H1.3

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

1.3 De kerk valt uiteen (deel 1)

Leerdoelen

In deze paragraaf leer je...

- welke kritiek er was op de katholieke kerk

- hoe de splitsing van de kerk ontstond 

- welke verschillen tussen kerken ontstond 

Erasmus

Humanist

1466-1536

Lof der Zotheid

• Misstanden in de Katholieke kerk;
  

• Verering heiligen
  
• verering relikwieën,
• Hebzucht / machtslust pauzen, bisschoppen en andere geestelijken
  

Kritiek op de kerk 

- In het boek Lof der zotheid geschreven door Erasmus werd de katholieke kerk bespot 

- Kritiek was er al langer maar door boekdrukkunst nu pas verspreid 

- De katholieke kerk zou teveel afwijken van het christendom 

Waardoor werd 'Lof der Zotheid' een heel bekend werk in Europa?

1. Door de ontwikkeling van de boekdrukkunst
2. Doordat Erasmus een beroemde humanist was
3. Lof der Zotheid werd verplichte literatuur op zijn scholen
4. De verhalen uit lof der zotheid werden verwerkt in schilderijen van Renaissance kunstenaars

Maarten Luther

• Duitse monnik (katholiek)
• 1483 - 1546
• 95 stellingen

1. Vergeving kan alleen door goede werken, niet door aflaten.
2. De paus verdient aan de armen.
3. Geld werd verspild aan kunst en gebouwen
   

Door de boekdrukkunst wordt de brief massaal gelezen.

www.vatican.va

Splitsing van de kerk 

- Luther wilde de kerk dusdanig anders dat hij ermee zou breken

- In 1517 protesteerde hij in een brief aan een bisschop tegen de handel in aflaten

- God werd hiermee bespot vond Luther, want alleen God kon zonden vergeven

Wat is de reactie van de katholieke kerk?

1. Ze kondigen hervormingen aan om de misstanden tegen te gaan
2. Ze laten iedereen oppakken en ter door veroordelen die de brief leest of heeft gelezen
3. Luther wordt uit de kerk gezet en ter dood veroordeeld
4. De paus schrijft een eigen brief waarin hij de mensen zijn kant van het verhaal wil laten horen

Karel V

Keizer van het Duitse rijk

Maarten Luther

Vlucht naar Duitsland

Paus Leo X

Zet Luther uit de kerk en vraagt Karel V hem te doden

- Door de boekdrukkunst werd de brief van Luther massaal verspreid

- De paus was woedend en zette Luther "in de ban" en vroeg keizer Karel V om Luther te doden

- De keizer gaf Luther nog een kans

Rijksdag in Worms 1521

- Luther moest verschijnen op een vergadering van Duitse vorsten in de stad Worms

- Hij moest zijn woorden terugnemen

- Dit deed hij niet en werd vogelvrij verklaard: iedereen mocht hem als ketter doden

- Luther kreeg bescherming van Frederik van Saksen

- Daar vertaalde hij het NT in het Duits, iedereen kon het nu lezen

- Luther riep Duitse vorsten op om de kerk te hervormen en met de paus te breken 

- Sommige deden dit en vormde nieuwe, Protestantse kerken

- Luthers protestbrief werd het begin van de breuk in het Europese christendom 

- Binnen christendom nu twee groepen: 1. Katholieken o.l.v. de paus 2. Protestanten

01:17

Welk misstand ziet Luther hier?

1. Monniken vrijen met vrouwen
2. Monniken kopen aflaten
3. Er zijn te weinig monniken
4. Monniken vereren de verkeerde heiligen.

04:14

Leg uit waarom men een aflaat wilde kopen?

07:14

Waaruit kan je opmaken dat de paus veel bezig is met macht en rijkdom?

09:51

Op welke manier bespeelt de monnik Tetzel het volk?

1. Hij maakt de mensen angstig en dwingt ze een aflaat te kopen.
2. Hij bespeelt de mensen door andere dingen te beloven dan dat de paus doet.
3. Hij maakt ze mensen angstig en beloofd hen een plek in de hemel als ze een aflaat kopen.
4. Hij bespeelt de mensen door kritiek te leveren op de paus, waardoor ze op de brandstapel kunnen eindigen.

13:56

Wat is de mening van Luther over de aflaten die verkocht worden?

13:57

De rest van de video kijk je de volgende les.

Aan de slag!

Lees de kopjes 'Kritiek op de kerk' en 'Splitsing van de kerk' op blz. 14 van het informatieboek en maak opdr. 1 t/m 5 Par 1.3 wb.

Door de uitvinding van de boekdrukkunst konden ideeën van hervormers snel worden verspreid.

1. Oorzaak van de hervorming
2. Gevolg van de hervorming

Noem 2 dingen wat Maarten Luther slecht vond aan de kerk.

Welk nieuw geloof ontstaat er door Maarten Luther?

1. Katholieke geloof
2. Protestante geloof
3. Islam
4. Jodendom

Wat zijn 95 stellingen?

1. Alles wat hij slecht vond aan de kerk.
2. Regels van Jezus Christus.
3. Alles wat hij goed vond aan de kerk.
4. Teksten overgeschreven uit de Bijbel.

Wat doet Maarten Luther tijdens zijn gevangenschap?

1. Hij schrijft de bijbel
2. Hij vertaalde de bijbel naar het Latijn
3. Hij schrijft de koran
4. Hij vertaalde de bijbel naar het Duits

Waarom was het gevaarlijk was Luther deed?

1. Hij maakte zo een nieuw geloof en dat wilde hij niet.
2. Hij was goed bevriend met de paus en riskeerde zo ruzie.
3. Mensen die kritiek hadden waren ketters en werden verbannen.
4. Hij riskeerde de brandstapel, omdat hij kritiek had op de kerk.