5.2 en herhaling 5.1

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Erfelijkheid 5.2

5.1, 5.2, 5.3, 5.4, 5.8, 5.9 & Boekje

leerdoelen

herhaling 5.1

5.2 

- gen/allel

- homolooge chromosomen

- geslachtscellen/gameten

- diploïd/haploïd

- genexpressie

Herhaling 5.1

Herhaling 5.1 chromosomen

chromosomen komen in lichaamscellen in paren voor!

karyogram

Volgorde van ATCG = DNA sequentie

DNA

DNA bevat de informatie voor
erfelijke eigenschappen = genen
De bouwsteentjes van DNA vormen
een code.
De volgorde noem je een
DNA-sequentie

een DNA-sequentie vormt een gen

Zet in de juiste volgorde
van klein naar groot:

1. cel - chromosoom - DNA - gen
2. gen - chromosoom - DNA - cel
3. gen - chromosoom -cel - DNA
4. gen - DNA - chromosoom - cel

DNA bestaat uit chromosomen

1. juist
2. onjuist

Een DNA-sequentie is een gen.

1. Dat is een erfelijke eigenschap
2. Dat bepaald de gehele fenotype

Wat is het verschil tussen het genotype en het fenotype?

5.2 Chromosomen, genen en genexpressie

autosomen - geslachtschromosomen

mens:

23 paren

daarvan 

1 paar geslachtschromosomen

= XX of XY

22 paar autosomen  

(= alle andere chromosomen)

geslachtscellen = gameten = eicel en zaadcel:

per cel telkens 1 chromosoom van 2 paren getekend!

diploïd en haploïd

lichaamscellen: chromosomen 

in paren diploïd (2n)

geslachtcellen: een chromosoom 

per paar = haploïd (n)

diploïd en haploïd

haploïd: n = aantal verschillende chromosomen

diploïd: 2n = 2x aantal verschillende chromosomen

mens: 46 chromosomen/23 paren (2n) 

heremietkreeft 254 chromosomen/127 paren 

gamenten/geslachtscellen: de helft (n)

Een bevruchte eicel van een mens bevat 23 chromosomen

1. Nee
2. Ja

Elke cel bevat geslachtschromosomen

1. Nee
2. Ja

gameten bevatten alleen geslachtschromosomen

1. Nee
2. Ja

Chromosomenpaar = homologe chromomsomen

genen dan ook als paar

gen en allel

gen = erfelijke eigenschap (bijv. oogkleur) op een chromosoom

allel = variatie ervan op homoloog chromosoom

 

Het dominante allel krijgt een hoofdletter

Mitose 

MEIOSE=reductiedeling

Genexpressie

Iedere cel heeft dus dezelfde erfelijke informatie, maar niet iedere cel ziet er hetzelfde uit. 

Genen kunnen aan- en uitgezet worden. 

Alleen de genen die nodig zijn in een cel staan aan.

Eiwit

Eiwitten voeren taken uit in en buiten de cel. Eiwitten worden gemaakt aan de hand van de erfelijke informatie. Een gen dat aanstaat wordt afgelezen en vervolgens vertaald naar een eiwit.

Wat is genexpressie?

1. het tot uiting komen van een gen
2. het versmelten van eicel en zaadcel
3. de genotype
4. het maken van geslachtscellen

Hoe komt het fenotype tot stand?

1. genotype en het milieu
2. DNA
3. uiterlijk
4. chromosomen

Welke genen kom je tegen in een levercel?

1. Alleen genen die te maken hebben met de lever
2. Alle genen die een mens heeft
3. Helft van de genen
4. Kwart van de genen

Bevat ieder chromosoom 1 of meerdere genen?

1. 1 gen
2. meerdere genen
3. dat is per chromosoom verschillend
4. dat is niet te zeggen

Gen

Celkern

DNA

Chromosomen

Allelen

opdrachten maken:

opdracht 4 (zonder vr. 8 en 9)

5 en 6