Paragraaf 11.1: Bouw, groei en ontwikkeling

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Welkom!

Leg je spullen klaar:

• Laptop 
• Biologieboek
• Schrift voor aantekeningen
• Pen
• Mobiel in de kluis!

Wat gaan we doen?

• Planning periode 3

VWO:

• Voorkennis ophalen
• Uitleg paragraaf 11.1: Bouw, groei en ontwikkeling
• Zelfstandig werken aan paragraaf 11.1

VWO:

• Toets 3HV maken over Gaswisseling en uitscheiding

Planning periode 3

Planning periode 3

HAVO:

• Thema 12 en 13: Gaswisseling en uitscheiding/Afweer
• PO's (tijdens science)

VWO:

• Thema 11: Planten
• PO's (tijdens science)

Paragraaf 11.1: Bouw, groei en ontwikkeling

Lesdoel

1.Ik kan beschrijven hoe lengte- en diktegroei bij kruid- en houtachtige planten plaatsvindt en dat stamcellen hiervoor verantwoordelijk zijn.

Bouw

• Dekweefsel: beschermt tegen waterverlies en infecties
• Vaatweefsel: bestaat uit hout- en bastvaten. Houtvaten in jaarringen houtachtige planten. Transportvaten in vaatbundels kruidachtige planten.
• Vulweefsel: fotosynthese, opslag en stevigheid

Groei

• Delingen in meristeem toppen van stengels en wortels (groeipunten) zorgen voor lengtegroei
• Diktegroei: cambium
• Celstrekking en celspecialisatie één van twee dochtercellen stamcel in meristeem

Hoe zat het ook alweer met bastvaten en houtvaten?

Houtvaten en bastvaten

• Houtcellen maken secundaire celwanden van cellulose en lignine, dwarswanden verdwijnen (gaat van wortelen naar bladeren--> omhoog)
• Bastvaten krijgen openingen tussen cellen, celkernen verdwijnen (gaat van bladeren naar wortelen --> beneden)

Meristeem

Deelweefsel

Primaire groei (lengte)

• top stengel/wortel
• okselknop

Secundaire groei (dikte)

• Vlak onder stengeloppervlak

Meristeem

• Stamcel deelt
• 2 dochtercellen
• 1 blijft, 1 weggeduwd
• differentiatie
• groter door celstrekking

Cambium

Deelweefsel voor

diktegroei

• buitenste cellen specialiseren tot bastcellen
• binnenste cellen specialiseren tot houtcellen 

Cambium

• Houtcellen:

Groot, dikke wand

water en mineralen omhoog

• Bastcellen:

Klein, dunne wand

water en assimilatieproducten vanuit bladeren

Wortels en stengels groeien in de lengte. Waar?

1. Bij het grondoppervlak
2. In het midden
3. Aan de uiteinden
4. Overal

In welke richting ligt
het midden van de
stengel in de afbeelding?

1. links
2. rechts
3. boven
4. onder

Jaarringen

Licht lentehout

Donker zomerhout

Geen herfst en winterhout

Waardoor bestaat herfst en winterhout niet?

Plastiden

• Ontstaan in meristeem
• Etioplasten in donker gevormd, in licht ontstaan chloro- en chromoplasten
• Leukoplasten slaan zetmeel (amylo), olie (elaio) of eiwitten (proteïno) op
• Plastiden kunnen in elkaar overgaan

Lesdoelencheck:

Kan ik:

- beschrijven hoe lengte- en diktegroei bij kruid- en houtachtige planten plaatsvindt en dat stamcellen hiervoor verantwoordelijk zijn?

Welke bewering is waar?

1. houtvaten bevatten celkernen
2. de secundaire celwanden bevatten lignine
3. bastvaten bevatten geen dwarsverbanden
4. bastvaten bevatten celkernen

Welke bewering is waar?

1. uit cambium ontstaan meer houtcellen dan bastcellen
2. cambium zorgt voor primaire diktegroei
3. bastvaten zitten in de kern , houtvaten dicht bij de bast van de boom
4. hoe verder van de kern van de stam, des te ouder het hout

Vormt de buitenzijde van een plant en beschermt tegen waterverlies en infecties:

1. Vaatweefsel
2. Dekweefsel
3. Vulweefsel
4. Grondweefsel

Komt in alle organen van planten voor en bestaat voornamelijk uit transportvaten (hout- en bastvaten)

1. Dekweefsel
2. Vaatweefsel
3. Vulweefsel
4. Grondweefsel

Meristeem is...

1. de plek waar groei plaatsvindt
2. de plek waar fotosynthese plaatsvindt
3. de plek waar water wordt opgenomen

Delingen in meristeem vinden plaats in....

1. de zijkanten van de stengel
2. toppen van wortels en stengels
3. in de bastvaten
4. in de houtvaten

Wat is cambium?

1. Een periode in de evolutie
2. Een cirkelvormige laag in bladeren
3. Een cirkelvormige laag in wortels

Hoe groeit cambium?
1. naar binnen; 2. naar buiten; 3. naar opzij

1. alleen 1 is juist
2. alleen 2 is juist
3. alleen 3 is juist
4. alle drie zijn juist

Wat houdt een jaarring in?

1. licht voorjaarshout + donker zomerhout
2. donker voorjaarshout + licht herfsthout
3. licht voorjaarshout + donker herfsthout
4. donker zomerhout + licht herfsthout

Aan de slag!

VWO:

Paragraaf 11.1: opdracht 1 t/m 8

HAVO:

Oefentoets Gaswisseling en Uitscheiding

Nabespreking:

• Zijn er nog vragen?

• Hoe vonden jullie de les?

Tot slot:

Schuif je stoel aan

en

Ruim je afval op

Tot de volgende les!

Houtvaten liggen in jaarringen

1. Kruidachtige stengels
2. Houtachtige stengels
3. Zowel kruidachtige als houtachtige stengels
4. Houtvaten liggen nooit in jaarringen

Vormt de buitenzijde van een plant en beschermt tegen waterverlies en infecties.

1. Vaatweefsel
2. Dekweefsel
3. Vulweefsel
4. Grondweefsel

Het vulweefsel wordt ook wel.....

1. Dekweefsel genoemd
2. Vaatweefsel genoemd
3. Cytoplasma genoemd
4. Grondweefsel genoemd

Welke plastiden kunnen zetmeel opslaan?

1. Chloroplasten
2. Chromoplasten
3. Amyloplasten