herhaling tv5 so

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

Leren voor de toets!

Wie van de onderstaande personen was een belangrijke hervormer?

1. Karel V
2. Luther
3. Columbus
4. Vasco da Gama

Om welke reden wilden de Portugezen zelf hun specerijen uit Azië halen in de 16 eeuw?

1. De Portugezen zagen een kans om veel geld te verdienen in de handel uit Azië.
2. Er was weinig voedsel in Portugal dus moest het ergens anders vandaan komen.
3. Italië had Portugal bezet, maar nu was Portugal vrij om zelf op ontdekking te gaan.
4. Landen uit Azië wilden alleen handel voeren met de Portugezen.

In de tijd van de ontdekkingsreizen werd de Spaanse en Portugese cultuur het beste verspreid in Amerika.
klopt deze stelling?

Welke kritiek hadden de hervormers op de katholieke kerk? Er zijn meerdere antwoorden mogelijk.

1. De katholieke kerk verdiende geld door mensen op te lichten.
2. De katholieke kerk vond dat de paus niet bij de kerk hoorde.
3. De katholieke kerk vond macht en rijkdom belangrijker dan het geloof.
4. De katholieke kerk wilde dat gelovigen de Bijbel zelf lazen.

Is de schilder waarschijnlijk een protestant of een katholiek?

Katholiek

Protestant

trouw aan de paus 

Luther en Calvijn 

heiligen horen niet bij de kerk 

Bijbel in het latijn

De komst van de Spanjaarden in Amerika had
gevolgen voor de Indianen.
Welk gevolg zie je op de afbeelding?

Wie ontdekte in de 15e eeuw Amerika?

1. Vikingen
2. Christoffel Columbus
3. Vasco da Gama
4. Bartholmeus Diaz

Wie is wie?

1. Luther, Calvijn, Erasmus
2. Calvijn, Erasmus, Luther
3. Calvijn, Luther, Erasmus
4. Erasmus, Calvijn, Luther

Wat zijn aflaatbrieven?

1. Een brief
2. Een brief die je kocht om in de hemel te komen
3. Een brief die je kocht om in de hel te komen
4. Een brief die de kerk verkocht

Wat bedoelen we met de hervorming?

1. het bestormen van de kerken
2. verandering van de katholieke kerk
3. de handel in aflaten
4. de opstand van Willem van Oranje

De paus is de baas

1. Katholieken
2. Protestanten

Je moest zelf de Bijbel kunnen lezen

1. Katholieken
2. Protestanten

Kerken mogen geen versierselen hebben

1. Katholieken
2. Protestanten

De ...1... was in de tijd van ...2... de baas over alle ...3... . Hij was een ...4... man. Hij liet een grote ...5... bouwen, maar had daarvoor nog niet voldoende geld. 

Zet de woorden op de juiste plek.

christenen

kerk

machtig

ontdekkers en hervormers

paus

Wat betekent het begrip "ontdekkingsreizen"?

1. Gebied buiten het eigen land dat is veroverd en wordt bestuurd door het moederland.
2. Reizen naar gebieden die tot dan toe onbekend zijn.
3. Een christen die vindt dat de paus in Rome de leiding heeft over de kerk
4. Een christen die zich aansluit bij een hervormer, zoals Luther of Calvijn.

Welke Europees land was het eerst met ontdekkingsreizen?

1. Spanje
2. Portugal
3. Italië

Wat was de belangrijkste oorzaak van de ontdekkingsreizen?

1. Nieuwe gebieden ontdekking
2. Op avontuur gaan
3. Handelen met indianen
4. Macht en rijkdom

Hoe noemen we de handel die hier afgebeeld is.

1. ruilhandel
2. Koloniseren
3. Economische handel
4. driehoekshandel

Oorzaken van de ontdekkingsreizen 

Gevolgen van de ontdekkingsreizen

Eu landen wilden zelf naar Azië om producten te kopen

Verbetering in de scheepvaart; kompas.

Eu zelf handelen in werelddelen; handelsposten

Gebieden werden veroverd; koloniën 

Verspreiding EU cultuur

Betere kaarten

Ontdekkingsreizigers verspreidde ziektes was dat met opzet of niet? Waarom denk je dat?

Wat is een kolonie?

1. Een gebied buiten EU dat was veroverd en waar Europeanen het bestuur regelden en voor langere tijd gingen wonen.
2. Een groot landbouwbedrijf, waar één product wordt verbouwd, bijvoorbeeld rietsuiker of tabak.
3. Een plek aan de nieuw ontdekte kusten van Azië en Afrika die bestond uit een fort, een haven, pakhuizen en woningen.

Wat zijn ketters?

1. Het ontstaan van een nieuwe, protestantse kerk naast de katholieke kerk.
2. Een christen die vindt dat de paus in Rome de leiding heeft over de kerk.
3. Een christen die zich aansluit bij een hervormer zoals Luther.
4. Iemand die andere ideeën heeft over het geloof dan de katholieke kerk.

Wat gebeurde er met ketters als ze hun mening over het geloof niet veranderde?

Martelen

De brandstapel

Inquisitie

Niks

De inquisitie kon ketters veroordelen tot de doodstraf. Waarom werd dit opgericht?

1. De kerk zou anders uit elkaar vallen
2. Volgens de kerk is er maar één juiste manier om te geloven
3. Ze overtraden de wet, daarom een rechtbank
4. Zo kregen ketters geen plekje in de hemel

Humanisten

• Tot ongeveer 1500 konden alleen geestelijken de Bijbel lezen -> Latijn
  
• Humanisten -> Mensen die weer boeken uit de Tijd van Grieken en Romeinen bestudeerden. 
• Door het vergelijken met de Bijbel zagen ze veel fouten. 
• Beroemde Nederlandse humanist -> Erasmus -> Schreef een boek over zijn kritiek -> wilt de kerk verbeteren

Protestanten

• Maarten Luther -> Duitse monnik, vond dat de paus en veel priesters niet het goede voorbeeld gaven. 

• Geestelijken leefden in luxe en dachten alleen aan zichzelf -> dat klopte niet met wat Jezus in de Bijbel vertelde!

• Johannes Calvijn uit Frankrijk -> zelfde kritiek -> vond dat de mensen zelf de Bijbel moesten lezen 

• Mensen die de ideeën van Luther en Calvijn overnamen -> Protestanten

De christelijke kerk valt uiteen 

•  De paus was niet blij -> leefde namelijk als een vorst in een paleis -> dit opgeven wilde hij niet
• Hij noemde Calvijn en Luther ketters -> mensen die zich niet hielden aan regels van de Katholieke kerk. 
• Volgelingen -> eigen kerk opstarten -> deze verandering noemen we de Hervorming