1. Organismen hanteren homeostase

• biologie
• Secundair onderwijs

ORGANISMEN HANTEREN HOMEOSTASE

FEEDFORWARD (kennen en kunnen)

1. Je kunt de opbouw in niveaus van organismen schetsen (cel, weefsel, orgaan, stelsel, organisme.)
   
2. Je kunt een onderscheid maken tussen het uitwendig en het inwendig milieu van een organisme.
3. Je kunt uitleggen wat homeostase is.
4. Je kunt de relatie tussen een prikkel en een reactie afleiden in voorbeelden.
5. Je kunt het onderscheid maken tussen fysische en chemische prikkels.
6. Je kunt het onderscheid maken tussen inwendige en uitwendige prikkels.
7. Je kunt het onderscheid uitleggen tussen een prikkel, een receptor, een conductor en een effector met een voorbeeld.

INLEIDING - VOORKENNIS

Wat is een organisme?

1.1 Voorkennis - je lichaam is een thermostaat

Wat is het kleinste deeltje waaruit een ijzeren staaf bestaat?

1.1 Voorkennis - je lichaam is een thermostaat

Welk van deze voorbeelden zijn levende wezens?

1.1 Voorkennis - je lichaam is een thermostaat

1. lavendelstruik
2. salmonellabacterie
3. vliegenzwam
4. ijsbeer

1.1 Voorkennis - je lichaam is een thermostaat

Wat is het kleinste deeltje waaruit een organisme bestaat?

1.1 Voorkennis - je lichaam is een thermostaat

kleinste niveau

meerdere van dezelfde cellen samen

bevat meerdere soorten weefsels

meerdere organen samen die eenzelfde functie hebben

hoogste niveau

Cel

Weefsel

Organisme

Stelsel

Orgaan

Van cel tot organisme

• cel (vb. dekcel blad - slijmkliercel)
  
• weefsel (vb. dekweefsel blad - klierweefsel)
  
•  orgaan (vb. blad - darmen)
• stelsel (vb. bladerstelsel - spijsverteringsstelsel)
• organisme (vb. esdoorn - konijn)
  

1.1 Voorkennis - je lichaam is een thermostaat

Je lichaam is een thermostaat

• Wat doet een thermostaat?
• Hoe werkt de thermostaat?

1.1 Voorkennis - je lichaam is een thermostaat

1.2 Reacties op prikkels

Situeren hypothalamus en hypofyse

Doorsnede hersenen

1.1 Voorkennis - je lichaam is een thermostaat

1.2 Reacties op prikkels

1.2 Reacties op prikkels

INWENDIG MILIEU LICHAAM

UITWENDIG MILIEU LICHAAM

Maag

Bloed

Luchtpijp

Neusslijmvlies

Vloeistof rond de cellen

Darmen

Lymfe

Urinebuis

Vagina

Baarmoeder

Wat is een prikkel?

Lees het tekstje op volgende slide en stel een schema op:

prikkel

zintuig

orgaan

reactie

LET OP

LET OP:

• Prikkel ≠ waarnemen (ruiken, horen, voelen…)
• Zintuig (zn van waarnemen) ≠ orgaan (waar bevindt dit zintuig zich?)
• Reactie: altijd met werkwoord formuleren
  

  ●     Reactie: altijd met werkwoord formuleren

1.2 Reacties op prikkels

Het is de eerste schooldag. Kim is terecht gekomen in een klas zonder Ella, dé zomerliefde sedert deze vakantie. Wanneer de schoolbel rinkelt, rent Kim de klas uit, op zoek naar Ella. Aan de overkant van de speelplaats ziet Kim haar staan, dus Kim zwaait naar haar en krijgt klamme handen. Wanneer ze elkaar innig omhelzen, ruikt Kim haar heerlijke geur en voelt haar zachte huid.

Simon, een van hun beste vrienden, komt tussenbeide. Hij trekt aan Kims t-shirt. De rand snijdt in het vel, dat doet pijn. Kim geeft Simon een stomp in zijn buik.

Met een veelzeggende lach loopt het drietal de schoolpoort uit...

LET OP

LET OP:

• Prikkel ≠ waarnemen (ruiken, horen, voelen…)
• Zintuig (zn van waarnemen) ≠ orgaan (waar bevindt dit zintuig zich?)
• Reactie: altijd met werkwoord formuleren
  

1.2 Reacties op prikkels

Wat is de definitie van een prikkel?

Een prikkel is...

• een verandering
• in de omgeving van een organisme
• in het lichaam van een organisme
• die tot een reactie kan leiden.
  

1.2 Reacties op prikkels

Definitie prikkel

Wat is een uitwendige prikkel? Omschrijf
en geef ook een voorbeeld.

Wat is een inwendige prikkel? Definieer
en geef ook een voorbeeld.

1.2 Reacties op prikkels

Aard van prikkels 

Wat bestudeert de chemie?

Wat bestudeert de fysica?

• Chemische prikkels: chemische stoffen (geurstoffen aanwezig in de lucht en smaakstoffen aanwezig in voedsel/drank)
• Fysische prikkels: drukverschillen en energieverschillen
  

1.2 Reacties op prikkels

PROEF

1. Iemand komt geblinddoekt naar voor.
2. De leerkracht laat papiersnippers op de uitgestrekte hand vallen.
3. De proefpersoon zegt telkens 'ja' wanneer hij/zij een snipper op de hand voelt.

BESLUIT?

DE PRIKKELDREMPELWAARDE = de kleinste intensiteit waarbij een bepaalde prikkel nog wordt waargenomen.

1.2 Reacties op prikkels

1.2 Reacties op prikkels

Wie weet wat gewenning is?

Oefenen: flitskaart - ster

Soorten prikkels en hun receptoren: een schema

1.2 Reacties op prikkels

ALGEMEEN SCHEMA

1. prikkels

2. receptoren

sensorische zenuw

3. conductoren

motorische zenuw

4. effectoren

5. reactie

1.2 Reacties op prikkels

Oefenen: flitskaart - ster

app.lernova.be

Begrippen

1. prikkel = de verandering in de omgeving of in het lichaam van een organisme die tot een reactie kan leiden
2. prikkeldrempelwaarde = de kleinste intensiteit waarbij een prikkel nog kan worden waargenomen
3. gewenning = wegvallen van de prikkel voor een organisme omdat er geen verandering meer optreedt
   
4. receptor = cel die in staat is om een bepaalde prikkel te registreren
5. conductor = cellen/structuren die informatie geleiden (onder de vorm van elektrische impulsen)
6. sensorische zenuw = zenuw die informatie vanuit de receptoren (naar het centraal zenuwstelsel - de hersenen en het ruggenmerg) geleidt
7. motorische zenuw = zenuw die informatie vanuit de hersenen/het  ruggenmerg naar de effectoren brengt
8. effectoren = cellen/structuren in het lichaam die een reactie mogelijk maken (spieren en klieren)
   

quizlet.com