VWO H4.3 Hormonen en puberteit

• Biologie
• Middelbare school

H4.3 hormonale regeling

Basisstof 7. 

De hypofyse en de schildklier

De hypofyse

Hypofyse

- Centrale hormoonklier

- Aangestuurd door hypothalamus d.m.v. Gonadoropine- 'releasing' hormonen (GnRH)
- Hypofyse produceert LH en FSH > zaadcelproductie/menstruatiecyclus

Zaadcellen

Zaadcellen worden gevormd in de testes, in de zaadbuisjes. Deze zijn sterk gekronkeld. Tussen de zaadbuisjes zitten

de cellen van Leydig, die 

produceren testosteron.

Zaadproductie

- LH (uit hypofyse) zet cellen van Leydig (zie bron 9 op blz  128) in de zaadballen aan tot testosteron productie. 

- Testosteron en FSH (uit hypofyse) samen stimuleren zaadproductie

- Testosteron remt GnRH en dus FSH en LH productie weer om overproductie te voorkomen

>Negatieve terugkoppeling

1. GnRH stimuleert de afgifte van FSH en LH uit hypofyse.
2. Deze stimuleren de testis om testosteron te maken. 
3. Testosteron stimuleert de testis weer om zaadcellen te maken 

4. Testosteron remt vorming van GnRH en dus FSH en LH

Minder GnRH>minder testosteron> minder remming> meer testosteron

1

2

3

4

Menstruatiecyclus

Voortplantingsstelsel vrouw

Baarmoeder en eierstokken

Follikels: Eicel met een aantal omliggende

cellen

Eierstokken: Bevatten de rijpende follikels

Eicel: vrouwelijke geslachtscel

Baarmoederslijmvlies: vormt een 'nestje'

voor de bevruchte eicel 

Het baarmoeder-slijmvlies zonder bevruchting

Het baarmoeder-slijmvlies bij bevruchting

- Elke maand rijpt een follikel in één van de eierstokken, dit gebeurt omstebeurt. 

- Halverwege de menstruatiecyclus, rond dag 14 vindt de eisprong plaats en komt de eicel in de eileider

- Wanneer de eicel niet bevrucht wordt wordt het opgebouwde baarmoederslijmvlies weer afgebroken

Menstruatiecyclus

• Verdikking van de baarmoederwand.~29 dagen, ovulatie op de 14e dag, op 28e dag begint menstruatie
• Cyclus vindt plaats onder invloed van hormonen
• Deze hormonen worden in hypofyse én eierstokken zelf gemaakt

1. De cyclus begint met FSH (uit hypofyse). Door FSH gaat follikel in eierstok rijpen.

2. Dit follikel gaat oestrogeen produceren.

3. Dit remt GnRH en dus FSH zodat er niet meer follikels gaan rijpen. 

1

2

3

4.  Na 14 dagen: een hoge concentratie oestrogeen stimuleert juist GnRH en dus LH en FSH afgifte (uit hypofyse).

5. De LH- en FSHpiek zorgt voor de eisprong (ovulatie)  

6. LH stimuleert dat het lege follikel het gele lichaam wordt. 

1

2

3

4

4

5

6

7.  Het gele lichaam produceert nu voornamelijk progesteron (en een beetje oestrogeen). Dit samen remt GnRH en dus FSH en LH (geen nieuwe eicel en eisprong) en stimuleert BMSV (vorming bloedvaten

 

6. LH stimuleert dat het lege follikel het gele lichaam wordt. 

1

2

3

4

4

5

6

7

8.  Eicel niet bevrucht? Gele lichaam verschrompelt:  Minder progesteron en oestrogeen: menstruatie en GnRH, FSH productie komt weer op gang

 

 

1

2

3

4

4

5

6

7

8

i. Wordt geproduceerd door gele lichaam

i. Wordt geproduceerd door gele lichaam

x

x

x

Quiz

Vul de ontbrekende woorden in. Kies uit:

a. Terwijl een ____________________________rijpt, wordt het baarmoederslijmvlies steeds dikker.

b. Dan vindt de  _____________________________plaats.

c. Zonder  ____________________________ sterft de eicel af.

d. Dan breekt het  __________________________________ af. 

