§2.5 Verweringsmateriaal in beweging

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Startactiviteit

Waarom zijn modderstromen zo gevaarlijk? Waarom gaan er zoveel mensen bij dood?

Wat zijn de directe gevolgen van een modderstroom en wat zijn de indirecte gevolgen?

Verweringsmateriaal in beweging

§2.5

Domein Aarde

Leerdoelen

Je kent de verschillende manieren waarop verweringsmateriaal in beweging komt.

Je begrijpt hoe exogene processen bijdragen aan het ontstaan van aardverschuivingen, puinhellingen en puinwaaiers.

Wat is het verschil tussen mechanische en chemische verwering?

Wat hoort waar?

Sterke chemische verwering

Sterke Mechanische verwering

Weinig verwering

In de woestijnen zoals op het Arabisch Schiereiland en de Sahara worden gesteenten vooral afgebroken door fysische verwering. Beschrijf in twee stappen deze vorm van fysische verwering.

Geef aan op welke wijze:
1. mechanische verwering bijdraagt aan de afbraak van het gesteente;
2. chemische verwering bijdraagt aan de afbraak van het gesteente.

Dikste verweringslaag

Sterke fysische verwering (2x)

De sterkste chemische verwering

Zowel chemische als fysische verwering

Sterke fysische verwering (2x)

Hoe ging de herhaling van de vorige paragraaf? Hierna nieuwe stof.

😒🙁😐🙂😃

Aardverschuivingen

Wat zijn de goede combinaties?

Bergstorting

Modderstromen

Puinlawine

Vallend gesteente

Wat zijn de goede combinaties?

Bergstorting

Modderstromen

Puinlawine

Vallend gesteente

Wat zijn de goede combinaties?

B Bergstorting

D Modderstromen

C Puinlawine

A Vallend gesteente

Wat zijn de goede combinaties?

In welk seizoen is de kans op modderstromen/ aardverschuivingen in Lhasa (China) het grootst?

1. Winter
2. Zomer
3. Herfst
4. Lente

materiaal

1 losse stenen van verschillende grootte

2 losse stenen

3 rotsmassa

4 met water verzadigde grond

A Bergstorting

B Modderstroom

C Puinlawine

D Vallend gesteente

a stromen

b glijden

c vallen

d rollen en glijden

A3b  B4a  C1d  D2c

Onder welke weersomstandigheden komt materiaal vooral in beweging?

1. Droog en zonnig weer
2. Regenachtig weer
3. Na hevige sneeuwbuien
4. Als het in de lente plotseling warmer wordt

Puinhelling

Al het gesteente dat naar beneden

valt, glijdt, rolt of vloeit, hoopt zich op

onder aan de helling…

Daar vormt zich een puinhelling.

Hoe zijn de jongste puinhellingen op de foto te herkennen?

>> Onbegroeide delen van de berghelling.

Noteer 

Transport

Er zijn vier transporteurs van verweringsmateriaal:

• Een rivierstelsel vervoert enorme hoeveelheden verwerings- materiaal uit het gehele stroomgebied.
  
• IJs transporteert langzaam, maar met enorm veel kracht. 
• .... >> vervolg

Noteer 

Transport

vervolg

• Wind is een belangrijke transporteur in droge gebieden. 
• De zee zorgt door stromingen en golven voor vervoer van materiaal.
  

Noteer 

Erosie

Het snelstromende rivierwater neemt los gesteente mee.

Door dit transport van verweringsmateriaal is de rivier in staat om dalen uit te schuren.

Dit proces wordt erosie genoemd.

Noteer 

U-dal of V-dal?

Welke vorm heeft een dal ontstaan als gevolg van riviererosie?

V-vormig
  >> we noemen dat een V-dal

Op de afbeelding is sprake van erosie door ...

1. Wind
2. Water
3. IJs

Rivieren transporteren sediment. De kracht van het transport bepaald welke korrelgrootte je op de bodem van rivieren terug kunt vinden. Leg dit uit. Gebruik in je antwoord de situatie in de bovenloop en de benedenloop

Op de afbeelding is vooral sprake van erosie door ...

1. Wind
2. Water
3. IJs

Op de afbeelding is sprake van erosie door ...

