De koloniale relatie tussen Indonesië en Nederland: Van verlies naar winst

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 3

De koloniale relatie tussen Indonesië en Nederland

 Van verlies naar winst (1800-1870)

De tijd van burgers en stoommachines 1800-1900

De tijd van wereldoorlogen 1900-1950

Deelvraag

Hoe werd Nederlands-Indië een winstgevende kolonie?

Gevolgen voor Nederland

Indië is binnen paar jaar weer winstgeven voor Nederland: het batig slot

Infrastructuur (wegen, kanalen en spoorwegen) in Nederland zijn vrijwel geheel betaald door deze winsten

Hoe werkt het cultuurstelsel

1. Je mag je eigen stukje grond houden
2. 1/5 deel verplicht verbouwen voor de Nederlanders
3. Specerijen verbouwen voor de Nederlanders
4. handelsmonopolie opbouwen

Wat is het batig slot?

1. Deel van de opbrengst van het cultuurstelsel voor de Nederlandse schatkist
2. Het deel van de opbrengst voor de NHM
3. De volledige winst van het cultuurstelsel
4. De winst die werd verdeeld onder de regenten en residenten op Java

Positieve gevolgen voor Nederlands-Indië

• Verbetering van de infrastructuur op het eiland
• Ontginnen van landbouwgronden
• Verbetering irrigatie van landbouwgrond
• Bouw van fabrieken

• Ontstaan van een geldeconomie doordat Javanen worden uitbetaald in geld (plantloon).

Wat waren positieve gevolgen van het cultuurstelsel voor Indonesië?

1. Er ontstond een geldeconomie
2. Er werden wegen aangelegd
3. De boeren mochten veel werken
4. De opbrengst ging naar Nederland

Negatieve gevolgen voor Nederlands-Indië

• Groot verschil arm en rijk
• Uitbuiting door eigen Javaanse vorsten (regenten)

• Vaak meer dan 66 dagen herendiensten

• Plantloon is te laag
• Beste land moest voor het cultuurstelsel worden gebruikt. --> Hongersnoden

Wat waren negatieve gevolgen van het cultuurstelsel voor Indonesië?

1. De regenten werden armer en de boeren rijker
2. Hongersnoden
3. Geen geld om levensmiddelen te kopen
4. Boeren haalden de 66 dagen herendiensten niet

Welke producten werden in
het cultuurstelsel verbouwd?

1. Koffie, thee en indigo
2. Specerijen, tabak en indigo
3. Koffie, thee en specerijen
4. Tabak, koffie en zout

Hoe groot was het percentage dat
de boeren van hun land moesten gebruiken voor het cultuurstelsel?

1. 20
2. 30
3. 40
4. 50

Welk bedrijf was verantwoordelijk voor het cultuurstelsel

1. VOC
2. HMA
3. VED
4. NHM

Met welk doel is het cultuurstelsel ingevoerd?

Goed of fout?
Het cultuurstelsel werd in 1870 in heel Nederlands-Indië ingevoerd.

1. Goed
2. Fout

Op welk eiland werd het cultuurstelsel ingevoerd?

1. Sumatra
2. Java
3. Bali
4. Molukken

Bestuur van de kolonie

• Nederland werkte samen met Indische vorsten. 
• In het duale bestuursstesel bestond uit een Nederlands binnenlands bestuur en een Indisch inlands bestuur.

Gouverneur-Generaal

Gouverneur

Resident

Binnenlands bestuur

Assistent-resident

Regent

Inlands bestuur

Districtshoofd

Onderdistrictshoofd

Dorpshoofd

Verdeelt het werk en betaalt het plantloon uit

Hoogste ambtenaar in Nederlands-Indië

Hoofd van een provincie

Controleur

↓

↓

↓

↓

↓

↓

↓

↓

↓

↓

Javaanse vorsten

Kritiek op het cultuurstelsel

• Tussen 1845 en 1850 waren er op Java hongersnoden door misoogsten.
  

• Er kwam kritiek op het cultuurstelsel. --> Multatuli
  

• Nederlands wilde alleen maar winst en zorgde niet voor de Javaanse bevolking. 
  

• Cultuurprocenten werden afgeschaft en herendiensten verminderd. 
  
• Bevolking beschermen in plaats van uitbuiten

Liberalen in Nederland aan de macht (1848)

• Cultuurstelsel wordt uitgevoerd door de NHM, een staatsbedrijf

• Liberalen willen economische vrijheid en niet dat de overheid zich bemoeit met de economie.

• Ze willen dat óók particuliere ondernemers een bedrijf op Java kunnen starten

Liberalen willen persoonlijke vrijheid: het cultuurstelsel lijkt op slavernij en dwangarbeid

Waarom hadden liberalen kritiek op het cultuurstelsel?

1. Overheid moet zich niet bemoeien met economie
2. Cultuurstelsel is niet winstgevend
3. Het cultuurstelsel werkt te traag
4. Er moest een systeem komen zonder dwangarbeid

Max Havelaar

• Max Havelaar, of de koffij-veilingen der Nederlandsche Handel-Maatschappij.
  
• Regenten persen die hun onderdanen uitpersen 

• Boek van Multatuli (Latijn voor: 'ik heb veel leed gedragen'), 

• Belangrijkste protest tegen het cultuurstelsel
  

Wat is de echte naam
van de schrijver
van het boek Max Havelaar?

1. Eduard Douwes Dekker
2. Eduard Jan Dekker
3. Douwe Egberts Dekker
4. Sander Jan Dekker

Waarom schrijft Multatuli het boek Max Havelaar? Er zijn meerdere antwoorden mogelijk.

1. Hij maakt zich erg boos over de uitbuiting en het machtsmisbruik door de Nederlanders.
2. Het is een groot protest tegen wat de koning allemaal laat gebeuren in Nederlands-Indië.
3. Hij vindt dat een goed geestig en spannend boek ontbreekt.
4. Hij wil dat er iets verandert in Nederlands-Indië.