Week 38 taalverzorging

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Week 38

• Terugblik week 37
• Programma week 38
• Opdrachten week 38

Terugblik

• Aan elkaar of los?
• Zinnen met meerdere persoonsvormen
• Woordvolgorde in samengestelde zinnen

Wat is inhoudelijk het verschil tussen:
Rook worst / Rookworst

Noteer de persoonsvormen:
Wat ik ook doe, ik denk aan jou!

Ik ga deze vraag goed beantwoorden, ... ik het goed begrepen heb.

1. Omdat
2. Want

Deze week

• Tussenletters in samenstellingen
•  Twijfelgevallen (werkwoordspelling)
• Verwijswoorden

Doelen

• Je weet wanneer samenstellingen een tussenletter krijgen 
• Je kunt de juiste verwijswoorden gebruiken

Tussenletters in samenstellingen

Samenstellingen ontstaan door twee of meer woorden aan elkaar te plakken. 

Telefoon + hoesje = telefoonhoesje

Hamburger + saus = hamburgersaus

Veel woorden kan je zonder tussenletters aan elkaar plakken.

Tussenletters

In sommige gevallen heb je een tussenletter nodig.

Hond + hok = hondenhok

Peer + sap = perensap

Stage + plaats = stageplaats

Rood + kool = rodekool

Wanneer krijg je nou en en wanneer e?

Wanneer is het -e en wanneer -en?

-en

• In alle gevallen waarbij het linkerdeel een zelfstandig naamwoord is met een meervoud op en

Hond + hok = hondenhok

Hond = zn met meervoud op -en

-e

• Het linkerdeel is uniek (zon, maan, God)
• Het linkerdeel is versterkend (beresterk, reuzeleuk, retegoed)
• Het linkerdeel heeft een meervoud op -s (stageplaats)
• Het linkerdeel heeft geen meervoud (rijst)
• Het linkerdeel is geen zelfstandig naamwoord (huilebalk) 

Waarom spel je ziekenhuis met -en?

Waarom schrijf je reuzegroot met een -e?

Berenhol is met -en, beresterk is met alleen een -e Waarom?

Tussenletters

De tussen -s schrijf je als je hem hoort.

Dorp + plein = dorpsplein

Station + weg = stationsweg

Hoor je hem in de ene samenstelling, dan komt hij in andere samenstellingen ook terug.

Stationsstraat, stationsplein, stationshal etc.

Broodje + zaak

1. Ja met een s
2. Nope, geen s

Lastige werkwoorden

Gebeurt en gebeurd zijn allebei goed gespeld, maar wat is het verschil?

Wat is het verschil tussen gebeurt en gebeurd?

Lastige werkwoorden

Gebeurt = persoonsvorm in de tegenwoordige tijd

Gebeurd = is een voltooid deelwoord

Dat gebeurt vrijwel dagelijks.

Het is gisteren gebeurd.

De fietsenmaker herstelt mijn racefiets.

Afgelopen maand heeft hij mijn fiets ook al hersteld.

Fred verbeter... zijn cijfer

1. t, want dit is een pv t.t.
2. d, want dit is een volt. deelwoord

Ik heb mijn cijfer verbeter...

1. t, want dit is een pv t.t.
2. d, want dit is een volt. deelwoord

Verwijswoorden

Met een verwijswoord verwijs je naar een woord dat je al eerder gebruikt hebt. Vaak doe je dat op gevoel, maar er zitten ook regels achter :)

Het meisje ... daar loopt zit bij mij in de klas

1. Dat
2. Die

De jongen ... daar loopt zit bij mij in de klas

1. Dat
2. Die

Verwijswoorden

De woorden --> deze of die

Het woorden --> dit of dat

Het meisje dat daar loopt zit bij mij in de klas.

De jongen die daar loopt zit bij mij in de klas.

Het cadeau ... ik voor je moeder kocht is zwaar.

1. Die
2. Dat

Deze krokodil is zes meter lang en ... is vier meter lang.

1. Deze
2. Die
3. Dit
4. Dat

Verwijswoorden

Met wie / waarmee

Alle varianten met wie gebruiken je voor personen (Met wie, van wie, door wie, bij wie, over wie). Woorden als waarmee / waarvan / waardoor / waarin / waarover gebruik je om te verwijzen naar dingen die geen personen zijn.

(let op: deze regels worden in de spreektaal veel door elkaar gebruikt, in zakelijke teksten gebruik je bovenstaande regels)

De man ... ik een xbox kocht, is verhuisd.

1. Van wie
2. Waarvan

De belastingdienst .... ik nog een grote schuld heb, stuurt me elke week brieven.

1. Waarbij
2. Bij wie

Opdrachten deze week

• Hoofdstuk 3 taalverzorging tussenletters opdr. 1, 2 en 3
  
• Hoofdstuk 3 taalverzorging twijfelgevallen opdr. 1, 2, 3 en 4
  
• Hoofdstuk 3 taalverzorging verwijswoorden opdr. 1, 2 en 3