afronding h3 en h4

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

afronding h3 en h4

Planning:

Herhaling belangrijke zaken voor de toets

Spel naar keuze:

debat

Pictionary ( groepjes van 1-4)

30 seconds ( groepjes 1-4)

LessonUp quiz

Sociale ongelijkheid

^{Een situatie waarin verschillen tussen mensen, in al dan niet aangeboren kenmerken, consequenties hebben voor hun maatschappelijke positie en leiden tot een ongelijke verdeling van schaarse en hooggewaardeerde zaken, van waardering en behandeling.}

Definitie kernconcept macht

Macht is het vermogen om hulpbronnen in te zetten om bepaalde doelstellingen te bereiken 

en de handelingsmogelijkheden van anderen te beperken of vergroten.

Gezag

Gezag is macht die als legitiem, als rechtvaardig, wordt beschouwd.

pagina 42

Staatsvorming

Staatsvorming: institutionalisering van politieke macht tot een staat

Rationaliseringsprocessen hebben staatsvorming versterkt

- militair, wapens

- macht werd meer gestructureerd door organisaties te creeeren

Rationalisering 

Rationalisering: *Het proces van het ordenen en systematiseren van de werkelijkheid met de bedoeling haar voorspelbaar en beheersbaar te maken * en van het doelgericht inzetten van middelen om zo efficiënt en effectief mogelijke resultaten te halen 

Bedenk een voorbeeld van rationalisering

Politieke socialisatie:

Politieke socialisatie is het proces waarin (nieuwe) burgers politiek relevante kennis, vaardigheden, houdingen, waarden en gedragswijzen worden bijgebracht.

Politieke instituties

• Grondwet
• Kiesstelsel
• Coalitievorming
• Poldermodel
• Parlementaire democratie
• Prinsjesdag
• Koningschap

Beroepsprestigeladder...  Maatschapplijke ladder...

Collectieve goederen

Iedereen heeft er baat bij!

Bijv.  drinkwater, infrastructuur, onderwijs

Kenmerken :

 1. iedereen draagt bij 

 2. iedereen kan evenveel profiteren van het collectieve goed

 3. non-exclusief (niemand kan worden uitgesloten)

Wat doet infrastructuur tegen sociale ongelijkheid?

Vier machtsbronnen

1. Affectieve machtsbronnen: gevoel en emoties
2. Cognitieve machtsbron: kennis
3. Economische machtsbron: geld
4. Politieke machtsbron  --> wet en regelgeving, dwang

Formele en informele macht 

Formele macht = vastgelegd in regels of wetten (aangewezen)

Informele macht = niet officieel vastgelegd ('verdient' doordat men ergens goed in is, omdat het hoort, of uitstraling heeft)

Huntington

Manifeste en latente conflicten

• Manifest conflict = er wordt openlijk tegengewerkt, het conflict is zichtbaar.

• Latent conflict = het conflict is subtieler, verborgen.

Proces van Staatsvorming

Gebrek aan samenwerking

Behoefte aan instituties

Creëren van staten

Staatsvorming

Schematische weergave van de inhoud van deze paragraaf

Interne soevereiniteit

Externe soevereiniteit

Macht wordt door burgers erkend als zodoende door kenmerken van een staat

Macht van de staat wordt door andere staten erkend als hoogste gezag

Rationalisering

• Het proces van het ordenen en systematiseren van de werkelijkheid 
• Met de bedoeling haar voorspelbaar en beheersbaar te maken en 
• Het doelgericht inzetten van middelen om zo efficiënt en effectief mogelijk resultaten te bereiken 

Harmoniemodel

Conflictmodel

Overeenstemming bereiken door middel van overleg.

Nederland

Beïnvloeding van de media  (media-offensief) of door middel van betogingen en stakingen

Frankrijk

Politieke conflicten

Benadruk dat de manier waarop mensen omgaan met conflicten afhankelijk is van de cultuur in een samenleving. 

Wat zijn de drie hoofd ideologieën van het Nederlandse politieke landschap?

Wat zijn de drie hoofd ideologieën van het
Nederlandse politieke landschap?

Confessionalisme, liberalisme en socialisme/sociaaldemocratie

Ideologieën over economie

Socialisten/sociaaldemocraten willen een belangrijke rol voor de overheid in de economie om te zorgen voor meer gelijkheid.

Voor confessionelen is dit een dilemma; enerzijds naastenliefde belangrijk, anderzijds zijn ze voorstander van eigen verantwoordelijkheid.

Liberalen zijn voorstander van economische vrijheid en eigen verantwoordelijkheid.

Ideologie

Een samenhangend geheel van beginselen en denkbeelden, meestal uitmondend in ideeën over de meest wenselijke maat­ schappelijke en politieke verhoudingen.

Drie Politieke dimensies

Politieke standpunten verschillen op de volgende dimensies

1. Links-rechts (overheidsbemoeienis, meer of minder belasting)
   
2. Progressief – conservatief (culturele kwesties, meer of minder immigratie)
   
3. Materialisme – postmaterialisme (tastbaar of abstract, meer of minder klimaatbeheersing)

Politieke organisaties vs. politieke instituties

Politieke instituties zijn abstract, kennen geen voordeur / postadres.

Voorbeelden: De democratie / het referendum / lobbyen / kiesstelsel van evenredige vertegenwoordiging 

Politieke organisaties / instituten die kun je bezoeken, en spelen een belangrijke rol bij de uitvoer van politieke instituties.
Voorbeelden: De nationale ombudsman / wetenschappelijke bureaus van politieke partijen / sociaal cultureel planbureau 

Formele- en informele politieke instituties

Formele: Gaan over wetten en bepalingen die voorschrijven hoe mensen zich moeten gedragen.

