2023-08-30_Herhaling werkwoord en passief

• Latijn
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Welkom terug!

• Je weet wat je kunt verwachten van Latijn in 4v.
• Je kunt persoonsvormen in alle tijden weer benoemen en vertalen.
• Je kunt passieve vormen van onvoltooide persoonsvormen herkennen en vertalen.

Latijn in de bovenbouw

De weg naar authentieke teksten.

Herhaling werkwoord

ik zeg

ik zei

ik heb gezegd

ik had gezegd

ik zal zeggen

ik zal hebben gezegd

praesens

imperfectum

futurum

perfectum

plusquamperfectum

futurum exactum

Onvoltooid

Voltooid

praesens

imperfectum

futurum

perfectum

plusquamperfectum

futurum exactum

Onvoltooide vs Voltooide tijden

Onvoltooide tijden hebben een praesensstam:

• (voca-, audi-, terre-, dic-)

Voltooide tijden hebben een perfectumstam:

• (vocav-, audiv-, terru-, dix-)

Werkwoorden zijn formules!

Tijd	Stam (pr of pf)	kenletters (geeft tijd aan)	bindvocaal	uitgang
praesens	praesensstam	-	(i voor -s/-t, u voor -nt)	o, s, t, mus, tis, nt
imperfectum	praesensstam	(e)ba	-	m, s, t, mus, tis, nt
futurum	praesensstam	b (a/e-stam) e/a (ik) (i/mk-stam)	(i voor -s/-t, u voor -nt, e voor -r)	o, s , t, mus, tis, nt m, s, t, mus, tis, nt
perfectum	perfectumstam	-	-	i, isti, it, imus, istis, erunt
plusquamperfectum	perfectumstam	era	-	m, s, t, mus, tis, nt
futurum exactum	perfectumstam	er(i)	-	o, s, t, mus, tis, nt

Werkwoorden zijn formules!

Tijd	Stam (pr of pf)	kenletters (geeft tijd aan)	bindvocaal	uitgang
praesens	dic	-	i	tis
imperfectum	dic	eba	-	mus
futurum	dic	e		s
perfectum	dix	-	-	it
plusquamperfectum	dix	era	-	nt
futurum exactum	dix	er	-	o

Welke tijd is?

inceperam

1. praesens
2. futurum
3. plusquamperfectum
4. imperfectum

Welke tijd is?

dividis

1. praesens
2. perfectum
3. futurum exactum
4. imperfectum

Welke tijd is?

censebimus

1. praesens
2. perfectum
3. futurum
4. imperfectum

Welke tijd is?

dubitavit

1. perfectum
2. futurum exactum
3. futurum
4. imperfectum

Welke tijd is?

tetigeritis

1. perfectum
2. praesens
3. futurum
4. futurum exactum

Werkwoorden benoemen

Formuleer je antwoord als volgt:

prs/impf/pf/pqpf/fut/fut ex, 1/2/3, ev/mv

Vertaal het werkwoord

resistam

Vertaal het werkwoord

cepisti

Vertaal het werkwoord

tremunt

Vertaal het werkwoord

temptavero

Vertaal het werkwoord

aspexeras

Passieve persoonsvormen

De meester ziet de slaaf.

vs.

De slaaf wordt door de meester gezien.

Actief

De meester ziet de slaaf.

onderwerp = degene die het doet. = de meester

lijdend voorwerp = degene die het ondergaat. = de slaaf

Belangrijkste is het onderwerp.

Passief

De slaaf wordt gezien door de meester.

onderwerp = degene die het ondergaat. = de slaaf

lijdend voorwerp = niet aanwezig.

Bijwoordelijke bepaling = degene die het doet. = door de meester

Belangrijkste is het onderwerp.

Welk hulpwerkwoord gebruik je om een zin passief te maken?

1. doen
2. zijn
3. hebben
4. worden

Passieve zinnen in het Latijn

Magister servum videt.

vs

Servus a magistro videtur.  

Hoe zie je in het Latijn dat een persoonsvorm passief is?

1. Er is een hulpwerkwoord toegevoegd.
2. Er zijn kenletters toegevoegd.
3. Er is een aparte persoonsuitgang.
4. Je kunt het alleen afleiden aan de context.

De persoonsuitgangen

Actief	Passief
o/m	(o)r
s	ris
t	tur
mus	mur
tis	mini
nt	ntur

Actief

praesens

Actief

imper-

fectum

Actief

futurum

Passief

praesens

Passief

imper-

fectum

Passief

futurum

Actief praesens

Actief imper-fectum

Actief futurum

Passief praesens

Passief imper-fectum

Passief futurum

incendit

liberabamur

finis

delebuntur

parabatur

evertebas

faciet

mutantur

ducam

audimini

vertaal: videbaris

vertaal: vocor

vertaal: laudabimini

vertaal: vincimur

De handelende persoon

De handelende persoon (door wie de persoonsvorm gedaan wordt) kan in het Latijn op twee manieren aangegeven worden:

1. A(b) + ablativus  --> Servus a magistro salutatur. 
2. Losse ablativus  --> Servus sole salutatur.

Vertaal de volgende zin:
Servi a rege videntur

Voces patre et matre audiuntur.