1.4 Voortplanting

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

1.4 Voortplanting

Lesdoel: Je kunt beschrijven hoe ongeslachtlijke en geslachtelijke voortplanting plaatsvinden en je kunt hiervan voorbeelden bij planten geven. 

1.4 Voortplanting

Voortplanting bij planten

Geslachtelijke voortplanting - er is bestuiving en bevruchting en er ontstaan zaden. Hiervoor heb je dus een vrouwelijk en mannelijk deel nodig

Ongeslachtelijke voortplanting - een stukje volwassen plant groeit uit tot een nieuwe plant. 

T1

Ongeslachtelijke voortplanting 

een deel van 1 individu groeit uit tot een nieuw individu. Het nieuwe individu is een kopie van de ouder 

Geslachtelijke voortplanting: twee individuen maken een nieuw organisme. Bij planten gebeurt dit door middel van bloemen.

Deling

Eencellige wieren zoals boomalgen, planten zich voort door deling. 

Ongeslachtelijke voortplanting

Een deel van een plant groeit uit tot een nieuwe plant.

De nakomelingen zijn kopieen van de moederplant

• Stekken (geranium)
• Enten
• Bollen (tulp/ui) - korte dikke bladeren
• Knollen (aardappel)- opslag zetmeel
• Uitlopers (aardbeien) - boven de grond
• Wortelstokken (lelietje van dalen)- onder de grond

 Stekken

Je snijdt een stukje van de plant af. Dit stukje is de stek.

Het stekje zet je in water en als er wortels groeien zet je het stekje in de grond.

Knollen

Een knol is een verdikte stengel

 Bollen

Een bol bestaat uit een bolschijf met rokken. Tussen de rokken zitten knoppen waaruit een plant kan groeien. Rokken zijn verdikte bladeren - ui, knoflook, tulp, narcis. 

2 Enten

Je zet de plant die je wilt laten groeien op een sterke onderstam van een andere plant

 Uitlopers

uitloper: bovengrondse stengel waaraan op bepaalde plaatsen jonge planten ontstaan

 Wortelstokken

wortelstok: ondergrondse stengel waaraan op bepaalde plaatsen jonge planten ontstaan.

Als de uitlopers of wortelstokken

doorgesneden worden kan het nieuwe

plantje gewoon door blijven groeien

Geslachtelijke voortplanting

• Zaadcel bevrucht eicel (geslachtcellen)
• nieuwe erfelijke eigenschappen
  
• eigenschappen van beide ouders
  
• nakomelingen kunnen er anders uitzien
  
• Geslachtcellen zitten in de bloemen. Bloemen zijn de voortlantingsorganen van een plant

Geslachtelijke voortplanting

Als je iets leest van:

bloem

zaad

vrucht

stuifmeelkorrel/eicel 

 dan is het geslachtelijke voortplanting

Bloemen

De bloemen zijn voor de voortplanting.

In een bloem vindt de bevruchting van de eicel plaats, die zich later in de vrucht tot een zaadje zal ontwikkelen. 

De mannelijke geslachtcellen heten stuifmeelkorrels de vrouwelijke geslachtcellen zijn eicellen

Als de stuifmeelkorrel bij een eicel komt, dan kan er bevruchting plaatsvinden. De bevruchte eicel word een zaadje waaruit weer een nieuw plantje kan groeien. In de celkern van de stuifmeelkorrel en de eicel liggen chromosomen  met informatie voor erfelijke eigenschappen (bv. bloemkleur). Als de 2 celkernen zich versmelten ontstaan er nieuwe erfelijke eigenschappen waardoor de nieuwe plantjes er anders uit kunnen zien dan de ouderplanten. 

Nieuwe planten kweken

Kwekers proberen planten te verbeteren of nieuwe planten te kweken. Als ze zo een betere plant hebben dan wordt deze daarna ongeslachtelijk verder gekweekt zodat je allemaal hetzelfde plantje krijgt. 

Bouw van bloemen

• Bloemkelk - kelkblad
• Bloemkroon - kroonblad
• Meeldraden:
• Zaadbeginsel
• Bloembodem
• Bloemsteel 
• Stamper

helmknop  helmdraad

stempel

stijl

vruchtbeginsel

Kroonbladeren

Bloemkroon wordt gemaakt door kroonbladeren. 

Deze kunnen groot en opvallend zijn, om insecten te lokken maar ook kleine en groen (bv. gras)

Kelkbladeren

De bloemkelk wordt gevormd door kelkbladeren. Deze zijn meestal groen. De kelkbladeren beschermen de bloem tegen kou en uitdroging terwijl deze nog in de knop zit

Meeldraad

Mannelijk Voortplantingsorgaan. 

Hierin groeien de stuifmeelkorrels (mannelijke geslachtcellen). 

Rijpe stuifmeelkorrels hebben een stevige wand die ze beschermt, ze komen uit de meeldraden en worden door wind of insecten naar andere bloemen gebracht. 

Stamper

Vrouwelijke voortplantingsorganen. Een bloem kan er één of meer hebben. bestaat uit 3 delen. In het vruchtbeginsel zitten de eicellen

Stempel

1

Stijl

2

Vruchtbeginsel

3

Eénslachtige bloemen

Hebben óf meeldraden óf stampers. Als ze alleen meeldraden  hebben zijn ze mannelijk, als ze alleen stampers hebben zijn ze vrouwelijk

Tweeslachtige bloem

De bloemen bevatten zowel meeldraden als stampers

Aan het werk! Biologie

Wat? 1.4 Voortplanting- opdrachten 27 t/m 34

Klaar? Begin met je samenvatting!

kelkblad

stamper

meeldraad

kroonblad

Hoe noemen we de groene blaadjes van een knop?En wat doen ze (2 antwoorden aanvinken)

1. kroonbladeren
2. Insecten lokken
3. kelkbladeren
4. Bloem beschermen tegen uitdroging en kou

Kroonblad

Bloemsteel

Stamper

Meeldraad

Kelkblad

Mannelijke onderdeel van de bloemplant

Vrouwelijke onderdeel van de bloemplant

Stamper

Meeldraad

Stuifmeelkorrels

Stempel

Vruchtbeginsel

Stijl

Hoe noemen we de felgekleurde blaadjes van een bloem? En wat doen ze

1. kroonbladeren
2. De bloem beschermen tegen uitdroging en kou
3. kelkbladeren
4. Insecten aantrekken

Een lila bloem
met groene
bladeren
Je ziet

1. 6 meeldraden 1 stamper
2. 6 stampers 1 meeldraad
3. 6 meeldraden 1 stamper gekleurde kelkbladeren
4. 6 meeldraden 1 stamper groene kroonbladeren