H3 PTO 3 L6 spanningen 1945-1949

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Welkom in de geschiedenisles!

Welk antwoorden kloppen?

1. De Verenigde Staten liggen in het Oosten, de Sovjet-Unie in het Westen
2. De Verenigde Staten liggen in het Westen, de Sovjet-Unie in het Oosten
3. De Verenigde Staten is een kapitalistische samenleving. .
4. De Sovjet-Unie is sinds 1917 een communistische samenleving.

Welke antwoorden kloppen?

1. De VS is kapitalistisch. Er is individuele vrijheid en particulier bezit. Bedrijven produceren goederen op basis van vraag uit de bevolking. Als burger werk je voor een bedrijf voor geld of je bezit een bedrijf. voor winst.
2. De SU is communistisch. Er is weinig individuele vrijheid en de Staat bezit alle bedrijven. De staat produceert goederen en als burger werk je voor de Staat in ruil voor goederen en diensten.
3. De VS en SU hebben al sinds 1917 geen goede relatie. De SU is bang dat kapitalisme zorgt voor instorting van communisme. De VS is bang dat communisme zich naar de VS verspreid.
4. De VS en SU hebben een positieve relatie. Beide ideologieën werken goed samen.

Leerdoelen

Hoe leidde de tegenstelling tussen het kapitalistische Westen en het communistische Oostblok tot steeds meer spanning in de wereld?

Aan het einde van dit lesuur:

• Je weet dat de invloedssferen in Europa van elkaar gescheiden werden door het Ijzeren Gordijn.
• Je kunt uitleggen dat de Verenigde Staten in 1947 begon met containmentpolitiek om de verspreiding van Communisme wereldwijd tegen te houden.
  
• Je kunt uitleggen waarom Amerika en Rusland ruzie kregen over de toekomst van Duitsland, en dat dit leidde tot de blokkade van Berlijn en daarna de deling van Duitsland in de BRD en DDR in 1949.

Welke twee machtsblokken ontstonden er?

1. Communistisch Westblok en kapitalistisch Oostblok
2. Vrije markt Oostblok en communistisch Westblok
3. Kapitalistisch Westblok en communistisch Oostblok
4. Communistisch Westblok en kapitalistisch Zuidblok

Wie bouwde het Ijzeren Gordijn?

1. Oostblok landen
2. Westblok landen

1945: Potsdam afspraken over Europa na de oorlog.

Er is alleen geen vertrouwen tussen deze landen

1945: Potsdam afspraken over Europa na de oorlog.

Er is alleen geen vertrouwen tussen deze landen

Sovjet-leger heeft Nazi-Duitsland uit Oost-Europese landen verjaagd.

Stalin organiseert daar 'vrije verkiezingen'

Ruzie om invloed: wie heeft er wat te zeggen? 

Baltische staten: Stalin ziet dit als onderdeel Sovjet-Unie

 1948: Stalin ondersteunt een communistische machtsovername. 

Joegoeslavië en Albanie worden satellietstaten van de Sovjet-Unie.

 Er waren 'vrije verkiezingen' maar kiezers werden geïntimeerd. Het resultaat: communistische regeringen .  

Rode leger 'bevrijdt' (bezet) Polen in 1944 en sticht een communistische regering. 

1947: Intimidatiecampagne uit Moskou zorgt voor een communistische regering. 

Het "ijzeren gordijn"

IJZEREN gordijn

Wie heeft de term IJzeren Gordijn voor het eerst gebruikt?

1. Roosevelt
2. Hitler
3. Stalin
4. Churchill

Stalin' zijn buitenlandse politiek in Oost-Europa

• Beschermen tegen westerse agressie ! ALLE OORLOGEN KOMEN VANUIT EUROPA!

• Dus: Bufferzone ondersteunen communistische partijen in Oost-Europa 
• Dus: Satellietstaten oprichten: Een onafhankelijk land dat moet luisteren naar een ander land. 
• Dat betekent: Alle  landen in Oost-Europa communistisch maken door: 1) alleen communistische partijen te ondersteunen & 2) communistische partijen helpen de verkiezingen te winnen en een dictatuur te starten.

Oostblok: Stalin wilde satellietstaten, waarom?

Satellietstaten: Landen die officieel onafhankelijk zijn maar moeten luisteren naar een ander, machtiger land.

De satellietstaat heeft weinig of geen politieke, economische of militaire zelfstandigheid. 

