04 Hormonen

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Hormonen

PdJ

Hoe zit je er aan het begin van deze les bij?

😒🙁😐🙂😃

Wat weet je nog van de vorige les?

Aan het eind van de les kun je vertellen:

• wat de functie is van hormonen
• welke organen welke hormonen produceren
  
  
  
• Wat zijn je eigen leervragen over hormonen?

Wat weet je al van hormonen?

0

Hormonen

• Het zijn 'signaalstoffen'
• Hormoonstelsel = bewakingssysteem van het lichaam
  
  
• Verplaatsing via het interne milieu - secretie (via bloed)
• Verplaatsing via het externe milieu - externe afgifte (alles wat in contact staat met buitenlucht, ook darmen bijv.).

Hormoonstelsel

.

Soorten hormonen

• Steroïdhormonen: vetachtige stoffen, gemaakt uit cholesterol, o.a. cortisol en testosteron
  
  
  
• Eiwithormonen: wateroplosbare stoffen, o.a. insuline en adrenaline.

Hormoonproductie

Twee soorten cellen zorgen voor hormoonproductie:

1. Endocriene cellen: in hormoonklieren zoals hypofyse, schildklier, bijnieren, eierstokken of zaadballen
2. Gespecialiseerde zenuwcellen (neurosecretoire cellen).

Regelkringen

• Regelen de concentratie van het hormoon
  
• Onder invloed van zenuwcellen en bepaalde stoffen in het bloed
  
• Concentratie hormoon laag: aanmaak hormoon
  
• Concentratie hormoon hoog: stop aanmaak hormoon.

Hypofyse

• Hypofysevoorkwab = endocrien weefsel
  
• Hypofyseachterkwab = zenuwweefsel.

Hypofysevoorkwab 

• Schildklierstimulerend hormoon (TSH)
  
• Adrenocorticotroop hormoon(ACTH)
  
• Luteïniserend hormoon (LH)
  
• Follikelstimulerend hormoon (FSH)
  
• Groeihormoon (GH)
  
• Prolactine (PRL)
  
• Melanocytenstimulerend hormoon (MSH).

Hypofyseachterkwab

• Oxytocine: weeën en toeschietreflex
  
• Antidiuretisch hormoon (ADH): nieren scheiden minder water uit.

Hypothalamus

• Produceert hormonen die afgifte van
   hormonen uit de hypofysevoorkwab:
• Stimuleren (releasing factor), bv. PSH (prolactinestimulerendhormoon)
• Remmen (inhibiting factor), bv. dopamine.

Pijnappelklier - epifyse

• Melatonine: dag-nachtritme
  
• Productie ↑ als het donker wordt.

Hypofysevoorkwab

Hypofyse achterkwab

Hypothalamus

Epifyse

Melatonine

Dopamine

Prolactine

Oxytocine

Schildklier - thyroïd

Schildklierhormonen:

• Regulering hartslag
  
• Behoud normale bloeddruk
  
• Goede stofwisseling
  
• Regelen lichaamstemperatuur.

Alvleesklier - pancreas

Eilandjes van Langerhans:

• Insuline - bloedsuiker daalt
• Glucagon - bloedsuiker stijgt.

Welk hormoon komt vrij bij een hoge bloedsuikerspiegel?

1. Insuline
2. Glucagon
3. Glycogeen

Welk hormoon komt vrij bij een lage bloedsuikerspiegel?

1. Insuline
2. Glucagon
3. Glycogeen

Bijnieren - adrenes

Liggen op de nieren en bestaan uit:

Bijnierschors (cortex), endocrien weefsel:

• Glucocorticoiden, o.a. cortisol ↑ bloedsuikerspiegel
  
• Geslachtshormonen, androgenen en oestrogenen
  

Bijniermerg (medulla), zenuwweefsel:

• Adrenaline en noradrenaline: stresshormonen.

Vrouwelijke geslachtshormonen

Eierstokken - ovaria:

• Oestrogeen: primaire en secundaire
   geslachtskenmerken, rijping eicel,
  eisprong en groei baarmoederslijmvlies
  
• Progesteron: groei baarmoederslijmvlies, bevordert zwangerschap.

Zaadballen - testes

Testosteron:

• Ontwikkeling primaire en secundaire
  geslachtskenmerken man
  
• Aanmaak eiwitten → spierontwikkeling
  
• Stimuleert hypofyse om FSH af te
  scheiden → toename productie sperma.

Alvleesklier

Schildklier

Eierstokken

Zaadballen

Pancreas

Testes

Ovaria

Thyroïd

Weefselhormonen

• Erytropoëtine (EPO), aanmaak in nier en lever: stimuleert productie rode bloedcellen
  
• Histamine, wordt afgegeven door beschadigde lichaamscellen: verwijdt bloedvaten, komt vrij bij allergische reactie.

Welke organen liggen in de hersenen?

Hypofyse

Thyroïd

Ovaria

Pancreas

Epifyse

Hypothalamus

Adrenes

Wat heb je geleerd over hormonen?

Vertel met eigen woorden:

• wat de functie is van hormonen
• welke organen welke hormonen produceren
  
  
  
• Wat zijn nu je leervragen over hormonen?

Welk cijfer geef je deze les?

110