Week 38 taalverzorging

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Programma

• Huiswerk nakijken
• De grote Sinterklaasquiz:
• Tussenletters in samenstellingen
  
•  Twijfelgevallen (werkwoordspelling)
  
• Verwijswoorden
• trappen van vergelijking

Doelen

• Je weet wanneer samenstellingen een tussenletter krijgen 
• Je kunt de juiste verwijswoorden gebruiken

Tussenletters in samenstellingen

Samenstellingen ontstaan door twee of meer woorden aan elkaar te plakken. 

Telefoon + hoesje = telefoonhoesje

Hamburger + saus = hamburgersaus

Veel woorden kan je zonder tussenletters aan elkaar plakken.

Tussenletters

In sommige gevallen heb je een tussenletter nodig.

Hond + hok = hondenhok

Peer + sap = perensap

Stage + plaats = stageplaats

Rood + kool = rodekool

Wanneer krijg je nou en en wanneer e?

1. Wanneer is het -e en wanneer -en?

2. Waarom spel je ziekenhuis met -en?

3. Waarom schrijf je reuzegroot met een -e?

4. Berenhol is met -en, beresterk is met alleen een -e Waarom?

Tussenletters

De tussen -s schrijf je als je hem hoort.

Dorp + plein = dorpsplein

Station + weg = stationsweg

Hoor je hem in de ene samenstelling, dan komt hij in andere samenstellingen ook terug.

Stationsstraat, stationsplein, stationshal etc.

5. Broodje + zaak

1. Ja met een s
2. Nope, geen s

Lastige werkwoorden

Gebeurt en gebeurd zijn allebei goed gespeld, maar wat is het verschil?

Lastige werkwoorden

Gebeurt = persoonsvorm in de tegenwoordige tijd

Gebeurd = is een voltooid deelwoord

Dat gebeurt vrijwel dagelijks.

Het is gisteren gebeurd.

De fietsenmaker herstelt mijn racefiets.

Afgelopen maand heeft hij mijn fiets ook al hersteld.

6. Wat is het verschil tussen gebeurt en gebeurd?

7. Fred verbeter... zijn cijfer

1. t, want dit is een pv t.t.
2. d, want dit is een volt. deelwoord

8. Ik heb mijn cijfer verbeter...

1. t, want dit is een pv t.t.
2. d, want dit is een volt. deelwoord

9. Hij heeft mij een prettig ritje in zijn grote auto_____. (beloven).

10. Mijn vader__________ die jongen niet. (vertrouwen)

11. Niemand________ hem. (vertrouwen)

12. Is dat echt _________? (gebeuren)

13. Het _____________ soms. (gebeuren)

14. Piet heeft zijn huis __________ (verbouwen).

 15. Anna _____________(beantwoorden) snel haar berichten.

16. Hij heeft snel __________________(beantwoorden).

17. Piet ___________vader (worden).

18. Ik ____________18 jaar (worden).

Verwijswoorden

Met een verwijswoord verwijs je naar een woord dat je al eerder gebruikt hebt. Vaak doe je dat op gevoel, maar er zitten ook regels achter :)

19. Het meisje ... daar loopt zit bij mij in de klas

1. Dat
2. Die

20. De jongen ... daar loopt zit bij mij in de klas

1. Dat
2. Die

Verwijswoorden

De woorden --> deze of die

Het woorden --> dit of dat

Het meisje dat daar loopt zit bij mij in de klas.

De jongen die daar loopt zit bij mij in de klas.

21. Het cadeau ... ik voor je moeder kocht is zwaar.

1. Die
2. Dat

22. Deze krokodil is zes meter lang en ... is vier meter lang.

1. Deze
2. dat

Verwijswoorden

Met wie / waarmee

Alle varianten met wie gebruiken je voor personen (Met wie, van wie, door wie, bij wie, over wie). Woorden als waarmee / waarvan / waardoor / waarin / waarover gebruik je om te verwijzen naar dingen die geen personen zijn.

(let op: deze regels worden in de spreektaal veel door elkaar gebruikt, in zakelijke teksten gebruik je bovenstaande regels)

23. De man ... ik een xbox kocht, is verhuisd.

1. Van wie
2. Waarvan

24. De belastingdienst .... ik nog een grote schuld heb, stuurt me elke week brieven.

1. Waarbij
2. Bij wie

25. Maan + schijn

1. Manenschijn
2. Maneschijn

26. Hassan overtuig... mij van zijn gelijk.

1. Overtuigt
2. Overtuigd

27. Geef ... telefoon terug!

1. Me
2. M'n

Trappen van vergelijking

Stellende trap --> groot, diep, dik, lang

Vergrotende trap --> groter, dieper, dikker, langer

Overtreffende trap --> grootst, diepst, dikst, langst

Trappen van vergelijking

Let op bij woorden die eindigen op -st of -sch, daar zet je meest voor.

Ik vind jou komisch.

Ik vind hem komischer.

Ik vind haar het meest komisch.

Waarom? Probeer het woord komischst, chaotischst en toeristischst maar eens soepel uit te spreken ;)  

28. Agressief / ... / agressiefst

29. Goed / ... / ...

Als of dan

Bij de stellende trap hoort als

-Ik ben even aardig jij

-Zij heeft net zoveel zin in het weekend als jij

-Wij gingen net zo vaak op vakantie als zij

Als of dan

Bij de overtreffende trap hoort dan

-Ik ben veel aardiger dan jij

-Zij heeft veel meer zin in het weekend dan jij

-Wij gingen vaker op vakantie dan zij

30. Het gebouw is even hoog ... het gebouw ernaast.

1. als
2. dan

31Mijn knoop zit beter vast ... die van jou.

1. als
2. dan

32. Deze opleiding past beter bij me ... die andere.

1. als
2. dan

huiswerk

Maak oefening 1 t/m 5 vanaf blz. 125.