H5: meewerkend voorwerp en het voorzetsel (AH1)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Lesprogramma 30 maart

1. presentie: iedereen aanwezig?
2. Microfoons uitzetten als de les begint + reageren in de chat 
3. Lesdoel: je weet wat een meewerkend voorwerp is + wat een voorzetsel inhoudt
4. lesson up:  theorie + opdrachten
5. Huiswerk nabespreken: vragen?

Meewerkend voorwerp

Grammatica zinsdelen

Meewerkend voorwerp

In zinnen met een lijdend voorwerp kan ook een meewerkend voorwerp staan.

Het geeft aan voor / aan wie iets bestemd is.

Meewerkend voorwerp

Stel de vraag:

Aan/Voor wie + werkwoordelijk gezegde +
onderwerp + lijdend voorwerp

Zo vind je het meewerkend voorwerp

1. Zoek eerst de persoonsvorm, werkwoordelijk gezegde en het lijdend voorwerp.
2. Stel de vraag: Aan/Voor wie + werkwoordelijk gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp?

Welk woord in de zin is de persoonsvorm?
Ik (C) fiets (A) op mijn fiets (B) naar school(D)

1. fiets(1e woordje)
2. fiets (2e woordje)
3. Ik
4. school

Wat is een persoonsvorm altijd?
A = lidwoord
B = zelfstandig naamwoord
C = Bijv. naamwoord
D= werkwoord

1. Lidwoord (A)
2. zelfstandig naamwoord (B)
3. bijvoeglijk naamwoord (C)
4. werkwoord (D)

Wie(A) heeft(B) mijn scooter(C) gerepareerd(D)? Mijn scooter:

1. onderwerp
2. persoonsvorm/wwg
3. lijdend voorwerp
4. werkwoordelijk gezegde

Mijn moeder(A) heeft mijn oma(B) een nieuwe jas(C) gegeven(D). mijn oma:

1. onderwerp
2. meewerkend voorwerp
3. lijdend voorwerp
4. werkwoordelijk gezegde

Wie (A) heeft gisteren mijn konijn (B) eten (C) gegeven? mijn konijn:

1. onderwerp
2. meewerkend voorwerp
3. lijdend voorwerp
4. werkwoordelijk gezegde

Voorzetsel

Een voorzetsel staat aan het begin van een zinsdeel.

Een woord is een voorzetsel als je het kunt plaatsen voor:

De kast

De vakantie

Het voorzetsel

- Wat is een voorzetsel?
- Hoe vind je een voorzetsel?

Voorzetsel

• "kast" -woordjes
• Bijvoorbeeld:
• Op, naast, onder, in, tussen, voor
• Tijdens, sinds, tot, per
• Vanwege

Wat is het voorzetsel in de zin?

'Hij liep hard tegen de tafelpunt aan.'

1. hard
2. tafelpunt
3. er staat geen voorzetsel in de zin
4. tegen

Welke van deze woorden is geen voorzetsel?

1. Huis
2. Tussen
3. Na
4. Tijdens

Voorzetsel

Voorzetsels: voorzetsels kunnen een tijd (wanneer?), plaats (waar?)of reden/oorzaak (waarom?)aangeven.

Voorzetsels tijd

Tijdens, voor, na, sinds, over.

Voorzetsels plaats

Denk aan de kooi:

in, op, naast, onder, achter, tussen, met, boven enz.

Voorzetsels reden

Vanwege, wegens, door

Wat is het voorzetsel in deze zin:


“Tijdens de wedstrijd was iedereen stil.”

1. Tijdens
2. De
3. Wedstrijd
4. Was

Welke van deze woorden is geen voorzetsel?

1. Op
2. Onder
3. Uit
4. Het

 vaste voorzetsels

Veel werkwoorden hebben een vast voorzetsel. Bijvoorbeeld:

• Slagen voor een examen, bijdragen aan het resultaat.

Er zijn ook uitdrukkingen met een vast voorzetsel. Bijvoorbeeld:

• ergens spijt van hebben, akkoord gaan met het voorstel.

De vaste voorzetsels kun je vinden in een woordenboek. Kijk dan bij het werkwoord of bij het belangrijkste woord in de uitdrukking.

Welk vast voorzetsel hoort bij het werkwoord: streven?
Hij streeft..... een betere functie.

1. met
2. in
3. naar
4. van

Welk voorzetsel hoort bij omgaan?

1. bij
2. met
3. naar
4. uit

Welk voorzetsel hoort bij 'kiezen'?

1. uit
2. naar
3. met
4. bij