In Oost-Europa: Volksdemocratiëen (1947)

Truman-doctrine (1947): politiek

Amerikaanse buitenlandse politiek na 1947

Voorkomen dat meer landen communistisch worden (Containmentpolitiek) Door: 

• (1947)Beschermen van vrijheid en democratie (Trumanleer)

• (1947)Actief helpen bij de wederopbouw van Europa (Marshallplan) -> Ned & BRD

Blokvorming

= Europa raakte steeds meer verdeeld in twee invloedssferen (die twee tegenovergestelde ideologieën hadden).

Westblok onder leiding van de Verenigde Staten (= blauw).

Oostblok onder leiding van de Sovjet-Unie (= rood).

Bij welk antwoord staan allemaal landen die tijdens de Koude Oorlog tot de invloedssfeer van de Sovjet-Unie behoorden?

1. Bulgarije, Litouwen, Roemenië, Polen en Tsjecho-Slowakije
2. Roemenië, Frankrijk, Polen en Denemarken
3. Tsjecho-Slowakije, Nederland, Litouwen, Bulgarije en Frankrijk
4. België, Bulgarije, Roemenië, Denemarken en Tsjecho-Slowakije

De tekening is bedoeld als waarschuwing.

➤Voor welke landen is de waarschuwing bedoeld? 

➤En welke boodschap is in de afbeelding te herkennen?

Gebruik de bron

1. Oost-Europese landen communisten overwinnen alles
2. Oost-Europese landen de kapitalisten vormen een bedreiging
3. westerse wereld de communisten vormen een bedreiging
4. westerse wereld kapitalisten overwinnen alles

Na de Tweede Wereldoorlog werden sommige staten in Europa satellietstaten genoemd.

➤Wat voor regeringen waren aan de macht in deze satellietstaten?

1. communistische regeringen
2. democratische regeringen
3. kapitalistische regeringen
4. liberale regeringen

Juist

Onjuist

Beide machtsblokken hebben ook een militair bondgenootschap gesloten met de bijbehorende landen

Het IJzeren Gordijn scheidt Oost- en West-Berlijn van elkaar

In de Sovjet-Unie wordt veel geld verdiend door het kapitalisme

Tijdens de Tweede Wereldoorlog vertrouwen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie elkaar niet, ook al werkten zij samen

Berlijn ligt in de Sovjet-Zone en komt volledig in handen van de Sovjet-Unie

Amerika wil macht hebben in Europa om zich te beschermen tegen Duitsland

1947: Wat is er hand?

• Spanning over Berlijn loopt hoog op.

• Stalin wil West-Berlijn toevoegen aan de Sovjet-zone.

• Westelijke bezettingszones steeds meer één gebied.

• Directe aanleiding: invoering van de D-Mark (munt)  in westelijke bezettingszones.

Gebruik in je antwoorden woorden/zinnen als:
De bronmaker is pro-kapitalistisch of pro-communistisch, dus…
De bronmaker bekijkt de wereld vanuit een kapitalistisch/Amerikaanse of communistische/Russische visie/perspectief/bril, dus…

Leerdoelen

Hoe leidde de tegenstelling tussen het kapitalistische Westen en het communistische Oostblok tot steeds meer spanning in de wereld?

Aan het einde van dit lesuur:

• Je weet dat de invloedssferen in Europa van elkaar gescheiden werden door het Ijzeren Gordijn.
• Je kunt uitleggen dat de Verenigde Staten in 1947 begon met containmentpolitiek om de verspreiding van Communisme wereldwijd tegen te houden.
  
• Je kunt uitleggen waarom Amerika en Rusland ruzie kregen over de toekomst van Duitsland, en dat dit leidde tot de blokkade van Berlijn en daarna de deling van Duitsland in de BRD en DDR in 1949.

is de maker pro-kapitalist of pro-communist? Leg je antwoord uit.
Welke kritiek levert de maker van de bron op het beleid dat in de bron wordt afgebeeld?

Nabespreking

Begrippen uit deze les

communisme

kapitalisme

ideologie

 

Invloedsferen

Oost-Duitsland

West-Duitsland

Communisme

Kapitalisme

Oostblok

Westblok

Sovjet-Unie

Verenigde Staten

Nederland

In 1949 werden van de vier bezettingszones twee landen gevormd. Vul de ontbrekende woorden op de juist plek in.

	Westerse bezettingszones	Sovjet-bezettingszones
Naam
Politiek systeem
Economisch systeem
Werkte samen met:

BRD

kapitalisme

Sovjet-Unie

democratie

communisme

dictatuur

Verenigde Staten

DDR