lezen leerjaar 3

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

leesvaardigheid

planning

1. Deze les herhalen hoofdstukken 3.3 en 4.3.
2. Volgende les maken oefentoets.
3. Laatste les deze week maken van de toets voor een cijfer!
   

Een van de tekstdoelen is 'amuseren'. Noem nog eens een ander tekstdoel.

Waarom is het belangrijk om te weten wat het doel van een tekst is?

Tekstdoelen en tekstsoorten

Tekstsoorten

Er zijn verschillende tekstsoorten. Ken je deze soorten nog?

-Nieuwsbericht
-Internetartikel
-Gebruiksaanwijzing
-Advertentie

Behoort een 'recept' ook tot een tekstsoort?

1. Ja natuurlijk
2. Nee joh

Instructieve teksten

- Combinatie van tekst en beeld

- Kleuren en afbeeldingen

- Stap voor stap

- Doel: instrueren (= uitleggen hoe iets in elkaar zit of moet worden gedaan)

- Gebiedende wijs

Tekstdoel

soort tekst

informeren

instrueren

overtuigen

activeren

amuseren

krantenartikel, nieuwsbericht of folder

ingezonden brief of artikel in tijdschrift

handleiding of recept

advertentie of flyer

recensie of beoordeling

gedicht of verhaal

H2 Lezen

Hoofdzaken 

Hoofdzaken en bijzaken

1. Hoofdzaken staan meestal alleen in het begin van een tekst.
2. Bijzaken helpen je de hoofdzaken te begrijpen.

1. Alleen uitspraak 1 is juist.
2. Beide uitspraken zijn juist.
3. Alleen uitspraak 2 is juist.
4. Beide uitspraken zijn onjuist.

Wat is een bijzaak?

1. onderdelen wat de tekst leuker maken
2. opsomming
3. feiten
4. jaartallen

wat zet je in de samenvatting?

1. hoofd en bijzaken
2. alleen hoofdzaken
3. alleen bijzaken
4. alle twee niet

HOOFDZAKEN

- meestal aan het begin of het einde

- feiten, jaartallen of eigenschappen

Samenvatting:

alleen hoofdzaken opschrijven

BIJZAKEN

- extra uitleg en voorbeelden

- maken de tekst leuker, duidelijker en beter te begrijpen

Waarom samenvatten?

• Je bent bezig met de stof, waardoor je al aan het leren ben.
  
• Hoofd- en bijzaken van elkaar onderscheiden
• Geeft overzicht
  

Problemen

• Mijn samenvatting is (net zo) lang(er) als de originele tekst
• Hoe weet ik wat belangrijk is?
  

Hoofd- en bijzaken

• Hoofdzaken: de belangrijke zaken uit de tekst

• Die moeten in je samenvatting komen!

Wat zijn dan bijzaken?

De minder belangrijke zaken uit de tekst

• Voorbeelden
• Details

Deze laat je weg in je samenvatting!

Voordat je de tekst gaat lezen

• Kijk je naar de structuur van de tekst.

• Waarom?
• Zo krijg je een overzicht van de tekst en weet je wat de schrijver met zijn tekst wil bereiken.
  

Daarna?

Lees je de hele tekst door.

Verschillende manieren om samen te vatten

Maak een mindmap

W-vragen en H-vraag

Wie?
Wat?
Waar?
Wanneer?
Hoe?

Dit zijn vragen die vaak in een samenvatting beantwoord dienen te worden.

Samenvatting met de structuur van het boek

Kritisch lezen

kritisch lezen

1. Is de bron betrouwbaar?

2. Is de schrijver deskundig?

3. Kloppen de feiten? Of zijn   het vooral meningen?

4. Vergelijk de info met andere informatie.

Bron I

Als je de bron van een tekst bekijkt, dan kom je vaak de volgende dingen te weten:

• Waar de tekst vandaan komt
  
• Wie de tekst geschreven heeft
  
• Wanneer de tekst geschreven is
  

Bron II

Het is belangrijk om altijd naar de bron van een tekst te kijken. Waarom zou dat zo zijn?

