les 1

• O3
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Ontdekkingen uit de natuur - O3

rug.nl/expeditieonderzoek

Les 1

Leerdoelen: 'wat ik ga leren'

Ik kan... 

• goede zoektermen gebruiken bij het verzamelen van informatie
• bronnen beoordelen op hun betrouwbaarheid
• informatie in eigen woorden weergeven

Ik weet...

•  hoe ik naar bronnen moet verwijzen
  

• Wat is onderzoek?
• Hoe voer je goed onderzoek uit?

• Onderzoek is meer dan alleen experimenten uitvoeren in een lab. Sterker nog, voor heel veel onderzoek is helemaal geen lab nodig.

• Wij gaan de komende weken op ontdekkingsreis! 
• Elk onderzoek kan namelijk gezien worden als een expeditie waarin nieuwe ontdekkingen worden gedaan.

Verwonderen over de natuur

Deze opdracht gaat over verwondering, de eerste stap in een onderzoekscyclus. Voor veel mensen begint een onderzoek bij iets waarover ze zich verwonderen.

• Wat voor dier is dit?
• Waarom valt hij niet naar beneden?
• Waarom kunnen gekko's dat wel en mensen niet?
• Zou je het plaksysteem van de gekko's kunnen namaken?
• Ken je andere dieren die iets kunnen wat wij niet kunnen?

De natuur zit vol (slimme dieren) bijzondere dingen: klittenband, zuignapjes, plaksystemen....... allemaal ideeën die de mensen 'gekopieerd' hebben uit de natuur. Het kopieëren of namaken van ideeën uit de natuur heet biomimetica. 

In de eerste opdracht ga je nadenken over dingen die wij van de natuur kunnen leren.

Maak op MindMeister of op papier een mindmap over slimme dieren. Gebruik hiervoor een zoekmachine op internet. Verzamel informatie over ten minste twee dieren/systemen in de natuur die mensen nageaapt hebben.

Opdracht 1

Een paar vragen om je op weg te helpen:

• Wat voor dier is het?
• Waar leeft hij?
• Wat is zijn bijzondere eigenschap?
• Zouden wij mensen dat kunnen namaken?

Opdracht 1

Maak een foto van je mindmap en lever deze voor de volgende les in. Je krijgt hiervoor nu alvast 10 minuten de tijd.

Opdracht 1

Bekijk het filmpje 'Natuur na-apen' over het onderzoek van Marleen. 

Beantwoord de volgende 5 vragen.

Opdracht 2

1. Waar doet Marleen onderzoek naar?
2. Wat moet je doen voordat je in het lab onderzoek gaat doen?
3. Waarom moet je je eerst inlezen voordat je een onderzoeksvraag opstelt?
4. Waarom is het belangrijk om meerdere bronnen te lezen?
5. Waar bestaat lijm van zandkasteelwormen vooral uit?

Opdracht 2

tot hier ben ik gekomen na de eerste les

Ontdekkingen uit de natuur - O3

rug.nl/expeditieonderzoek

Les 1-2e les

Aap (klimmen/slingeren)

Adelaar (ver kijken)

Chimpansee (slim)

Haai (reuk)

Kameleon (kleuren)

Kat (donker kijken) 

 

Antwoorden

Opdracht 1

Olifant (geheugen)

Paard (ogen)

Paard (vacht)

Papegaaivis (slijmlaag)

Vogel (vliegen)

Vis (ademen)

  

Walvis (zwemmen)

Zeekrokodil (jacht)

Antwoorden

Opdracht 2

1. Waar doet Marleen onderzoek naar?
2. Wat moet je doen voordat je in het lab onderzoek gaat doen?
3. Waarom moet je je eerst inlezen voordat je een onderzoeksvraag opstelt?
4. Waarom is het belangrijk om meerdere bronnen te lezen?
5. Waar bestaat lijm van zandkasteelwormen vooral uit?

STAPPEN ONDERZOEKSCYCLUS:

1. verwonderen en verkennen
2. onderzoeksvraag en hypothese
3. onderzoeksplan
4. uitvoeren en resultaten
5. conclusies en verklaren
6. rapporteren en presenteren
7. nieuwe vragen

Vul in welke stappen van het onderzoek genomen zijn in de video en wat Sofie en Bettina hebben gedaan?

Stap 1:                                           Stap 5

Stap 2:                                           Stap 6:

Stap 3:                                           Stap 7:

Stap 4:

Opdracht 3

(je kunt de video nog even terugkijken)

Stap 1

Verwonderen

Verkennen en

Onderzoeksvraag

Zoals in het filmpje duidelijk is gemaakt, is het van belang om voordat je onderzoek gaat doen goed in te lezen.

Daarom gaan jullie in de volgende opdracht zelf informatie opzoeken over wormen die lijm maken. Omdat zandkasteelworm een letterlijke vertaling uit het Engels is, kunnen jullie beter zoeken naar 'kokerworm', dat is een gangbare term in Nederland.

Gebruik bij het zoeken meerdere websites om de betrouwbaarheid van de verkregen informatie te verhogen. 

Tekst

Theorie brongebruik

AlsJeBlieft-methode

Zoek zoveel mogelijk informatie op over kokerwormen, gebruik minstens drie verschillende websites. Noteer de titel, auteur, jaartal en bron.

Opdracht 4

Schrijf in je eigen woorden een stukje van minimaal 100 woorden over kokerwormen op basis van informatie die je hebt opgezocht (je moet meerdere websites gebruiken).

Opdracht 5

tot hier ben ik gekomen de 2e les. Les 3 is geheel voor de laatste opdracht.

Ontdekkingen uit de natuur - O3

rug.nl/expeditieonderzoek

Les 1-3e les

Jullie hebben gezien waar Marleen nieuwsgierig naar is en hoe zij een onderzoeksvraag heeft gemaakt. 

Nu gaan jullie zelf aan de slag met een eigen onderzoeksvraag, dit doe je in drie stappen:

   Stap 1: verwonderen

   Stap 2: verkennen

   Stap 3: onderzoeksvraag maken

Bij stap 1 kun je inspiratie uit de natuur halen, op internet gaan zoeken of in de bibliotheek op zoek gaan naar informatie.

Aan het eind van deze stap heb je een onderwerp gekozen.

Dat kan bijvoorbeeld een dier zijn dat materiaal maakt, zoals een spin, een slak, een mossel, een bij of een zijderups.

Bij stap 2 ga je je in het onderwerp inlezen. Doe dit op dezelfde manier als bij de vorige opdrachten.

Bij stap 3 ga je een onderzoeksvraag maken. Dit kan aan de hand van het vragenkompas.

Vragen

kompas

Stap 1: Verwonderen

Geef antwoord op de volgende vragen: 

Waar zou jij onderzoek naar willen doen?

Waarom?

Stap 2: Verkennen   

Zoek zoveel mogelijk informatie op over jouw onderwerp, gebruik minstens drie verschillende websites. Noteer de auteur, het jaartal en de bron.

Schrijf in je eigen woorden een stukje van ongeveer 200 woorden. Gebruik de bronnen die je net hebt gevonden. Let op: je mag niet plakken en knippen, maar je moet zelf je zinnen maken.

Opdracht 6

Stap 3: Onderzoeksvraag maken

Maak een onderzoeksvraag bij jouw onderwerp (gebruik hierbij het 

vragen kompas).

Wissel je onderzoeksvraag uit met een klasgenoot. Laat diegene op het vragen kompas aangeven hoe jouw onderzoeksvraag scoort. Verbeter je onderzoeksvraag en noteer de definitieve versie.

vervolg

Opdracht 6