8.3 Nederland en de rivieren

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

Startopdracht

1. Wat zijn de twee grootste rivieren van NL?

2. Wat voor rivieren zijn dit?

3.Waarom zijn rivieren belangrijk denk je?

8.3: Nederland en de rivieren

1. Introductie 

2. Leerdoelen 8.3 

3. Uitleg

4. Werktijd

5. Afsluiting

Planning

Leerdoelen

waarom rivieren belangrijk zijn voor Nederland en waterbeheer

Aan het eind van de les kun je uitleggen...

wat debiet is en waarom dit gedurende een jaar wisselt

Waarom hebben rivieren meer ruimte nodig en hoe wordt dat aangepakt

Wat is de drietrapsstrategie en waarom moet NL rekening mee houden in de toekomst

Samen lezen

Lees de leerstof op blz. 130 en blz. 131 in je werkboek

De Maas is een regenrivier

De Rijn is een gemengde rivier 

• Wanneer zou er hoog water in de Maas zijn?
• Wanneer zou er hoog water in de Rijn zijn?

Rivieren

Rivieren: 

• Zorgen voor drinkwater
• Gebruiken als transport
• Gebruiken als recreatie

Waterbeheer: regelt stand rivieren + beschermt land tegen water

Putje van Europa...

NL = laag -> rivieren stromen naar NL

Debiet = water/seconde

2 grote: Maas en Rijn

Rijn: smeltwater 

Maas: regenwater

Dijken beschermen land

Waterbeheer

Het regelen van het waterpeil met behulp van gemalen, dijken, stuwen en sluizen = waterbeheer

• Gemaal = water vanuit een polder naar een rivier pompen
• Dijk = door mensen aangelegde verhoging om een overstroming te voorkomen
• Stuw = regelt het waterpeil in een rivier
• Sluis = bouwwerk tussen 2 waterwegen dat 

Een gemaal pompt water van een polder naar een rivier

Een dijk is door mensen aangelegd om een overstroming te voorkomen

Een stuw is een dam tussen 2 wateren. Als het water te hoog wordt, loopt de stuw over 

Een sluis is een scheiding tussen 2 wateren met deuren --> hierdoor wordt het waterpeil geregeld 

Hoog en laag water

Nederland is een laag gebied, dus rivieren stromen hier naar toe

Het debiet van een rivier is de hoeveelheid water die per seconde langs een bepaald punt stroomt --> dit wisselt:

• Een gemengde rivier heeft in het voorjaar hoog waterpeil, als sneeuw en ijs smelten, maar ook als het veel regent
• Een regenrivier heeft een hoog waterpeil als het veel heeft geregend

De Maas is een regenrivier

De Rijn is een gemengde rivier 

• Wanneer zou er hoog water in de Maas zijn?
• Wanneer zou er hoog water in de Rijn zijn?

Afsluiting

Wat doet waterbeheer?

1. Waterstand van de zee regelen
2. Waterstand van de rivieren regelen
3. Het land beschermen tegen de zee
4. Het land beschermen tegen de rivieren

Waarom stromen er veel rivieren naar Nederland?

De Rijn ontstaat door smeltwater. Leg dit in eigen woorden uit.

Als het veel heeft geregend, zorgt deze vorm van waterbeheer ervoor dat de rivier niet overstroomt.

1. Sluis
2. Gemaal
3. Stuw
4. Dijk

Als een schip vanuit een kanaal naar de rivier wil varen, zorgt deze vorm van waterbeheer ervoor dat dit kan.

1. Sluis
2. Dijk
3. Stuw
4. Gemaal

Als er teveel water is in de polder, wordt er water vanuit de polder naar de rivier gepompt.

1. Gemaal
2. Dijk
3. Stuw
4. Sluis

• Waar is een sluis voor bedoeld? 

Zelf aan de slag

1. Lezen blz 130 & 132

2. Maak opdracht 1 t/ 4

3. Klaar: Lees leerstof 133 en maak opdracht 5

 

Lees de leerstof op blz. 133

Ruimte voor water 

Klimaat verandert -> minder regen, wel heftiger -> veel water naar rivier.

Dijken hoger maken werkt niet. Oplossing = Nevengeul

Ruimte voor de rivier

Waterbeheer

Drietrapsstrategie:

1. Vasthouden: water gaat bodem in

2. Bergen: retentiegebied

3. Lozen: afvoeren naar zee

Waarom? Gelijdelijk afvoeren, geen overstromingen & (bijna) altijd water

 

Afsluiting

Wat geven de pijlen bij nummer 1 aan?

1. de rivier
2. dijken
3. uiterwaarden
4. de vaargeul

Wat geven de pijlen bij nummer 2 aan?

1. de rivier
2. dijken
3. uiterwaarden
4. de vaargeul

'De meeste overstromingen vinden stroomafwaarts plaats'

1. goed
2. fout

'Stroomafwaarts stroomt het water snel en overstroomt de rivier bijna nooit'

1. goed
2. fout

Vasthouden

Bergen

Lozen

Sluis

Dijk

Gemaal

Stuw

Vasthouden

Bergen

Lozen

Water zakt de grond in

Water opslaan in een gebied

Water afvoeren naar de zee

Hoe noem je het stuk rivier dat op het plaatje staat aangegeven bij L2?

1. Nichtengeul
2. Moedergeul
3. Nevengeul
4. Hoofdgeul

Zelf aan de slag

1. Lezen blz 133

2. Maak opdracht 5 - 8

3. Klaar: Maak herhalingsopdrachten blz 135

4Klaar: Nakijken en verbeteren. Docent laten zien

 

8.3: Nederland en de rivieren

Aan het eind van de les:

- kun je uitleggen waarom rivieren belangrijk zijn voor Nederland en dat er goed waterbeheer nodig is.

- weet je wat het debiet van een rivier is en kun je uitleggen waarom dit gedurende het jaar wisselt.

- begrijp je waarom de rivieren in Nederland meer ruimte nodig hebben en hoe dat aangepakt wordt.

- kun je uitleggen wat de drietrapsstrategie inhoudt en dat Nederland in de toekomst rekening moet houden met te veel én te weinig water.

HUISWERK

Leren 8.2 en 8.3

Maken 8.3 opdracht 1 t/m 8 en herhaling opdracht 1 t/m 3