ZIjn er nog meer vakken waarbij 'bronnen' belangrijk zijn?

Kritisch lezen

Waarom is 'kritisch lezen' erg belangrijk?

Is de bron van een tekst ook belangrijk als je een tekst kritisch leest? Wie kan dat uitleggen?

Signaalwoorden en tekstverbanden

In een tekst staan heel veel zinnen. Dat zijn niet zomaar losse zinnen. De zinnen hebben iets met elkaar te maken. Er zijn verbanden tussen de zinnen.

Er zijn speciale woorden waaraan je kunt zien dat er een verband is. Deze speciale woorden noem je signaalwoorden. De signaalwoorden zeggen je: 

Let op! Er komt nu een verband aan.

Als je weet welk verband er tussen zinnen is, begrijp je de tekst beter.

Welke signaalwoorden ken je al?

Maak een zin met: waarmee

Maak een zin met : zoals

Maak een zin met: maar

Maak een zin met het signaalwoord 'OM ... TE' (doel-middel)

Signaalwoorden tegenstelling

1. verder, ten slotte, en
2. kortom, dus
3. tegenover, hoewel, echter

Signaalwoorden voorbeeld

1. : / - / 1, 2, 3, enz.
2. eerst, toen, daarna
3. zo, zoals, bijvoorbeeld

Hoe geeft de schrijver tekstverbanden aan?

1. Functiewoorden
2. Doewoorden
3. Signaalwoorden
4. Niet

Signaalwoorden opsomming

1. ten eerste, ten tweede, ook, verder
2. maar, echter, toch, tegenover
3. bijvoorbeeld, zo, zoals

Signaalwoorden voor oorzaak en gevolg

1. waardoor, daardoor, doordat
2. en, bijvoorbeeld, zoals

Welke signaalwoorden horen er bij een tegenstellend tekstverband?

1. doordat, daardoor, met als gevolg
2. maar, echter, toch, integendeel
3. dus, daarom, concluderend, kortom
4. maar, echter, toch, integendeel

Welke signaalwoorden horen er bij een oorzaak-gevolg tekstverband?

1. doordat, daardoor, met als gevolg
2. ten eerste, daarna, vervolgens, tot slot
3. maar, echter, toch, integendeel
4. zoals, bijvoorbeeld, zo, ter illustratie

Welke signaalwoorden horen er bij een concluderend tekstverband?

1. zoals, bijvoorbeeld, zo, ter illustratie van
2. dus, daarom, concluderend, kortom
3. ten eerste, daarna, vervolgens, ook, tot slot
4. doordat, daardoor, met als gevolg

Welk signaalwoord geeft
een DOEL - MIDDEL aan?

1. Ten eerste
2. hierdoor
3. waarmee

Ik moet vandaag nog een hoop werk doen. Ten eerste moet ik mijn kamer opruimen. Ten tweede moet ik het gras maaien. Daarna moet ik boodschappen gaan doen voor het weekend.
Welk tekstverband geven de signaalwoorden: 'ten eerste, ten tweede, daarna' aan:

1. Tegenstelling
2. Conclusie
3. Reden
4. Opsomming

tekstverbanden:

1. oorzaak - gevolg
2. doel - middel
3. opsomming
4. reden
5. tegenstelling

signaalwoord:

1. doordat, hierdoor

2. waarmee, om ...te

3. ook, bovendien, en

4. want, omdat

5. maar

Opmaak van een tekst

Afbeeldingen

• tekeningen, foto's, grafieken
• geven extra informatie, trekken aandacht
  

Opmaakelementen

• kaders, tabellen, witruimte, vet/cursief,
  
• geven structuur, laten zien wat belangrijk is

Opmaak van een tekst

Afbeeldingen en opmaakelementen helpen:

• de schrijver om zijn doel te bereiken;
• de lezer om de tekst sneller te doorzien;
• de lezer te berijpen wat het doel van de schrijver is.

Opmaak van een tekst

Aan de opmaak zie je vaak snel wat voor tekst het is: bijvoorbeeld een zakelijke brief, een advertentie of een column.