6.1 Gouden eeuw - oriëntatie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 1

Gouden Eeuw van de Republiek

K: paragraaf 6.1
Z: paragraaf 6.1 (helemaal)

Tijdvak 6: Regenten & Vorsten

Leerdoel

Je kunt je oriënteren op de tijd van regenten en vorsten.

Je kunt kenmerken van de Gouden Eeuw noemen.

Wat weet je eigenlijk
van de Gouden Eeuw?

De tijd van regenten en vorsten

Tijdens dit hoofdstuk:

• 1568-1648: Tachtigjarige oorlog 
  
  

• Haven van Antwerpen werd afgesloten: handelschepen wijken uit naar Amsterdam

• Nederland heeft niet heel veel producten/grondstoffen
  
  
• Amsterdam wordt één grote marktplaats

Stapelmarkt

Republiek wordt handelscentrum van Europa

Specerijen

• Erg interessant, meer smaak, langere houdbaarheid, medicijn.

• Groeit alleen in Zuidoost-Azië.

• Door lange route, met veel tussenhandel zijn specerijen peperduur.

Verenigde Oostindische Compagnie (1602)

• Compagnieën moeten samengaan in één bedrijf.

• Hierdoor gaan ze concurrentie tegen en kunnen de winsten ook gebruikt worden in de oorlog tegen Spanje

Het Rijk van Karel V

• Karel had een rijk waar de zon nooit onderging. 
• Karel V was Duits Keizer en Spaans Koning.
• Je kon dit Rijk niet alleen besturen...

Rijk en arm

Rijk...

• Regenten (rijke bestuurders), kooplieden en handelaren

...en arm

• Meer dan de helft van de inwoners van Amsterdam hadden geen vast werk en/of inkomen

• In het oosten en noorden van Nederland kwam er nog veel meer armoede voor: mensen leefden vooral als 'kleine' boer. Voor hen leverde de handel niet zo veel op. 

Armenzorg

• Ongeveer 15% van de Amsterdamse bevolking leefde van de armenzorg

• Armenzorg, via: kerk, gilde, de stad en soms rijken

• Rasphuis: soort gevangenis waarin je tucht (=discipline en gehoorzaamheid) werd bijgebracht, door hard te werken

Tijd van kunst

In de Gouden Eeuw maakten schilders in de Republiek heel veel schilderijen. Ze schilderden vaak het daagse leven van mensen.

De 17e eeuw was voor de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden een Gouden Eeuw. Met de handel ging het erg goed. Daardoor was er veel rijkdom. Maar niet iedereen was natuurlijk rijk

Er was veel werk voor schilders in de Republiek. Rijke handelaren hingen schilderijen aan de muur. Op dit schilderij hangen ook twee schilderijen aan de muur.

Op sommige schilderijen kijk je door het huis heen naar de straat. Deze schilder heeft de voordeur open geschilderd. Zo kun je zien wat er op straat gebeurt. 

Hier leggen moeder en dochter de gestreken was in de kast. De schilder wilde zo laten zien dat je altijd goed en netjes moest werken.

De rijken en de kerk deelden voedsel uit, vaak brood, en een klein beetje geld. De broden hadden een speciale vorm. Zo konden de armen ze niet verkopen voor geld.

Er was ook veel armoede in de Gouden Eeuw. Het was toen normaal dat arme mensen bedelden. Rijke burgers en de kerk zorgden ook voor de armen.

Op dit schilderij zie je de verschillen tussen arm en rijk. Er staat een rijke graanhandelaar uit Delft op met zijn dochter en een arme vrouw met haar zoon die bedelt. 

Begrippen uit deze les

• Gouden Eeuw

Huiswerk

Maken 6.1 Gouden eeuw - oriëntatie
Opdrachten 1 t/m 4