§1: Onbekend woord

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Goedemorgen klas 2C

Vandaag...

- stillezen

- Lezen hoofdstuk 1

Goedemorgen klas 1C

Vandaag...

- Herhaling woordraadstrategieën

- 'Woordenschat' §1

 Huiswerk 

Woordenschat §1 en §2

Leerdoelen:

- Ik weet op welke manieren ik de betekenis van een onbekend woord kan raden.

- Ik weet welke strategieën ik kan toepassen bij het lezen van een tekst

De context gebruiken

• De 'context' zijn de woorden of zinnen rondom het nieuwe
  woord.

• De context helpt je te raden wat het woord betekent:

- lees in dezelfde zin, lees de zin ervoor, lees de zin erna
- lees in de andere (volgende) alinea

Wat betekent 'woordraadstrategie'?

Welke
woordraadstrategieën
ken je?

Woordraadstrategieën 

- synoniem

- omschrijving

- definitie *

- voorbeeld

- tegenstelling

- bekend woorddeel *

- illustratie *

Afspraken over tijgers

'Over twaalf jaar moeten er twee keer zoveel tijgers zijn.' Dat willen de leiders van de landen waar deze bedreigde diersoort nog in het wild voorkomt. Ze sloten een convenant tijdens een 'tijgertop' in Rusland. De wereldleiders spraken af dat de habitat van de tijger beter beschermd moet worden. Zijn natuurlijke leefomgeving wordt steeds kleiner, doordat de mens dit gebied inneemt en de bossen waarin de tijgers leven worden gekapt.

Noteer in de volgende vraag de betekenis van 'sloten een convenant'. 

Haal je antwoord uit de tekst.

Welke betekenis voor 'sloten een convenant'
staat er in de tekst?

Afspraken over tijgers

'Over twaalf jaar moeten er twee keer zoveel tijgers zijn.' Dat willen de leiders van de landen waar deze bedreigde diersoort nog in het wild voorkomt. Ze sloten een convenant tijdens een 'tijgertop' in Rusland. De wereldleiders spraken af dat de habitat van de tijger beter beschermd moet worden. Zijn natuurlijke leefomgeving wordt steeds kleiner doordat de mens dit gebied inneemt en de bossen waarin de tijgers leven worden gekapt.

Noteer zo meteen de betekenis van 'habitat'. 

Haal je antwoord uit de tekst.

Wat betekent het woord 'habitat'?

En nu...

Maken: 

Woordenschat §1 en §2

Wat is een synoniem?

1. Een ander woord met een andere betekenis
2. Een ander woord met dezelfde betekenis
3. Hetzelfde woord met een andere betekenis
4. Hetzelfde woord in een andere taal

Synoniem voor:
verwijderen

1. laten zitten
2. doorlopen
3. weghalen
4. breder maken

Synoniem voor:
detail

1. groot onderdeel
2. gedeelte
3. klein onderdeel
4. precies werk

Wat is een synoniem van ontvreemden?

1. stelen
2. onbekenden
3. dieven
4. ontdekken

omschrijving van 'aanfluiting'

1. jaloezie
2. zin om aan iets deel te nemen
3. afgang; iets wat schandalig slecht is
4. heel boeiend. mooi of spannend

omschrijving van animo

1. aanplakbiljet
2. creatief; kunstzinnig
3. vermakelijk; grappig
4. zin om aan iets deel te nemen

omschrijving van 'puntjes op de i zetten'

1. alles overtreffen
2. iets helemaal af maken
3. openbare aandacht op iets vestigen
4. de beste speler zijn

Op nationale feestdagen, zoals Koningsdag en Bevrijdingsdag, hangen veel mensen de vlag uit.

In ontwikkelingslanden zoals Congo, Malawi en Nepal heerst veel armoede

Welke woordjes geven aan dat er een tegenstelling volgt?

1. en , dus, omdat
2. maar, echter, toch
3. want, of, onder andere
4. ook, bovendien, tenslotte

Wat is een tegenstelling van 'altijd'?

1. af en toe
2. soms
3. vaak
4. nooit

woordraadstrategie 'synoniem'

Ken je een woord niet? Zoek naar een synoniem in een tekst.

Bijvoorbeeld: exact = precies

Hoe vind je een synoniem?

- lees in dezelfde zin, lees de zin ervoor, lees de zin erna

- lees in de andere (volgende) alinea

Synoniem

Synoniemen: 

twee verschillende woorden die precies hetzelfde betekenen.

patat - friet

SYNONIEM - voorbeelden

zelfstandig - op zichzelf

chaos - puinhoop

boete - bekeuring

liegen - jokken

schrijver - auteur

Synoniem voor:
meteen

1. later
2. morgen
3. direct
4. volgend jaar

woordraadstrategie 'omschrijving'

Met een omschrijving wordt uitgelegd wat een woord betekent.

Bij het vakantiehuis van de beroemde zanger lagen paparazzi op de loer. Deze op schandalen beluste, heel opdringerige persfotografen hoopten op een bijzondere foto.

