Les 3: Mantelzorgers en SOFA model

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1-3

Mantelzorg

Heb jij zelf
mantelzorgtaken (gehad)?

Wat versta jij onder mantelzorg

Wat is mantelzorg?

- Zorg en ondersteuning die mensen vrijwillig en onbetaald verlenen aan mensen met fysieke, verstandelijke of (sociaal)psychische beperkingen in hun familie, huishouden of anderszins sociale netwerk. 

- Het gaat om hulp die de gebruikelijke hulp die in redelijkheid mag worden verwacht van partners, ouders, kinderen of andere huisgenoten overstijgt.

CIJFERS

enmerken mantelzorgers

• 56 % van de mantelzorgers in Nederland is vrouw.

• 36 % van de vrouwen in Nederland is mantelzorger.

• 10 % van de vrouwen in Nederland is vrijwilliger.

• 43 % van de mantelzorgers is tussen de 45 en 65 jaar.

• 34 % van de mantelzorgers is ouder dan 65 jaar.

• 44 % van de mantelzorgers heeft in de zorg gewerkt.

Percentages Mantelzorgers

56 % van de mantelzorgers in Nederland is vrouw

36 % van de vrouwen in Nederland is mantelzorger

10 % van de vrouwen in Nederland is vrijwilliger

43 % van de mantelzorgers is tussen de 45 en 65 jaar

34 % van de mantelzorgers is ouder dan 65 jaar

44 % van de mantelzorgers heeft in de zorg gewerkt

Kennisbehoefte van mantelzorgers

• Hoe om te gaan met de beperkingen van de hulpbehoevende (49%).
  
• Kennis over de beperking waaraan de hulpbehoevende lijdt (35%).
  
•  Kennis over medicijnen (27%).
  
• Kennis over het gebruik van hulpmiddelen (20%).

https://www.zorgvoorbeter.nl/mantelzorg/cijfers-nederland

Wat roept dit filmpje bij je op?

Wie is die mantelzorger

Sta ook eens stil bij:

Wie is die mantelzorger?

Hoe zijn familie systemen?

Hoe is de hyarchie binnen een gezin?

Wie heeft welke rol binnen het gezin?

Zijn er mensen afhankelijk van elkaar?

Het SOFA MODEL

In het samenwerken met mantelzorgers heb je als zorgprofessional aandacht voor vier rollen van de mantelzorger. Dat noemen we ook wel samenwerken volgens het SOFA-model. 

SOFA-model

De vier rollen van de mantelzorger die het SOFA-model benoemt zijn:

•     Mantelzorgers als partner in zorg (samenwerken).
•     Mantelzorger als hulpvrager bij overbelasting (ondersteunen).
  
•     Mantelzorger als persoonlijke relatie van de cliënt (faciliteren).
  
•     Mantelzorger als expert, weet alles van de cliënt (afstemmen).
  

S:Samenwerken

•     Erken de mantelzorger als medehulpverlener.
•     Betrek de mantelzorger bij het opstellen van het zorgplan.
•     Bespreek wat de mantelzorger doet in zorg en ondersteuning.
•     Geef info over zorg, ziekte, organisatie.
•     Leer de mantelzorger vaardigheden.
•     Zorg voor goed bereikbaar aanspreekpunt voor de mantelzorger.

 

O: Ondersteunen

•     Bied een luisterend oor.
  
•     Wees alert op (dreigende) overbelasting.
  
•     Geef tips om zorg in te passen in eigen leven.
  
•     Verwijs naar ondersteuningsmogelijkheden (gespreksgroep, respijtzorg, vrijwilligers).
  
•     Geef info hoe mantelzorg vol te houden is (zorg delen met familie/vrienden

F: Faciliteren

    Realiseer je dat de mantelzorger in de eerste plaats kind, ouder, partner,    vriend is.
    Respecteer gewoontes van cliënt en mantelzorger.
    Hou rekening met privacy van cliënt en mantelzorger.
    Wijs de mantelzorger op het belang van eigen ontspanning.

    Denk mee hoe de mantelzorger en de cliënt belangrijke elementen in hun relatie kunnen voortzetten.

