4.2/4.3 Veranderende grenzen in Europa (3HV/3V)

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

§3 Verschuivende grenzen in Europa

De grens tussen welke Europese landen is in de laatste 100 jaar veranderd?

Leerdoelen

• Kunnen beschrijven dat staatsgrenzen veranderen, met als voorbeeld de staten in Oost- en Midden-Europa
• Gevolgen van verschuivende grenzen voor Lviv en Wroclaw kunnen uitleggen
• Kunnen verklaren waarom grenzen veranderen
• B150: staten en grenzen 
• B151: Volk, natie, staat
• B152: Cultuur

Basisboeknummers

B150 Staten en grenzen

B151 Volk, natie, staat

B152 Cultuur
Zelfstandig bestuderen

B150 Staten en grenzen

• Staat heeft 2 kenmerken: 

1. Duidelijk begrensd

2. Bestuur is soeverein (er staat niemand boven)

• 2 soorten grenzen:
  1. Natuurlijke grenzen (gebergte, rivier, kust)
  2. Kunstmatige grenzen (door mensen bepaald, kunnen recht zijn (bijv. in Afrika) en wordt aangegeven met borden/grenspalen
• Continentaal plat (deel van het land dat onder water staat) wordt ook begrensd: grens ligt dan in zee
  

B151 Volk, natie, staat

• Volk: groep mensen met dezelfde cultuur (taal, geloof, muziek, kleding enz.)
• Natiestaat: een land met één volk (bijv. IJsland)
• De grenzen van een staat en woongebied van een volk vallen niet altijd samen: meerdere volken in 1 staat of een volk is verdeeld over meerdere staten. (Kan reden zijn voor conflicten)
  

B152 Cultuur

• Cultuur: alles wat je hebt aangeleerd (taal, godsdienst, gebruiken)
• Of inrichting van een gebied: kerken, moskeeen, fietspaden enz.
• 7 cultuurgebieden (globaal, want er zijn wel verschillen binnen dat gebied) zie ->
• Diffusie: cultuurelementen worden verspreid (denk aan muziek, feesten zoals Halloween)

Verschuivende grenzen in Europa

Grenzen veranderen  

- In Lviv (Oekraïne) en Wroclaw (Polen) zijn de gevolgen van allerlei grensverschuivingen sinds 1900 goed zichtbaar.  

Verschuivende grenzen in Europa

Lviv ->  Hoe verging het deze stad van 1902 tot nu?   

• 1902: Lemberg 
  - stad in oosten van Oostenrijks-Habsburgse rijk 
  - kruispunt van volken en culturen
  -> godsdiensten, talen  
• Na WO I: Lwow 
  - stad in oosten van Polen 
  - Oostenrijkers verdwenen  

Verschuivende grenzen in Europa

Lviv ->  Hoe verging het deze stad van 1902 tot nu?    

• Tijdens en na WO II: Lvov 
  - Sovjetunie neemt macht van Duitsers over -> Lvov in Sovjetunie 
  - Oekraïners en Russen kwamen naar Lviv, 
  Polen keerden terug naar Polen 
• Na 1991: Lviv 
  - Oekraïne wordt een zelfstandige staat 
  - stad in westen Oekraïne  

Verschuivende grenzen in Europa

Wroclaw -> Hoe verging het deze stad van 1902 tot nu?  

• Voor 1945: Breslau 
  - grote stad in het oosten van Duitsland 
  - 94% Duitsers, rest Joden en Polen   
• Vanaf 1945: Wroclaw 
  - stad in West-Polen 
  - veel Polen: Lviv -> Wroclaw 
  - Duitsers: Wroclaw -> Duitsland  

nos.nl

Europa in 1942

Europa in 1970

Welke grenzen (binnen landen of tussen landen) staan tegenwoordig ter discussie?