Hoe zoek je dan een omschrijving? (1)

- Je vindt een omschrijving tussen haakjes of tussen komma’s. 

Bijvoorbeeld: Vaak verschijnt een filmeditie, een uitgave van een boek met foto’s uit een daarnaar gemaakte film, nadat een boek verfilmd is.

Hoe zoek je dan een omschrijving? (2)

- Je vindt omschrijving in de volgende zin. 

Bijvoorbeeld: Honderden ramptoeristen bezochten het overstroomde gebied. De hulpverleners hadden veel last van al die mensen die uit nieuwsgierigheid naar de ramp kwamen kijken.

Hoe zoek je dan een omschrijving? (3)

- Je vindt omschrijving in de vorige zin. 

Bijvoorbeeld: Sommige popmuzikanten krijgen veel post van bewonderaars. Meestal beantwoorden ze hun fanmail niet zelf.

woordraadstrategie 'definitie'

Een definitie is een vaste, nauwkeurige omschrijving.

'Een meridiaan is een denkbeeldige lijn over het aardoppervlak van pool naar pool, die een hoek van 90 graden maakt met de evenaar.'

woordraadstrategie 'voorbeeld zoeken'

Kijk in de tekst of er voorbeelden gegeven worden, 

waardoor je de betekenis kunt raden.

Voorbeelden herken je vaak aan woordjes als zoals, zo, (bij)voorbeeld, denk aan, neem nou, dubbele punt.

Ik hou van exotisch fruit, zoals ananas en mango.

"Sandra is gek op budosporten zoals
judo en karate."
Welke voorbeelden worden er genoemd?

"Sandra is gek op budosporten zoals
judo en karate."
Waarvan zijn judo en karate voorbeelden?

woordraadstrategie 'tegenstelling'

Na de volgende woorden volgt vaak een tegenstelling: maar, echter, toch, daarentegen.

 

– De oud-voetballer Arjen Robben woont nu in een riante villa, maar hij groeide op in een veel kleiner huis.

Het woord riant is een tegenstelling van klein. Riant betekent dus groot.

woordraadstrategie: bekend woorddeel 

Als je de betekenis van een moeilijk woord niet kent, kun je op zoek gaan naar een bekend woorddeel: het deel van een woord dat je al wél kent. 

- samenstellingen: woorden die bestaan uit twee woorden. 

   Als je de losse woorden kent, kun je de betekenis van de

   samenstelling vaak raden.

> aanvangstijd = aanvang + tijd

- Woorden met een voorvoegsel: on-, mis-, her-, inter-, wan-

> Onherkenbaar = niet te herkennen

- Woorden met een achtervoegsel: -loos, -vol, -lijks

> Ordeloos = zonder orde 

woordraadstrategie: illustratie

Afbeeldingen of illustraties kunnen helpen om de betekenis van een woord te begrijpen.

Wat is een synoniem?

1. Een ander woord met een andere betekenis
2. Een ander woord met dezelfde betekenis
3. Hetzelfde woord met een andere betekenis
4. Hetzelfde woord in een andere taal

omschrijving van animo

1. aanplakbiljet
2. creatief; kunstzinnig
3. vermakelijk; grappig
4. zin om aan iets deel te nemen

Synoniem voor:
verwijderen

1. laten zitten
2. doorlopen
3. weghalen
4. breder maken

Synoniem voor:
Mengen

1. weggooien
2. knoeien
3. regelen
4. mixen

Synoniem voor:
detail

1. groot onderdeel
2. gedeelte
3. klein onderdeel
4. precies werk

Wat is een synoniem van ontvreemden?

1. stelen
2. onbekenden
3. dieven
4. ontdekken

omschrijving van 'aanfluiting'

1. jaloezie
2. zin om aan iets deel te nemen
3. afgang; iets wat schandalig slecht is
4. heel boeiend. mooi of spannend

omschrijving van 'puntjes op de i zetten'

1. alles overtreffen
2. iets helemaal af maken
3. openbare aandacht op iets vestigen
4. de beste speler zijn

Leesstrategieën

- oriënterend lezen

- globaal lezen

- precies lezen

- zoekend lezen

1. Oriënterend lezen

Doel: bepalen waar de tekst over gaat (het onderwerp van de tekst).

Hoe?

Bekijk de tekst en lees/bekijk:

- de titel

- de plaatjes

- de tussenkopjes

- alles wat opvalt

- de eerste alinea

2. Globaal lezen

Doel: bepalen welke kanten van het onderwerp worden besproken (deelonderwerpen).

Hoe? Lees de eerste en laatste zin(nen) van iedere alinea.

3. Precies lezen

Doel: de tekst helemaal goed begrijpen.

Hoe? Lees de tekst nauwkeurig van het begin tot het eind.

4. Zoekend lezen

Doel: de informatie vinden die je nodig hebt.

Hoe? Let op:

- tussenkopjes

- anders gedrukte woorden

- opvallende tekens 

En nu...

- Maak online 'Meer dan lezen', paragraaf 1

Let op: vwo-leerlingen slaan het onderdeel 'lees- en luisterstrategieën' even over.

Succes!