4. Steden en staten (2)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

De Middeleeuwen

Baas boven baas

Tijd van Steden en Staten (1000-1500)

In het wit zie je een stadspoort. Ging je in de Middeleeuwen een stad binnen, dan moest je door de stadspoort. In veel steden werd een hoge en prachtig versierde kerk gebouwd. Op de achtergrond zie je de binnenkant van zo’n kerk.

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga

De Nederlanden

Veel kleine gebieden, die bij elkaar 'De Nederlanden' heetten.

In die gebieden was een heer, edelman, (bijv. graaf of hertog) de baas.

De Nederlanden maakten deel uit van het Rooms-Duitse Rijk. De graven en hertogen in Nederland waren officieel leenmannen van de Duitse keizer, maar die had meestal niet meer veel macht over zijn leenmannen. In 1018 werden de legers van de Duitse keizer zelfs verslagen door te troepen van de graaf van Holland.

Particularisme

De wens van steden, streken en gewesten om vast te houden aan de eigen rechten (privileges) en alleen op te komen voor het eigen belang. 

Blij met de stad!

• De inwoners van de stad en heer maken afspraken, vastgelegd in stadsrechten:
• Rechtspraak o.t.v. de schout
  
• Inwoners zijn vrije poorters 
  

In ruil voor deze rechten moet de stad belasting betalen

De rijke burgers namen het bestuur in handen, zij werden de patriciërs

De stad Dordrecht kreeg in 1220 stadsrechten van graaf Willem I van Holland. Daarmee is het één van de oudste steden van Nederland

Leerdoel:

* Je kunt uitleggen hoe door centraliseren en uniformeren de hertogen van Bourgondië hun macht wisten te vergroten.

Steden tegen Staten

Zie je onderin Bourgondië? Dat is een staat. Een groot stuk land. Die was de baas van Nederland in de Middeleeuwen. Ze hadden het land verdeeld in stukken. 

Belasting aan Bourgondië

Floris V was van Holland de baas. Deze stukken land moesten belasting betalen aan Bourgondië. Holland dus ook. 

Bourgondië

Een mooie omgeving. 

Het ligt in Frankrijk.

Centralisatie

• Besturen moet vanaf één plek gebeuren
  
• De macht moet bij één persoon of instelling liggen
• Lastig bij een groot rijk
  

Staatsvorming/

Uniformering

 

Een aangesloten gebied waarbij eenheid in het bestuur is en overal dezelfde rechten en plichten gelden.

Investituur

Volgens het Kerkelijk recht:

Inwoners mogen zelf bisschop kiezen, de Paus bezegelt dit met de symbolen (investituur) van de bisschop

Praktijk:

Duitse koning koos de bisschop
Bisschop als vazal
Leen blijft één generatie

Er volgt een investituurstrijd

• Paus Gregorius VII (1075): alleen ik mag bisschoppen benoemen.
  
  
• Koningen en keizers: wij willen dat ook zelf doen!
  
  

• Uiteindelijk wint de paus in 1122: Paus mag als enige bisschoppen benoemen.
  
  
• Echter: bestuur van een land de taak van koningen en keizers.
• In de praktijk: nog altijd veel geloofs- en bestuurszaken door elkaar heen