Bijv: Parlementaire democratie (= een land waar een gekozen parlement de macht heeft.)

Informele: Gaan over ongeschreven gedragsregels waar mensen zich uit traditie of gewoonte aan houden.

Bijv: fractiediscipline (= stem zoals de fractieleider stemt)

Wat betekent discriminatie?

1. Het ongelijk behandelen van mensen op basis van kenmerken
2. Het gelijk behandelen van mensen ongeacht kenmerken
3. Het verminderen van sociale ongelijkheid in de samenleving
4. Het promoten van gelijke kansen voor iedereen

Wat wordt bedoeld met sociale stratificatie?

1. Het creëren van gelijke kansen voor iedereen
2. Het rangschikken van mensen in verschillende sociale lagen
3. Het streven naar sociale harmonie in de samenleving
4. Het bevorderen van sociale mobiliteit

Wat is het verschil tussen positietoewijzing en positieverwerving?

1. Positietoewijzing is de toewijzing van status op basis van kenmerken, terwijl positieverwerving het verdienen van status is.
2. Positietoewijzing is gerelateerd aan beroep, terwijl positieverwerving gerelateerd is aan inkomen.
3. Positietoewijzing is gebaseerd op verdienste, terwijl positieverwerving is gebaseerd op toeval.
4. Positietoewijzing is een vorm van discriminatie, terwijl positieverwerving een vorm van gelijkheid is.

Wat zijn de vier machtsbronnen?

1. Beloning, dwang, expertise, legitieme autoriteit
2. Beloning, dwang, kennis, charisma

Wat houdt macht in als asymmetrische relatie?

1. Een gelijke verdeling van invloed en controle
2. Een ongelijke verdeling van invloed en controle

Wat is een oplossing voor het dilemma van collectieve actie?

1. Samenwerking
2. Dwang

Wat is politiek gezag?

1. Politiek gezag is het recht om te regeren.
2. Politiek gezag is het recht om te samenwerken.
3. Politiek gezag is het recht om te conflicteren.
4. Politiek gezag is het recht om te werken.

Wat zijn de voorwaarden om samen te werken?

1. Wederzijdse onafhankelijkheid en wederzijds wantrouwen.
2. Wederzijdse afhankelijkheid en wederzijds conflict.
3. Wederzijdse concurrentie en wederzijds wantrouwen.
4. Wederzijdse afhankelijkheid en wederzijds vertrouwen.

Wat zijn manifeste conflicten?

1. Vreedzame conflicten.
2. Verborgen conflicten.
3. Onderhandelde conflicten.
4. Duidelijk zichtbare conflicten.

Wat zijn de conflictbenaderingen van Marx en Huntington?

1. Marx: Culturele en religieuze verschillen, Huntington: Politieke onenigheid.
2. Marx: Politieke onenigheid, Huntington: Economische verschillen.
3. Marx: Culturele en religieuze verschillen, Huntington: Economische ongelijkheid.
4. Marx: Economische ongelijkheid, Huntington: Culturele en religieuze verschillen.

Wat houdt interne soevereiniteit in?

1. Het vermogen om andere staten te onderwerpen.
2. Het vermogen van een staat om zelfstandig beslissingen te nemen.
3. Het vermogen om economische dominantie te handhaven.
4. Het vermogen om internationale verdragen te negeren.

Wat is politieke socialisatie?

1. Het proces waarbij individuen artistieke vaardigheden ontwikkelen.
2. Het proces waarbij individuen fysieke activiteiten ondernemen.
3. Het proces waarbij individuen politieke waarden en normen verwerven.
4. Het proces waarbij individuen wetenschappelijke kennis vergaren.

Hoe draagt het politieke systeem bij aan politieke socialisatie?

1. Door onderwijs, media en politieke instituties die waarden overdragen.
2. Door religieuze instellingen en spirituele leiders te steunen.
3. Door culturele evenementen en artistieke expressie te bevorderen.
4. Door economische stimulansen en werkgelegenheid te bieden.

Wat zijn de drie politieke dimensies waarop politieke partijen kunnen worden ingedeeld?

1. Links-rechts, Progressief – conservatief Materialisme – postmaterialisme
2. Militair, ecologisch, technologisch
3. Links, rechts, centrum
4. Religieus, filosofisch, geografisch

Wat zijn de drie verschillende ideologieën en hoe denken zij over politiek, economie en cultuur?

1. Kapitalisme, communisme, fascisme; elk met eigen visie
2. Progressief, populistisch, nationalistisch; elk met eigen standpunten
3. Liberalisme, socialisme, conservatisme; elk met eigen ideeën
4. Democratie, dictatuur, anarchie; elk met eigen kenmerken

Wat betekent het dat ideologieën ideaaltypen zijn?

1. Ze zijn slechts een tijdelijke trend in de politiek
2. Ze zijn gebaseerd op concrete feiten en cijfers
3. Ze zijn de enige juiste manier van denken
4. Ze zijn een abstracte benadering van politieke denkbeelden

Wat is een voorbeeld van een formele politieke institutie?

1. Vakbond
2. Politieke partij
3. Media
4. Parlement

Wat is een voorbeeld van een overheidsinstelling?

1. Belastingdienst
2. Universiteit, supermarkt, bank