Lezen H2.3 Talent havo 3

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Kritisch lezen belang van de krant

IN DEZE PARAGRAAF LEER JE:

• wat kritisch lezen is

• tekstdoel, tekstsoort en tekstvorm herkennen;

• een tekst kritisch lezen;

• het leespubliek van een tekst herkennen.

Korte herhaling Lezen 1.3

• onderwerp/deelonderwerp
  
• hoofdgedachte
  
• tekstverbanden en signaalwoorden
  

Onderwerp en deelonderwerp

Als je een tekst hebt gelezen, kun je het onderwerp bepalen.

Een onderwerp bestaat vaak uit verschillende deelonderwerpen.

Een deelonderwerp herken je
vaak aan een tussenkopje.

Onderwerp: iPad in de klas

Deelonderwerpen:

• digitale schoolboeken 
  
• altijd internet 
  
• interactief onderwijs
  

Hoofdgedachte

Hoofdgedachte = het belangrijkste wat de schrijver over het onderwerp zegt.

Zo vind je een hoofdgedachte:
1. Onderwerp zoeken.

2. Wat is het belangrijkste wat de schrijver over het onderwerp verteld? Antwoord in één goed geformuleerde zin. 

Hoofd- en bijzaken

De belangrijkste informatie van een tekst noem je de hoofdzaken. Deze hoofdzaken vind je vaak op vaste plekken in de tekst zoals de inleiding en het slot van de tekst. 

Kernzinnen

Kernzinnen geven de belangrijkste informatie van een zin aan. De kerzin is de eerste, de tweede of de laatste zin van een alinea. 

De kernzin werk je uit in de rest van de alinea. Een alinea wordt daardoor gemiddeld

tussen de drie en tien zinnen. Uitwerkingen van een kernzin kunnen onder andere

bestaan uit:

- een voorbeeld

- nadere uitleg of toelichting

- argumentatie

Tekstverbanden

• chronologisch/tijd
  
• opsommend
  
• tegenstellend
  
• toelichtend / uitleggend
  
• concluderend 
  
•  redengevend 
  
• oorzaak - gevolg
  
• vergelijkend 
  
• middel - doel
  
• samenvattend  
  
• voorwaardelijk  
  

Nieuwsberichten

• Gaat over een actuele gebeurtenis.
• Informatieve tekst.
• Neutraal geformuleerd.
• Plaatsnaam waar iets gebeurd is, wordt genoemd.
• Onder de kop staat wie het bericht geschreven heeft.

Tweedeling: inleiding en kern (slot ontbreekt vaak)

5 w-vragen en 1 h-vraag

Een journalist probeert altijd een zo volledig mogelijk verhaal te vertellen. Daarvoor wordt in de journalistiek een ezelsbruggetje gebruikt: de 5W1H-methode. Ze geven antwoord op de vragen: wie, wat, waar, wanneer, waarom en hoe.

▪ Wie: over wie gaat het nieuwsbericht? 

▪ Wat: wat is er precies gebeurd? 

▪ Waar: op welke plek is het gebeurd? Dit kan heel specifiek zijn, bijvoorbeeld een straatnaam 

▪ Wanneer: op welke datum is het nieuwsfeit gebeurd of gaat er iets gebeuren? 

▪ Waarom: waarom is het gebeurd? 

▪ Hoe: hoe is het gebeurd? 

Kritisch lezen

Wat is kritisch lezen?

• Niet alles meteen geloven wat je leest (op internet). 
• Je beoordeelt de tekst die je leest op betrouwbaarheid door jezelf vragen te stellen over de tekst.  
• Je vraagt jezelf ook af of er objectieve of subjectieve informatie in de tekst staat.  

Waarom kritisch lezen?

• Je komt vaak dezelfde informatie tegen op verschillende websites, als je informatie zoekt op internet. 
• Het is niet altijd duidelijk waar de schrijver de informatie vandaan heeft. Online wordt veel informatie kritiekloos overgenomen.

Verschil objectief en subjectief

• objectief: de schrijver presenteert de feiten en laat zijn mening buiten beschouwing. Hij/zij geeft iets weer zoals het is. --> is dit waar/echt gebeurd? Klopt dit met wat ik al weet?
• subjectief: de schrijver blijft niet neutraal maar geeft zijn/haar mening of geeft informatie gebaseerd op zijn/haar eigen waarneming. -->vind ik dit ook? Komt dit overeen met mijn eigen waarneming?

1. Beschrijf dit schilderij objectief

2. Beschrijf dit schilderij subjectief

Objectief of subjectief?

Tekst 1

Tekst 2

Opdracht 9a: Horen de woorden bij objectief of subjectief?

subjectief

objectief

feitelijk

bevooroordeeld

gekleurd

neutraal

onpartijdig

partijdig

persoonlijk

vooringenomen

zakelijk

Aan de slag!