Mens en milieu (toetsversie)

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Goedemorgen!

This is the place to   Bio

Leerdoelen

1. Je kunt voor- en nadelen noemen van kunstmest, vergeleken met natuurlijke mest. 
2. Je kunt het verband noemen tussen uitspoeling en eutrofiëring.
3. Je kunt uitleggen hoe het in relatief korte tijd verbranden van veel fossiele brandstoffen bijdraagt tot de opwarming van de aarde; je gebruikt hierbij de termen: C-kringloop (koolstof), CO2-productie, versterkt broeikaseffect.
4. Je kunt beargumenteren waarom het gebruik van alternatieve energiebronnen bijdraagt aan duurzaamheid, met name biobrandstof.
5. Je kunt uitleggen wat niet-hernieuwbare en hernieuwbare hulpbronnen zijn en hier voorbeelden van noemen.
6. Je kunt de voordelen noemen van het gebruik van biologische bestrijding t.o.v. chemische bestrijding; je gebruikt hierbij de termen: resistentie, persistentie, accumulatie, biodiversiteit, predatoren.

Paragraaf 16.1.1; 16.1.3; 16.2.1-16.2.4; 16.3;16.5.1-16.5.4;

H16: 

Mens en milieu

Toetsversie T511

Bemesting en eutrofiëring

Bemesting

Toevoegen van mineralen en voedingsstoffen aan de bodem. 

Kunstmest

Natuurlijke (stal)mest

Rijk aan stikstof- (N) en fosfaatverbindingen (PO4) 

Kunstmest

Uit fosfaaterts (Marokko en China)

Oorzaak groene revolutie na WO II

Fosfaat raakt op...

Natuurlijke (stal)mest

reducenten en afvaleters

mineralen

opname door planten/algen/bacteriën

Kunstmest

reducenten en afvaleters

mineralen

opname door planten/algen/bacteriën

Uitspoeling 

Door het gebruik van teveel (kunst)mest kunnen de mineralen met de regen in het grondwater terechtkomen 

(= uitspoeling)

Het grondwater staat in contact met oppervlaktewater (bijv. sloot of meer)

Eutrofiëring leidt tot algenbloei (waterbloei)  en (vis)sterfte

Eutrofiëring

Fossiele brandstoffen en de koolstofkringloop

Fossiele brandstoffen

Steenkool

Aardolie

Aardgas

Fossiele brandstoffen

Gebruik fossiele brandstoffen

Energiebronnen

Anders = niet fossiel

Koolstofrijke (C) verbindingen dragen bij verbranding bij aan versterkt broeikaseffect.

(versimpelde weergave)

C(s)+O​2​​(g)−>CO​2​​(g)

Ontstaan fossiele brandstoffen

Ontstaan uit organische stoffen uit planten en dieren.

Afhankelijk van de warmte, druk en tijd ontstaat een ander soort fossiele brandstof

Voordelen:

• goedkoop
  
• gemakkelijk te gebruiken
  
• gemakkelijk te vervoeren

Nadelen:

• Ontstaat CO2
  
• CO2 is oorzaak broeikaseffect
  
• Afvalstoffen kunnen luchtverontreiniging  veroorzaken
  
• ze raken een keer op

Fossiele brandstoffen

Koolstofkringloop

Natuurlijk broeikaseffect

Versterkt broeikaseffect

Cyanobacterien ofwel blauwalg

Gevolgen klimaatverandering

Algenbloei

Uitdijende woestijnen

Stijgende zeespiegel

Lange droogtes

Biobrandstof

Biobrandstoffen 

Biobrandstoffen: brandstoffen die afkomstig zijn van organisch materiaal. 

• Biodiesel
• Bioalcohol

1e generatie: uit eetbare delen van planten

2e generatie: uit biomassa (afval)

3e generatie: algen en wieren

Nadeel van biobrandstof: veel grond nodig om plantaardig materiaal te kweken, duur. 

Voordeel van biobrandstof: De uitgestoten CO2 was al onderdeel van de cyclus en draagt hierdoor minder bij aan het versterkt broeikaseffect.

Hernieuwbare energiebronnen

Hernieuwbare energiebronnen raken niet op.

Voorbeelden van hernieuwbare energiebronnen

• Wind
• Water
• Zon

Chemische en biologische bestrijding

Chemische bestrijding

• Insecticiden: tegen insecten.
• Herbiciden: tegen onkruid.

Voordelen: snel, goedkoop, effectief.

Nadelen: 

Accumulatie: top van de voedselketen verzamelt hoge concentraties gif.

Persistentie: slecht afbreekbaar, komt in drink- en grondwater terecht. 

Resistentie: plaagdieren kunnen een natuurlijke resistentie tegen het gif ontwikkelen.

niet soort-specifiek: doden van veel nuttige soorten dieren en planten, slecht voor de biodiversiteit.

Biologische bestrijding

• Predator = "roofdier"
• Parasiet
• Ziekteverwekker

Voordeel: geen gebruik van gif en nadelige gevolgen daarvan.

Nadeel: duur

Leerdoelen

1. Je kunt voor- en nadelen noemen van kunstmest, vergeleken met natuurlijke mest. 
2. Je kunt het verband noemen tussen uitspoeling en eutrofiëring.
3. Je kunt uitleggen hoe het in relatief korte tijd verbranden van veel fossiele brandstoffen bijdraagt tot de opwarming van de aarde; je gebruikt hierbij de termen: C-kringloop (koolstof), CO2-productie, versterkt broeikaseffect.
4. Je kunt beargumenteren waarom het gebruik van alternatieve energiebronnen bijdraagt aan duurzaamheid, met name biobrandstof.
5. Je kunt uitleggen wat niet-hernieuwbare en hernieuwbare hulpbronnen zijn en hier voorbeelden van noemen.
6. Je kunt de voordelen noemen van het gebruik van biologische bestrijding t.o.v. chemische bestrijding; je gebruikt hierbij de termen: resistentie, persistentie, accumulatie, biodiversiteit, predatoren.