Spelling hoofdletters, leestekens, meervouden en bijvoeglijk naamwoord

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

hoofdletters,

  meervouden en 

bijvoeglijk naamwoord

Hoofdletters

Je schrijft een hoofdletter:

• aan het begin van een zin: Mijn teamgenoot is een kei in smashen.
  
• bij namen: Toon Verbraak, Noord-Brabant, Kinderdagverblijf ’t Boemeltje, Oosterplas, Stationsplein, Europese Unie, Marskramer.
• bij woorden die van aardrijkskundige namen zijn afgeleid: Groningse, Spaans, Zuid-Afrikaanse. Géén hoofdletter krijgen de namen van dagen, maanden, seizoenen en windstreken: vrijdag, oktober, herfst, westen.

Leestekens?

Dit hoort allemaal bij leestekens:

• Punt
• Vraagteken
• Uitroepteken
• Komma
• Dubbele punt
• Aanhalingstekens

Wat is het nut van leestekens?

Leestekens

Een tekst waarin leestekens goed gebruikt zijn, leest makkelijk en vlot. Een tekst waarin leestekens minder goed gebruikt zijn, leest moeizaam.

Aanhalingstekens en dubbele punt

Als je letterlijk opschrijft wat iemand zegt, dan noem je dit een citaat.

Met een dubbele punt kun je een citaat aankondigen. Je zet het citaat tussen aanhalingstekens.

Kijk maar: 

Maartje zegt: 'Hoe laat is het?'

We gaan nu oefenen. Geef in de volgende slides aan of de leestekens goed in de zin staan. 

We rijden vandaag door Nederland, België, en Luxemburg.

1. leestekens/hoofdletters zijn goed geschreven
2. leestekens/hoofdletters zijn fout geschreven.

De jongen riep: "pas op met oversteken hoor!!"

1. Alle leestekens/hoofdletters zijn juist
2. Niet alle hoofdletters/leestekens zijn juist

De man fluisterde: "Ik kan niet meer".

1. leestekens/hoofdletters zijn goed geschreven
2. leestekens/hoofdletters zijn verkeerd geschreven.

'Waarmee kan ik u helpen?', vroeg de medewerkster.

1. leestekens/hoofdletters zijn goed geschreven
2. leestekens/hoofdletters zijn fout geschreven.

Als je oefent, word je een betere speler.

1. leestekens/hoofdletters zijn goed geschreven
2. leestekens/hoofdletters zijn fout geschreven.

Sleep de leestekens naar de juiste plaats

- aan het eind van een zin

- aan het eind van een vraagzin

- aan het eind van een zin met extra nadruk

- tussen twee persoonsvormen / tussen delen van een opsomming / na een naam of uitroep aan het begin van een zin / vóór verbindingswoorden

PUNT

VRAAGTEKEN

UITROEPTEKEN

KOMMA

Sleep de leestekens naar de juiste plaats

Loop ik naar de Albert Heijn

Ik loop naar de Albert Heijn omdat ik boodschappen moet doen

Loop naar de Albert Heijn

Ik loop naar de Albert Heijn

PUNT

VRAAGTEKEN

UITROEPTEKEN

KOMMA

Meervouden

De meeste zelfstandige naamwoorden hebben een enkelvoud en een meervoud. Er zijn verschillende manieren waarop je het meervoud van een zelfstandig naamwoord maakt.

Zet -en achter het woord

Zet -ën achter het woord

Zet -s achter het woord

meervouden -en

Zo maak je een meervoud op -en

Zet -en achter het enkelvoud: taart → taarten; fooi → fooien; merk → merken

Soms moet je ook:

• de laatste letter verdubbelen: vlag → vlaggen; blik → blikken; bel → bellen

• een a, e, o of u weglaten: jaar → jaren; steen → stenen; boot → boten

• een -f veranderen in een -v-: schijf → schijven

• een -s veranderen in een -z-: muis → muizen

meervouden -ën 

• Als het enkelvoud eindigt op -ee, maak je het meervoud met -ën:

– idee → ideeën; fee → feeën; trofee → trofeeën

• Als het enkelvoud eindigt op -ie, maak je het meervoud met -ën of met -n. Dit is afhankelijk van de klemtoon:

– als de klemtoon op -ie valt, dan voeg je -ën toe: theorie → theorieën

– als de klemtoon op een andere lettergreep valt, dan krijgt de laatste e een trema en voeg je alleen -n toe: olie → oliën

meervouden -s

Zo maak je een meervoud op -s:

• Je schrijft een -s achter het enkelvoud:

– bezem → bezems; café → cafés; decoratie → decoraties; race → races

• Je schrijft -’s (apostrof + s) achter het enkelvoud:

– bij woorden op -a, -i, -o, -u of -y: pyjama → pyjama’s; kiwi → kiwi’s; jojo → jojo’s; sudoku → sudoku’s; lolly → lolly’s

– bij afkortingen: pc’s, havo’s, tv’s, WK’s

Wat is het meervoud van
hobby

1. hobby's
2. hobbies

Wat is het meervoud van
bumper

1. bumpers
2. bumper's

Wat is het meervoud van
baas

1. basen
2. bazen

Wat is het meervoud van
orchidee

1. orchideeën
2. orchideën

Wat is het meervoud van
tosti

1. tosties
2. tosti's

Bijvoeglijk naamwoord

De meeste bijvoeglijke naamwoorden hebben een korte vorm en een lange vorm (met een -e): – mooi mooie; dof doffe; laag lage. Je zegt: Die tas is mooi. Dat is een mooie tas.

Manieren om de lange vorm van een bijvoeglijk naamwoord te maken

• Zet een -e achter het woord:

 – klein → kleine; sterk → sterke; nieuw → nieuwe.

• Verdubbel de laatste letter en zet een -e achter het woord:

 – fris → frisse; glad → gladde; wit → witte.

• Haal een a, e, o of u weg en zet een -e achter het woord:

 – traag trage; leeg → lege; dood dode; zuur zure.​​

• Verander een -f in een -v- of een -s in een -z- en zet een -e achter het woord:

 – lief → lieve; naïef → naïeve; grijs → grijze; vlekkeloos → vlekkeloze.

Trema

Sommige bijvoeglijke naamwoorden schrijf je met een trema (twee puntjes boven een klinker): financieel → financiële; industrieel → industriële. Daarmee geef je aan dat bij die klinker een nieuwe lettergreep begint. Zo voorkom je dat het woord verkeerd wordt uitgesproken.

Stoffelijk bijvoeglijk naamwoord

Stoffelijke bijvoeglijke naamwoorden zeggen van welk materiaal (welke stof) iets is gemaakt. Ze hebben maar één vorm en eindigen meestal op -en (een houten pollepel, een zilveren ring), maar niet altijd (een nylon tas, een aluminium pan).

Kies het passende bijvoeglijk naamwoord:
Op de rommelmarkt koop ik een (koper) kandelaar.

1. kopere
2. koperen
3. koopere
4. mooie

Typ het passende bijvoeglijk naamwoord:
Hij heeft een mooie (grijs) trui aan.

Typ het passende bijvoeglijk naamwoord:
De auto heeft (rubber) banden.

Typ het passende bijvoeglijk naamwoord:
De bal is rood. Het is een _______ bal.

Typ het passende bijvoeglijk naamwoord:
De potlood is klein. Het is een _______ potlood.

Wat is het bijvoeglijk naamwoord in de zin?
De acteurs kregen een exclusieve behandeling van de crew op de filmset.