1. Wind
2. Water
3. IJs

Puinwaaier

Een rivier vol met verweringsmateriaal stroomt vanuit de bergen een vlakte in.

De stroomsnelheid neemt af waardoor de rivier zich splitst.

Er treedt sedimentatie op en er vormt zich een puinwaaier.

Morene

Als het hooggebergte vergletsjert breiden de gletsjers zich uit.

 

De gletsjer vervoert van alles en nog wat, van grote stenen tot fijn materiaal, de morene.

Nu treedt er erosie op en wordt het dal steeds breder.

V-dal of U-dal

Er is geen gletsjer te zien, maar het dal heeft een U-vorm

Dit betekent dat er een gletsjer geweest is die dit dal gevormd heeft!

Op de afbeelding is sprake van ...

1. Horizontale erosie
2. Verticale erosie

Op de afbeelding is sprake van ...

1. Horizontale erosie
2. Verticale erosie

Erosie door de zee

Door de kracht van de golven worden stukken van de kust weggeslagen.

  

De erosieve kracht van de golven is sterker bij diepe kusten en bij veel stukjes steen in het water.

Je begrijpt dat in de aride zone het Waarom wordt verweringsmateriaal makkelijker meegenomen in de aride zone dan in de gematigde zone?

Hydrologische kringloop

Vier soorten van erosie

Schurende werking van met puin (verweringsmateriaal) beladen wind, water en ijs:

1) Zee: Mariene erosie

2) Rivierwater: Fluviale erosie

3) Wind: Eolische erosie

4) IJs: Glaciale erosie

Erosie/verwering

Verwering gebeurt op de plek zelf, erosie is een beweging!

Dal uitgesleten (erosie door gletsjer (U-dal))

Dal uitgesleten (erosie door rivier (V-dal))

In bergen is de stroomsnelheid van een rivier groot (door groot verhang). Hoge stroomsnelheid zorgt voor het transport van zware sedimenten (stenen, keien). Rivier beladen met puin heeft een schurende werking langs de oevers en de bodem

Bovenloop

Bovenloop: hoge stroomsnelheid, groot verschil in reliëf (groot verhang), veel erosie (door hoge stroomsnelheid), vervoer van grove sedimenten zoals stenen en keien. Voorkomen van V-dalen (verticale erosie).

Middenloop

Middenloop: minder reliëf, afnemende stroomsnelheid, evenwicht tussen erosie en sedimentatie, grove sedimenten sedimenteren eerst. Nog wel vervoer grof zand, zand en klei. Steeds meer erosie in breedte ipv diepte - ontstaan meanders

Benedenloop

Benedenloop: weinig reliëf, vooral sedimentatie (van fijn materiaal), erosie in de breedte (oevers van de rivier), fijn zand en klei, lage stroomsnelheid. Voorkomen van verlaten meanders (hoefijzermeer). Grootste debiet.

Delta

Doordat rivierwater 'botst' met zeewater daalt de stroomheid tot zo goed als 0. Hierdoor sedimenteert al het materiaal. Wanneer het sediment boven water komt, noemen we dat een delta.

1.Reliëf

2. Stroomsnelheid

3. Processen

4. Sediment

Bovenloop

Middenloop

Benedenloop

Veel

Weinig

Overgang hoog naar laag

Laag

Sedimentatie

Fijn zand, klei

Hoog

verticale 

erosie

stenen

hoog/laag

Erosie/sedimentatie in evenwicht

Grof zand, grind

In welk deel van een rivier kan een delta ontstaan?

1. Bovenloop
2. Middenloop
3. Benedenloop
4. Niet

De rivier gaat meanderen in de

1. bovenloop
2. benedenloop
3. middenloop
4. monding

Hoe ontstaan deze meanders?

Hoefijzermeer

Sedimentatie

Lage stroomsnelheid

Erosie

Buitenbocht

Binnenbocht

Hoge stroomsnelheid

Noteer de letters van deze vier hoefijzervormige meren van jong naar oud.

Duinvorming en afbraak (erosie)

Opdrachten

lastig?

https://www.youtube.com/watch?v=jXsJAmwCQXg