A: Afstemmen

    Benut kennis van de mantelzorger; vraag naar gewoontes.

    Informeer bij de mantelzorger naar wensen en feiten.

    Betrek de mantelzorger bij beslissingen.

    Vraag de mantelzorger advies bij problemen en veranderingen.

    Houd regelmatig contact met de mantelzorger.

.

    Neem klachten serieus

Welke signalen van overbelasting van een mantelzorger zijn er?

Bijna 1 op de 10 ervaart een hoge belasting

Situatie niet loslaten (43%)

Moeite met eigen huishouden regelen (21%) 
Gezondheid is achteruitgegaan (7%)
Ziek of overspannen geraakt (4%)

8,6% van de mantelzorgers voelt zich zwaarbelast (+/- 380.000 pers.). 

25% van mantelzorgers die lang en intensief helpen is ernstig belast (+/- 190.000 pers.) 

Wat zijn de symptomen van een overbelaste mantelzorger?

Lichamelijk: Onder meer hoofd- of buikpijn, verhoogde bloeddruk, hyperventilatie, pijn in nek, schouder of rug, duizeligheid, toenemende vermoeidheid, afnemende eetlust of juist vraatzucht.

Psychisch: Onder meer schaamte- en schuldgevoelens, concentratieproblemen, vergeetachtigheid, lusteloosheid, slaapproblemen, snel geëmotioneerd zijn, piekeren.

Gedragsmatig: Onder meer rusteloosheid, chaotisch, onverdraagzaam, agressief, verwaarloosd uiterlijk, meer roken en drinken, gebruik van kalmerende of stimulerende middelen.

Signalen overbelasting

Lichamelijk	Psychisch	Verandering in gedrag
Hoofd- / buikpijn	Schaamte- / schuldgevoelens	Rusteloos
Verhoogde bloeddruk	Concentratieproblemen	Chaotisch
Pijn in nek, schouders	Vergeetachtigheid	Agressief
Hyperventilatie	Lusteloosheid	Uiterlijk verwaarlozen
Duizeligheid	Slaapproblemen	Meer roken, drinken
Vermoeidheid	Sneller geëmotioneerd	Gebruik van kalmerende middelen
Afnemende of toenemende eetlust	Veel piekeren

Wat doe je met een overbelaste mantelzorger?

Ondersteuning mantelzorgers bij overbelasting

    Goed te kijken wat iemand aan kan (de draagkracht te versterken). 

    De draaglast te verminderen : bijvoorbeeld door de zorg met anderen te delen, af en toe de zorg over te dragen, hulpmiddelen in te zetten.

    Ga in gesprek en vraag wat de mantelzorg energie kost en waar ze energie van krijgen.

    Kijk of bijvoorbeeld mantelzorgondersteuning nodig is.

    Verwijs door naar initiatieven voor mantelzorgers en mantelzorgorganisaties, kijk op de pagina Informatie voor mantelzorgers op dit kennisplein.

De ‘MantelScan’

 is een instrument voor professionals om samen met zorgvragers en mantelzorgers een zorgnetwerk in kaart te brengen, waarbij aandacht is voor de kracht en risico’s van dat netwerk. De scan biedt visuele hulpmiddelen die helpen bij het structureren van alle informatie over een netwerk. Informatie over het netwerk is belangrijk, omdat zorgen vaak verder reiken dan slechts het contact tussen één zorgvrager en één mantelzorger. 

https://www.zorgvoorbeter.nl/docs/PVZ/vindplaats/mantelzorg/Handreiking-mantelscan.pdf

www.zorgvoorbeter.nl

Stelling

Er is genoeg aandacht en tijd voor mantelzorgers.

Schenk jij voldoende tijd aan de mantelzorgers?
.

Stelling

Ik ken de mantelzorgers van mijn cliënten. 

Stelling

Ik reken op mantelzorg van mijn zorgvragers.

Stelling

Ik zie gelijk als de mantelzorger overbelast is

Stelling

Voor mantelzorg kies je niet, daar rol je in.