Hoofdstuk 6.4 HAVO 3C

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Welkom 3 Havo 

Hoofdstuk 6.4: De arbeidsmarkt

Lesplanning:

- Instructie over de arbeidsmarkt

- Werken aan opdrachten 

- Instructie over de cao en een aanbod- en vraagoverschot 

- Werken aan het huiswerk

Lesdoelen 

- Je kunt benoemen welke factoren op de arbeidsmarkt de hoogte van de prijs van arbeid bepalen 

- Je kunt uitleggen wat een collectieve arbeidsovereenkomst is en wat de voordelen daarvan zijn voor de werknemer

- Je kunt uitleggen welke invloed cao’s en het minimumloon hebben op de prijs van arbeid bij een arbeidsoverschot

Wat is een voorbeeld van een collectief goed?

1. Defensie
2. Bewaking van bedrijfsterreinen
3. Auto's
4. Onderwijs

Opgave 12 van hoofdstuk 6.3

Stel: de overheid wil de gezondheid onder jongeren verbeteren. De eerste maatregel is het heffen van €1 accijns op hamburgers.

- Wat zijn de negatieve externe effecten bij overmatige consumptie van hamburgers? 

Opgave 12 van hoofdstuk 6.3

Stel: de overheid wil de gezondheid onder jongeren verbeteren. De eerste maatregel is het heffen van €1 accijns op hamburgers.

- Met welk bedrag stijgt de prijs van een hamburger door accijns?

- Hoe kan je afleiden uit de grafiek dat hamburgerrestaurants 

ook een deel van de accijnsheffing voor hen rekening nemen?

Opgave 12 van hoofdstuk 6.3

Stel: de overheid wil de gezondheid onder jongeren verbeteren. De eerste maatregel is het heffen van €1 accijns op hamburgers.

- Waarom worden er banen in de branche verloren door de accijnsverheffing?

- Hoeveel geld ontvangt de overheid aan accijns op hamburgers?

Vraag- en Aanbodlijn

Aanbod van arbeid

Vraag naar arbeid

Evenwichtspunt is het loon

Aanbod van arbeid

Vraag naar arbeid

• Aanbod van arbeid -> betaald werk doet of wilt doen.
  
• Aanbod is een 

• Vraag naar arbeid -> bedrijven die personeel zoeken.

heterogeen product

Verschillen door opleiding, ervaring en talenten

De arbeidsmarkt

De arbeidsmarkt is een markt van 

Uniek talent? Veel vraag en maar 1 aanbieder -> hoog loon

Cristiano Ronaldo

monopolistische concurrentie

- Veel concurrenten en aanbieders

- Iedereen andere producten

Aan de slag met de opdrachten!

Huiswerk voor de volgende les: Opdracht 1 tot en met 7

                                                          uit paragraaf 6.4

Collectieve Arbeidsovereenkomst

• Een overeenkomst tussen werkgevers en werknemers over arbeidsvoorwaarden. 
  
• Gaat vaak via een bedrijfstak, zoals de horeca.
• Individuele arbeidsovereenkomst moet gelijk zijn aan de cao. 

Wat staat er in de cao?

Financiële afspraken:

• Hoogte van het loon

Niet financiële afspraken:

• Vrije dagen
• Vakantiedagen
• Werktijden en proeftijden

Aanbodoverschot en vraagoverschot

Aanbodovershot:

Meer aanbod dan vraag naar arbeid -> Veel werkloosheid -> Prijs (loon) daalt 

Vraagoverschot:

Meer vraag dan aanbod van arbeid -> Weinig werkloosheid -> Prijs (loon) stijgt.

Hoe gaat Nederland dit tegen?

In de CAO, liggen de lonen vast voor een bepaalde periode.

Koppel het begrip aan de juiste situatie

Aanbodoverschot 

Vaagoverschot

Minimumloon

Door minimumloon kan het loon niet vrij stijgen of dalen.

Doel: Werknemers beschermen tegen te lage lonen.

Voordeel:

Werknemers met weinig scholing krijgen een redelijk loon en worden dus niet uitgebuit.

Nadeel:

Mensen met een algemeen lage opleiding hebben minder arbeidsproductiviteit. Door het minimumloon zijn zij door relatief duur voor het bedrijf, waardoor de kans op werkloosheid onder mensen met weinig scholing is groter.

Aan de slag met het huiswerk

Paragraaf 6.4

Huiswerk voor de volgende les: Opdracht 1 tot en met 17

Lesdoelen 

- Je kunt benoemen welke factoren op de arbeidsmarkt de hoogte van de prijs van arbeid bepalen 

- Je kunt uitleggen wat een collectieve arbeidsovereenkomst is en wat de voordelen daarvan zijn voor de werknemer

- Je kunt uitleggen welke invloed cao’s en het minimumloon hebben op de prijs van arbeid bij een arbeidsoverschot