Dementie

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1,2

Vormen & Fasen Dementie

Na deze les:

1. Kun je 2 tot 3 verschillende vormen van dementie benoemen
2. benoem je de 4 ik-fasen van dementie en benoem je bij elke fase minstens één kenmerk

Dementie

Dementie is een progressieve hersenziekte, waarbij hersencellen krimpen of verbindingen raken beschadigd. Dit veroorzaakt een geheugenstoornis.

Stadia:

1. Beginnende dementie

2. Matig ernstige dementie

3. Ernstige dementie, cliënt is volledig afhankelijk

4. Ernstige dementie, spreekt nauwelijks en ligt in foetushouding.

Vormen van dementie

Fronto-

temporaal dementie

      3-12%

Vormen van dementie

• Ziekte van Alzheimer, 200.000 mensen 
• Vasculaire dementie, 50.000 mensen
• Lewy-body dementie, 30.000 mensen
• Fronto-temporale dementie, < 5.000 mensen
  
  
• Er zijn meer dan 50 vormen van dementie.

Fasen van dementie

Fase 1: Bedreigde ik (begeleidingsniveau)

Fase 2: Verdwaalde ik (verzorgingsniveau)

Fase 3: Verborgen ik (verzorgings/verpleegniveau)

Fase 4: Verzonken ik (verpleegniveau)

Naomi Fell, grondlegsters van belevingsgerichte benadering.

fase 1: bedreigde ik

Fase 1, de bedreigde ik: 

- Er is ziektebesef, maar geen ziekte-inzicht.

- Er is een identiteitscrisis. 

- Kortetermijngeheugenverlies, daarna geleidelijk ook verlies van het langetermijngeheugen.

Welke  benaderingswijze past hierbij?

Fase 2: verdwaalde ik

De verdwaalde ik - matig ernstige dementie

Steeds meer geheugenproblemen, leeft meer in het verleden, 'verdwaald gevoel', verminderde belangstelling, motoriek gaat achteruit 

Het verborgen ik - psychomotore fase

fase 4: verzonken ik 

• Ook wel zintuigelijke fase.
• Alleen nog ontvangen van warmte door aanraking, zachte dekens, muziek. 
• Laatste fase van het leven.

DOEL CHECK

Dementie en muziek

Fasen van dementie

Info op de volgende slides komt van: https://www.alzheimer-nederland.nl/dementie/dementie-fasen

Vroege fase dementie

De eerste verschijnselen van dementie verschillen per persoon en per ziekte. Ze ontstaan meestal geleidelijk en zijn subtiel.

Symptomen vroege fase

• Zich herinneren wat kort geleden gebeurd of besproken is
  
• Zich oriënteren in de ruimte of tijd
  
• Administratie bijhouden
  
• Gesprekken volgen
  
• Beslissingen nemen
  
• Problemen overzien en oplossen
• Nieuwe dingen aanleren of bedienen

• Plannen
  
• Zich concentreren
  
• Woorden vinden of begrijpen
  
• Initiatief nemen
  
• Inleven in anderen
  
• Sociaal gedrag

In de vroege fase krijgt iemand moeite met: 

Midden fase dementie

Tijdens de middenfase van dementie worden de symptomen erger en breiden zich uit. Dagelijkse handelingen van tandenpoetsen tot aan autorijden gaan moeizamer. De persoon met dementie wordt steeds afhankelijker omdat het niet altijd meer lukt om vanzelfsprekende handelingen zelfstandig uit te voeren

Symptomen midden fase

• Het gedrag in het verkeer wordt onveilig
  
• Gesprekken voeren is lastig
  
• Dwalen in huis en omgeving
  
• Een verstoord dag- en nachtritme;

• Gevaarlijke situaties, zoals het gas openzetten zonder het aan te steken;
  
• Vreemd gedrag zoals in nachtjapon de straat op gaan;
  
• Waandenkbeelden en hallucinaties.

In de midden fase krijgt iemand moeite met: 

Late fase dementie

Meestal duurt het jaren voordat deze fase aanbreekt. In dit stadium van dementie zijn de hersenen dusdanig beschadigd dat zelfstandig functioneren niet meer mogelijk is. De persoon met dementie is afhankelijk van de omgeving. 

Symptomen late fase

• Veel eten en toch veel gewicht verliezen;
  
• Moeite hebben met kauwen en slikken;
  
• Incontinentie;

• Spraakverlies, soms kent iemand nog een paar woorden die hij steeds herhaalt;
  
• Onrustig gedrag, schreeuwen of zoeken naar iets of iemand;.
  

In de late fase krijgt iemand moeite met: 

Dementie en de fasen

van ’Ik beleving’

Dementie en de fasen van ’Ik beleving’

De fasen van 'ik beleving' bieden meer houvast als het gaat om het begrijpen en het begeleiden van mensen met dementie.

Fasen van 'Ik beleving'

• Bedreigde Ik-beleving

• Verdwaalde Ik-beleving

• Verborgen Ik-beleving

• Verzonken Ik-beleving

Het bedreigde ik (cognitieve fase)

Kenmerken: 

De persoon merkt dat zijn geheugen en denken achteruitgaan en voelt zich hierdoor bedreigd. Hij probeert controle te houden en kan wantrouwend en gespannen worden.

Het bedreigde ik (cognitieve fase)

Wat je ziet: 

De persoon kan gefrustreerd of angstig reageren, zoekt houvast in vaste routines en objecten zoals een wandelstok, en probeert vergissingen te verbergen. Je kunt hem helpen door rust en structuur te bieden, en zijn zelfredzaamheid te stimuleren zonder te confronteren.

Het verdwaalde ik (emotionele fase)

Kenmerken: 

Desoriëntatie in tijd, plaats en persoon wordt sterker. De persoon leeft meer op basis van emoties en basisbehoeften, zoals liefde en veiligheid, en vertoont zoekend gedrag.

Het verdwaalde ik (emotionele fase)

Wat je ziet: 

De persoon dwaalt rond, is vaak lichamelijk ontspannen maar kan moeilijk gesprekken volgen. Emoties zijn sterk en soms ongecontroleerd. Als zorgverlener bied je structuur door vaste routines en eenvoudige activiteiten, en communiceer je langzaam, rustig en duidelijk.

Het verborgen ik (psychomotore fase)

Kenmerken: 

Bewustzijn van het eigen ik verdwijnt. De persoon maakt weinig contact en communiceert vooral door bewegingen of geluiden.

Het verborgen ik (psychomotore fase)

Wat je ziet: 

Herhalende bewegingen en geluiden wijzen op basisbehoeften zoals warmte of honger. Je merkt dat contact meestal non-verbaal verloopt. Als zorgverlener bied je rustgevende prikkels aan, zoals zachte aanrakingen, muziek of geuren, om de persoon te kalmeren en positief te stimuleren.

Het verzonken ik (zintuiglijke fase)

Kenmerken: 

De persoon lijkt volledig afgesloten van zijn omgeving. Het bewustzijn van het ik is verdwenen en er is nauwelijks nog communicatie.

Het verzonken ik (zintuiglijke fase)

Wat je ziet: 

Er is weinig tot geen reactie op prikkels, en de persoon leeft voornamelijk op basis van fysieke sensaties. Als zorgverlener kun je troost bieden door zintuiglijke prikkels zoals aangename muziek, geuren of aanrakingen, om comfort te bieden in dit laatste stadium.

Lees de folder en herken je cliënt

In deze folder van Philadelphia staan de fasen van ik beleving beschreven. 

Lees de folder en noteer wat je herkent van jouw cliënten (met voorbeelden).

Link naar folder

Volgende week