPO extra)
• The Big Short (Netflix)

www.2doc.nl