F. De hele periode van de ene menstruatie tot de volgende menstruatie heet: 

_________________________

_________________________

eicel

ovulatie

bevruchting

baarmoederslijmvlies

menstruatiecyclus

Wanneer is het baarmoederslijmvlies het dikst?

1. Net na de menstruatie
2. Tussen de eisprong en de menstruatie
3. Tijdens de eisprong

Welk hormoon stimuleert de groei van het follikel?

1. LH
2. FSH
3. Oestrogeen
4. Progesteron

De piek van welk hormoon zorgt voor de eisprong?

1. LH
2. Progesteron
3. Oestrogeen
4. LH en FSH

Het gele lichaam is de lege follikel na de eisprong

1. Juist
2. Onjuist

Het follikel produceert oestrogeen, het gele lichaam progesteron en oestrogeen

1. Juist
2. Onjuist

De hormonen die het gele lichaam afgeeft remt FSH zodat er meer eicellen gaan rijpen

1. Juist
2. Onjuist

Oestrogeen en progesteron zorgen voor een dikker baarmoederslijmvlies

1. Juist
2. Onjuist

Als de eicel niet bevrucht wordt gaat aan het einde van de cyclus

1. De FSH productie omlaag
2. De FSH productie omhoog

Baarmoeder

Eicel

Vagina

Eileider

Eierstok

Baarmoederwand

Gevoelig voor prikkels.
Hier vindt de ontwikkeling van eicellen plaats.
Hier vindt de ontwikkeling van het ongeboren kind plaats.
Hier komt het sperma bij de geslachtsgemeenschap.
Vervoeren van eicellen.
Vormen slijm waardoor de toegang tot de vagina gladder wordt.

Elk orgaan van het vrouwelijke voortplantingsstelsel heeft zijn eigen taak.

Kies bij elke taak het juiste orgaan.

eierstokken

binnenste schaamlippen

baarmoeder

clitoris

eileiders

vagina

Aan de slag

H4.3 maken 1,2,4

Zwangerschap

Als een eicel wordt bevrucht, wat zou er gebeuren met:

- Baarmoederslijmvlies: Opgebouwd of afgebroken?
- Gele lichaam: Gestimuleerd of afgebroken?
- Progesteron: Hoge of lage concentratie?

- Oestrogeen: Hoge of lage concentratie?

- LH en FSH: Hoge of lage concentratie?

Zwangerschap (hormonaal)

• De beginnende placenta gaat HCG maken, wat wordt aangetoond met een zwangerschapstest.
• HCG heeft dezelfde taak als LH: gele lichaam in stand houden en zodoende progesteron en oestrogeen laten produceren, zodat baarmoederslijmvlies niet afgebroken wordt. 
• Voordeel van de progesteron en oestrogeenproductie: nog steeds remming FSH en LH, dus geen nieuwe eicel gerijpt en geen eisprong.

Bevalling

Voor de bevalling: indaling
Bevalling: 

• 1. Ontsluiting: onder invloed van hormoon prostaglandine trekken spieren baarmoeder samen: ontsluitingsweeën
• 2. Uitdrijving (persweeën) door oxytocine, bij 10 cm ontsluiting baarmoedermond mag moeder mee persen
  
• 3. Nageboorte: door naweeën komen placenta en resten vruchtvliezen naar buiten

Bevalling

Na de geboorte

- Hypofyse geeft prolactine af: stimuleert melkvorming

- Oxytocine en prolactine afgifte door zuigende baby: bevordert afgifte melk

Aan de slag:

Maken opdr. 6 t/m 9